Wyrok Sądu Administracyjnego

II SA/Kr 1234/23

Wyrok

w imieniu Rzeczypospolitej Polskiej

15 maja 2024 r.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie

w składzie następującym:

Przewodniczący: Sędzia NSA Jan Kowalski (spr.)

Sędziowie: Sędzia WSA Anna Nowak,

Sędzia WSA Piotr Wiśniewski

Protokolant: st. sekretarz sąd. Maria Zielińska

po rozpoznaniu na rozprawie 15 kwietnia 2024 r.

sprawy ze skargi Adama Małeckiego, Ewy Małeckiej oraz Katarzyny Wiśniewskiej

na uchwałę Rady Gminy Zabierzów

z 10 stycznia 2023 r., nr 12/2023,

w przedmiocie likwidacji szkoły podstawowej:

1) stwierdza niezgodność zaskarżonej uchwały z prawem;

2) zasądza od Rady Gminy Zabierzów na rzecz Adama Małeckiego i Ewy Małeckiej kwotę 200 zł (słownie: dwieście złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania;

3) zasądza od Rady Gminy Zabierzów na rzecz Katarzyny Wiśniewskiej kwotę 200 zł (słownie: dwieście złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania.

(podpis) (podpis) (podpis)

Uzasadnienie

Uchwałą z 10 stycznia 2023 r., nr 12/2023, Rada Gminy Zabierzów, powołując się na art. 5 ust. 1 pkt 4 ustawy o systemie oświaty, art. 37 ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym zlikwidowała ze skutkiem od 1 września 2023 r. Szkołę Podstawową w Balicach, wchodzącą w skład Zespołu Szkolno-Przedszkolnego w Balicach. Uczniom zlikwidowanej szkoły zapewniono możliwość kontynuowania nauki w Szkole Podstawowej nr 2 w Zabierzowie. Z uzasadnienia zaskarżonej uchwały wynika, że przyczyną likwidacji szkoły był fakt, że przeprowadzona analiza demograficzna wskazuje, iż w kolejnych latach liczba uczniów w likwidowanej szkole będzie kształtowała się w granicach 30. Konieczna była zatem racjonalizacja sieci szkolnej – uczniowie zlikwidowanej szkoły w całości przejęci zostaną przez Szkołę Podstawową nr 2, który dysponuje bazą obiektów i kadrą mogącą bez przeszkód podjąć się nauczania wszystkich uczniów likwidowanej szkoły. Przewidywana organizacja szkoły przejmującej uczniów po przeprowadzonych zmianach nie pogorszy warunków nauczania ani nie ograniczy powszechnej dostępności do szkoły.

Skarga na uchwałę, po uprzednim wezwaniu Rady Gminy do usunięcia naruszenia prawa, złożyli Adam Małecki i Ewa Małecka oraz Katarzyna Wiśniewska. Zarzucili oni naruszenie art. 38 ust. 1 ustawy o systemie oświaty poprzez pominięcie zawiadomienia większości rodziców uczniów o zamiarze likwidacji szkoły.

W odpowiedzi na skargę Rada Gminy podniosła, że 5 grudnia 2022 r. odbyło się publiczne spotkanie z rodzicami, podczas którego kwestia istnienia szkoły była omawiana i każdy z rodziców mógł zabrać głos.

WOJEWÓDZKI SĄD ADMINISTRACYJNY ZWAŻYŁ, CO NASTĘPUJE:

Skarga zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 101 ust. 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. z 2019 r. poz. 2325), każdy, czyj interes prawny lub uprawnienie zostały naruszone uchwałą lub zarządzeniem podjętymi przez organ gminy w sprawie z zakresu administracji publicznej, może – po bezskutecznym wezwaniu do usunięcia naruszenia – zaskarżyć uchwałę do sądu administracyjnego. Z regulacji tej wynika, że skargę do sądu administracyjnego skutecznie może wnieść ten, kto wykaże naruszenie swojego interesu prawnego bądź uprawnienia oraz wykaże, że uchwała, którą skarży, została podjęta z naruszeniem prawa, a skarga do sądu administracyjnego została poprzedzona wezwaniem organu do usunięcia naruszenia prawa. Można w tym miejscu dodać, że zgodnie z nowym brzmieniem tego przepisu, które obowiązuje od 15 sierpnia 2015 r. wniesienie skargi nie jest już uwarunkowane wezwaniem organu do usunięcia naruszenia prawa.

W ocenie sądu legitymacja skargowa Adama Małeckiego, Ewy Małeckiej oraz Katarzyny Wiśniewskiej nie budzi wątpliwości. Są oni rodzicami dzieci uczęszczających do likwidowanej szkoły podstawowej, którzy nie zostali powiadomieni o zamiarze likwidacji placówki.

Zgodnie z art. 38 ust. 1 ustawy o systemie oświaty, szkoła publiczna, z zastrzeżeniem ust. 2, 2a i 3-4 ustawy, może być zlikwidowana z końcem roku szkolnego przez organ prowadzący szkołę, po zapewnieniu przez ten organ uczniom możliwości kontynuowania nauki w innej szkole publicznej tego samego typu, a także kształcącej w tym samym lub zbliżonym zawodzie. Organ prowadzący jest obowiązany, co najmniej na 6 miesięcy przed terminem likwidacji, zawiadomić o zamiarze likwidacji szkoły: rodziców uczniów (w przypadku szkoły dla dorosłych – uczniów), właściwego kuratora oświaty oraz organ wykonawczy jednostki samorządu terytorialnego właściwej do prowadzenia szkół danego typu.

