Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego

II SA/Wr 345/23

Wyrok

w imieniu Rzeczypospolitej Polskiej

15 marca 2024 r.

Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu

w składzie następującym:

Przewodniczący: Sędzia NSA Anna Kowalska (spr.)

Sędziowie: Sędzia WSA Jan Nowak,

Sędzia WSA Maria Wiśniewska

Protokolant: st. sekretarz sąd. Piotr Zieliński

po rozpoznaniu na rozprawie 15 marca 2024 r.

sprawy ze skargi Jana Kowalskiego

na bezczynność Starostwa Powiatowego we Wrocławiu

w przedmiocie wznowienia postępowania:

1) zobowiązuje Starostwo Powiatowe we Wrocławiu do załatwienia wniosku Jana Kowalskiego z

  12 stycznia 2024 r. w terminie miesiąca od daty uprawomocnienia się wyroku;

2) stwierdza, że bezczynność Starostwa Powiatowego we Wrocławiu miała miejsce z rażącym naruszeniem prawa;

3) wymierza Starostwu Powiatowemu we Wrocławiu grzywnę w wysokości 500 zł (słownie: pięćset złotych);

4) zasądza od Starostwa Powiatowego we Wrocławiu na rzecz Jana Kowalskiego kwotę 200 zł

  (słownie: dwieście złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania.

Anna Kowalska            Jan Nowak            Maria Wiśniewska

(podpis)                      (podpis)                    (podpis)

Uzasadnienie

Pismem z 12 stycznia 2024 r. Jan Kowalski złożył adresowany do Starostwa Powiatowego we Wrocławiu wniosek o wznowienie postępowania zakończonego decyzją Starosty z 15 grudnia 2023 r., nr 123/2023, w sprawie ustalenia warunków zabudowy dla inwestycji polegającej na budowie budynku mieszkalnego jednorodzinnego na terenie działki nr 456/7, położonej we Wrocławiu przy ul. Kwiatowej. W uzasadnieniu wniosku wskazano, że decyzja nie została doręczona nikomu poza inwestorem.

20 stycznia 2024 r. Jan Kowalski wniósł ponaglenie na bezczynność Starosty. Podkreślił, że organ pozostaje bezczynny już dwa tygodnie.

Postanowieniem z 1 lutego 2024 r., nr 124/2024, wznowiono postępowanie zakończone decyzją Starosty z 15 grudnia 2023 r., nr 123/2023.

Pismem z 15 lutego 2024 r. Jan Kowalski złożył skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu. Zarzucił w niej organowi rażącą bezczynność polegającą na nierozpoznaniu jej wniosku z 12 stycznia 2024 r. przez miesiąc, i to pomimo obowiązku terminowego załatwienia sprawy wynikającego z art. 35 § 1 ustawy z 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego [t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 775], zwanej dalej: k.p.a.

W odpowiedzi na skargę organ wniósł o jej oddalenie, uznając skargę za nieuzasadnioną. Organ wskazał, że w sprawie równolegle toczyły się postępowania przed Starostwem, Wojewódzkim Sądem Administracyjnym i Samorządowym Kolegium Odwoławczym. Z dokumentów zebranych w sprawie wynika, iż prowadzono obszerną korespondencję z różnymi jednostkami. Ponadto w ocenie organu w dniu złożenia wniosku o wznowienie postępowania nie było już możliwe wydanie decyzji załatwiającej sprawę przez rozstrzygnięcie jej co do istoty, gdyż uprawnienia wynikające z decyzji o warunkach zabudowy zostały „wygaszone”.

WOJEWÓDZKI SĄD ADMINISTRACYJNY ZWAŻYŁ, CO NASTĘPUJE:

Skarga jest w pełni uzasadniona.

Stosownie do art. 3 § 2 pkt 8 ustawy z 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi [t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 329], zwanej dalej: p.p.s.a., kontrola działalności administracji publicznej przez sądy administracyjne obejmuje orzekanie w sprawach skarg na bezczynność organów, które w prawnie ustalonym terminie, pomimo istnienia ustawowego obowiązku, nie podejmują żadnych czynności w sprawie lub które wprawdzie prowadzą postępowanie w sprawie, jednakże nie kończą postępowania stosownym aktem lub stosowną czynnością.

Dla dopuszczalności takiej skargi nie ma przy tym znaczenia okoliczność, z jakich powodów określony akt nie został podjęty lub czynność nie została dokonana, a w szczególności czy bezczynność organu spowodowana została niewydolnością aparatu administracyjnego, czy też wiąże się z przeświadczeniem, że stosowny akt lub czynność w ogóle nie powinny zostać dokonane.

W rezultacie skarga na bezczynność jest nie tylko środkiem procesowym, mającym przeciwdziałać biernym działaniom administracji publicznej, ale umożliwia też dokonywanie przez sąd administracyjny prawidłowej wykładni prawa administracyjnego wówczas, gdy organ twierdzi, że niemożliwe jest wydanie decyzji załatwiającej sprawę co do istoty [por. uchw. NSA (7) z 24 stycznia 2005 r., OPS 4/04, ONSAiWSA 2005, nr 2, poz. 45].

W pierwszej kolejności należy wskazać, że skarga Jana Kowalskiego jest dopuszczalna, gdyż skarżący wyczerpał środki zaskarżenia, jakie służyły mu w postępowaniu przed organem właściwym w sprawie, to jest pismem z 20 stycznia 2024 r. złożył ponaglenie w trybie art. 37 § 1 k.p.a. na bezczynność organu I instancji.

W tym miejscu należy uzupełniająco wyjaśnić, że zgodnie z art. 37 § 1 k.p.a., w brzemieniu obowiązującym od 1 czerwca 2017 r., nadanym ustawą z 7 kwietnia 2017 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania administracyjnego oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 935): „Skargę na bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania można wnieść w każdym czasie po wniesieniu ponaglenia do właściwego organu”. Z przepisem tym koresponduje również nowe brzmienie art. 38 k.p.a., w którym przyznano stronie uprawnienie do wniesienia ponaglenia na niezałatwienie sprawy w terminie.

Przechodząc do oceny zasadności skargi, należy w pierwszej kolejności wskazać, że fakt wystąpienia przez Jana Kowalskiego z wnioskiem z 12 stycznia 2024 r. o wznowienie postępowania w sprawie zakończonej decyzją Starosty z 15 grudnia 2023 r., nr 123/2023, jest bezsporny.

Wznowienie postępowania to nadzwyczajny tryb postępowania umożliwiający uchylenie decyzji ostatecznej w przypadku, gdy prowadzone przed jej wydaniem postępowanie dotknięte było którąś z wad określonych w art. 145 § 1 k.p.a. lub gdy zaistniała przesłanka wskazana w art. 145a § 1 k.p.a. bądź w art. 145b § 1 k.p.a. Gdy brak ustawowych podstaw do wznowienia postępowania, organ powinien odmówić wznowienia postępowania, wydając stosowne postanowienie (art. 149 § 1 k.p.a.). W przeciwnym wypadku musi wznowić postępowanie (art. 149 § 2 k.p.a.) i przeprowadzić je zarówno co do rzeczywistego istnienia przyczyn wznowienia, jak i pozostałych kwestii dotyczących dopuszczalności wznowienia, a także co do istoty sprawy (art. 151 § 1 k.p.a.). Gdy organ stwierdzi brak podstaw do merytorycznego załatwienia sprawy z uwagi na bezprzedmiotowość postępowania administracyjnego, to na podstawie art. 105 § 1 k.p.a. ma obowiązek wydać decyzję o umorzeniu tego postępowania.

Organy administracji publicznej zobowiązane są do załatwienia sprawy bez zbędnej zwłoki. Zgodnie z przepisem art. 35 § 1 k.p.a., załatwienie sprawy wymagającej postępowania wyjaśniającego powinno nastąpić nie później niż w ciągu miesiąca, a sprawy szczególnie skomplikowanej – nie później niż w ciągu dwóch miesięcy od dnia wszczęcia postępowania. Podane powyżej terminy załatwienia sprawy oznaczają okres, w którym dana sprawa powinna być rozstrzygnięta w formie decyzji.