Z akt wynika, że 15 września 2022 r. Rada Gminy Zabierzów podjęła uchwałę o zamiarze likwidacji szkoły podstawowej wchodzącej w skład Zespołu Szkolno-Przedszkolnego w Balicach. Bezpośrednio po podjęciu tej uchwały, tj. 18 września 2022 r., odbyło się publiczne spotkanie w sprawie likwidacji szkoły, o którym rodzice dzieci do niej uczęszczających zostali zawiadomieni przez ogłoszenie w lokalnej prasie. Po odbytym spotkaniu zawiadomiono o przyjętych na nim konkluzjach listownie tylko kilkoro rodziców, którzy wpisali się na listę podczas spotkania.

Na podstawie materiału dowodowego można ustalić też, czego Rada Gminy nie kwestionuje, że Adam Małecki, Ewa Małecka oraz Katarzyna Wiśniewska w ogóle nie zostali zawiadomieni o zamiarze likwidacji szkoły. Organ podnosi jedynie, że nie powinni oni podnosić zarzutu z tego tytułu, gdyż mogli uczestniczyć w zebraniu 18 września 2022 r., otwartym publicznie.

Mając na uwadze powyższe, trafny jest podniesiony przez skarżących zarzut naruszenia art. 38 ust. 1 ustawy o systemie oświaty przez jego błędną wykładnię, polegającą na przyjęciu, że dla spełnienia wynikającego z tego przepisu obowiązku zawiadomienia rodziców o zamiarze likwidacji szkoły wystarczające jest publiczne powiadomienie o tym fakcie w lokalnej prasie. Pogląd organu jest nie do zaakceptowania. W orzecznictwie sądowoadministracyjnym nie budzi wątpliwości, że o zamiarze likwidacji szkoły organ powinien zawiadomić każdego z rodziców. W wyroku z 15 marca 2018 r., sygn. akt II OSK 1234/17, Naczelny Sąd Administracyjny stwierdził, że o zamiarze likwidacji szkoły powinien zostać zawiadomiony każdy rodzic i że tej okoliczności nie można domniemywać. Dlatego też informacja o zamiarze likwidacji szkoły powinna zostać imiennie skierowana do każdego rodzica i musi do niego dotrzeć. Stanowisko to zostało podzielone dodatkowo w wyroku z 20 kwietnia 2019 r., sygn. akt II OSK 4321/18.

W tym miejscu trzeba też podkreślić, że naruszenie art. 38 ust. 1 ustawy o systemie oświaty poprzez całkowite pominięcie zawiadomienia rodziców dzieci uczęszczających do szkoły o zamiarze jej likwidacji jest kwalifikowanym (istotnym) naruszeniem prawa, stanowiącym wystarczającą podstawę do stwierdzenia nieważności uchwały (zob. powołany wyżej wyrok NSA z 15 marca 2018 r., sygn. akt II OSK 1234/17).

Zgodnie z art. 147 § 1 ustawy – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, „sąd uwzględniając skargę na uchwałę lub akt, o których mowa w art. 3 § 2 pkt 4, stwierdza nieważność tej uchwały lub aktu w całości lub w części albo stwierdza, że zostały wydane z naruszeniem prawa, jeżeli przepis szczególny wyłącza stwierdzenie ich nieważności”. Z kolei zgodnie z art. 147 § 2 ustawy – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, „nie stwierdza się nieważności uchwały lub zarządzenia organu gminy po upływie roku od dnia ich podjęcia, chyba że uchybiono obowiązkowi przedłożenia uchwały lub zarządzenia w terminie określonym w art. 94 ust. 3 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym, albo jeżeli są one aktem prawa miejscowego” (ust. 1). „Jeżeli nie stwierdzono nieważności uchwały lub zarządzenia z powodu upływu terminu określonego w ust. 1, a istnieją przesłanki stwierdzenia nieważności, sąd administracyjny orzeka o ich niezgodności z prawem” (ust. 2 zd. 1).

Mając na uwadze, że zaskarżona uchwała, niebędąca aktem prawa miejscowego, ewidentnie naruszała art. 38 ust. 1 ustawy o systemie oświaty i naruszenie to uzasadniało stwierdzenie jej nieważności, a jednocześnie upłynął rok od dnia jej podjęcia, sąd na podstawie art. 147 § 1 i § 2 ustawy – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi stwierdził, że jest ona niezgodna z prawem. O wykonalności uchwały orzeczono na podstawie art. 152 ustawy – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi.

O kosztach postępowania postanowiono w oparciu o art. 200 ustawy – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi w zw. z § 14 ust. 1 pkt 1 lit. c rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2018 r. poz. 265). Stosownie do tych przepisów przyznano solidarnie skarżącym małżonkom Adamowi Małeckiemu i Ewie Małeckiej 200 zł oraz taką samą kwotę Katarzynie Wiśniewskiej. Na kwotę tę złożyły się poniesione przez skarżących koszty postępowania niezbędne do celowego dochodzenia praw (art. 98 § 1 ustawy – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi) stanowiące uiszczony wpis (100 zł) oraz opłatę od pełnomocnictwa (100 zł). Dodatkowo, w ramach zasądzonych kosztów, tytułem wynagrodzenia radcy prawnego przyznano skarżącym kwotę 0 zł (art. 205 § 2 ustawy – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi).

(podpis) (podpis) (podpis)

Wzór opracowano na podstawie II OSK 2345/16.