W ocenie sądu postępowanie Starosty niewątpliwie rażąco narusza powyższy przepis, jak również narusza zasady ogólne k.p.a.: zasadę szybkości postępowania, wyrażoną w art. 12 k.p.a., oraz wskazaną w art. 8 k.p.a. zasadę prowadzenia postępowania w sposób pogłębiający zaufanie jego uczestników do władzy publicznej.

Analiza akt niniejszej sprawy w żaden sposób nie usprawiedliwia tak znaczącego okresu bezczynności, jakiego dopuścił się Starosta. Co prawda, w okresie dwóch miesięcy, które upłynęły od czasu złożenia wniosku przez skarżącą, organ przesyłał akta sprawy sądowi administracyjnemu, Samorządowemu Kolegium Odwoławczemu we Wrocławiu oraz Wojewodzie, jednak okresy wypożyczenia akt następowały w różnych miesiącach, natomiast w pozostałym czasie akta spoczywały w siedzibie organu. Trzeba też zauważyć, że powyższe okoliczności w żaden sposób nie usprawiedliwiały bezczynności organu w niniejszej sprawie ani też nie wstrzymywały organu od rozpatrzenia wniosku skarżącej.

Należy przy tym zasygnalizować, iż organ administracji publicznej, mając na uwadze zasadę szybkości postępowania, powinien podjąć kroki, które pozwolą na orzekanie także wtedy, gdy akta zostaną wypożyczone innemu organowi. Możliwe było bowiem w niniejszej sprawie choćby sporządzenie kopii zgromadzonej dokumentacji i prowadzenie w oparciu o nią dalszego postępowania do czasu otrzymania zwrotu akt. Zaniechanie działań zmierzających do szybkiego załatwienia sprawy niepotrzebnie przedłużało postępowanie w analizowanej sprawie.

Mając na względzie powyższe, należy uznać, że nie budzi żadnych wątpliwości, że Starosta nie rozpoznał sprawy i nadal pozostaje w zwłoce. Bez wpływu na powyższą ocenę pozostaje argumentacja organu zawarta w odpowiedzi na skargę. Za nieprzekonujące należy uznać twierdzenie organu, iż niepotrzebne było postępowanie mające na celu wyjaśnienie wszystkich okoliczności sprawy, w dniu złożenia wniosku o wznowienie postępowania nie było bowiem już możliwe wydanie decyzji załatwiającej sprawę co do jej istoty.

W świetle powyższego należało na mocy art. 149 § 1 k.p.a. zobowiązać go do załatwienia wniosku o wznowienie postępowania w terminie miesiąca od dnia doręczenia prawomocnego wyroku.

Sąd stwierdził zarazem, iż bezczynność ta miała miejsce z rażącym naruszeniem prawa. Za takie sąd uznał oczywiste niezastosowanie przepisów prawa, jak również długi czas prowadzonego postępowania.

Konsekwencją powyższego jest uwzględnienie wniosku skarżącej o ukaranie organu grzywną, której wysokość – jako adekwatną do okoliczności sprawy, sąd określił na kwotę 500 zł, stosownie do art. 154 § 6 w zw. z art. 154 § 1 p.p.s.a.

O kosztach postępowania postanowiono w oparciu o art. 200 p.p.s.a. w zw. z § 2 ust. 1 pkt 1 lit. c rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 2141), zwanego dalej: rozporządzeniem.

Stosownie do tych przepisów przyznano skarżącej 200 zł. Na kwotę tę złożyły się poniesione przez nią koszty postępowania niezbędne do celowego dochodzenia praw (art. 98 § 1 k.p.a.) stanowiące uiszczony wpis (100 zł) oraz opłatę od pełnomocnictwa (50 zł). Dodatkowo, w ramach zasądzonych kosztów, tytułem wynagrodzenia radcy prawnego przyznano skarżącej kwotę 50 zł (§ 2 ust. 1 pkt 1 lit. c rozporządzenia).

Anna Kowalska            Jan Nowak              Maria Wiśniewska

(podpis)                    (podpis)                  (podpis)

Wzór opracowano na podstawie wyr. WSA w Poznaniu z 14 lipca 2016 r., II SA/Po 345/16, LEX nr 2087130.