Pouczenie o prawach i obowiązkach świadka

Załącznik nr

WZÓR

 

Pouczenie o uprawnieniach i obowiązkach

świadka

 

Otrzymujesz to pouczenie, bo jesteś świadkiem.

Jako świadek masz prawo wiedzieć, jakie są Twoje prawa i obowiązki.

Przeczytaj dokładnie to pouczenie.

Masz obowiązek podpisać oświadczenie, w którym potwierdzisz, że otrzymałeś

to pouczenie.

Wraz z informacjami w pouczeniu znajdziesz przepisy, z których one wynikają.

Jeśli nie wskazano inaczej – są to przepisy art. 177 § 1 pkt 1

(Kodeksu postępowania karnego).

Twoje prawa i obowiązki jako świadka w postępowaniu karnym

1. Obowiązek stawienia się

Jeśli zostaniesz wezwany/wezwana jako świadek, to musisz stawić się i złożyć

zeznania. Jest to Twój obowiązek jako świadka (art. 177 § 1 pkt 1 k.p.k.).

2. Obowiązek usprawiedliwienia nieobecności

Jeżeli zostałeś wezwany / zostałaś wezwana do stawiennictwa, a nie możesz

przyjść z powodu choroby, to musisz usprawiedliwić nieobecność. W tym celu

musisz iść do lekarza sądowego, bo tylko on może wystawić zaświadczenie,

które jest uznawane za usprawiedliwienie. Inne zaświadczenie lub zwolnienie

nie będzie uznane za usprawiedliwienie. Listę lekarzy sądowych znajdziesz na

stronie internetowej sądu (art. 177 § 2 k.p.k.).

Jeśli nie stawisz się i nie usprawiedliwisz swojej nieobecności, mogą Cię spotkać

konsekwencje. Są to:

1) nałożenie na Ciebie kary pieniężnej;

2) zatrzymanie i przymusowe doprowadzenie;

3) aresztowanie (art. 285 § 1 i 2 k.p.k.).

3. Prawo do zwrotu kosztów

Masz prawo do zwrotu kosztów, które poniosłeś/poniosłaś w związku

z przybyciem na wezwanie (np. koszty podróży, utraconego zarobku).

Jeśli chcesz otrzymać zwrot kosztów, musisz złożyć wniosek o zwrot kosztów:

1) możesz powiedzieć podczas czynności, że wnosisz o zwrot kosztów, co

   zostanie zapisane w protokole, albo

2) złożyć pismo – wniosek o zwrot kosztów.

Termin na złożenie wniosku o zwrot kosztów wynosi 3 miesiące od dnia zakończenia

czynności, na którą się stawiłeś/stawiłaś (art. 618 § 4 k.p.k.).

4. Prawo do korzystania z pomocy prawnej

Jeżeli uważasz, że jest to potrzebne dla ochrony Twoich interesów, możesz

ustanowić pełnomocnika – adwokata lub radcę prawnego. Pełnomocnik będzie

Cię reprezentował w toczącym się postępowaniu karnym.

Jeżeli nie stać Cię na pełnomocnika, sąd może na Twój wniosek wyznaczyć

pełnomocnika z urzędu. Musisz jednak wykazać, że nie stać Cię na opłacenie

wynagrodzenia dla pełnomocnika (art. 81 i nast. k.p.k.).

Sąd, a w postępowaniu przygotowawczym prokurator mogą nie zgodzić się na

udział w postępowaniu ustanowionego przez Ciebie pełnomocnika.

Może się to stać, jeżeli prokurator albo sąd uzna, że nie wymaga tego obrona

Twoich interesów (art. 83 k.p.k.).

5. Prawo do ochrony danych osobowych świadka

W aktach sprawy nie ma adresu: ul. Kwiatowa 12, 00-000 Warszawa ani numeru telefonu: 123-456-789. Są one

zamieszczone w odrębnym załączniku. Może się z nim zapoznać organ

prowadzący postępowanie.

Sąd lub organ prowadzący postępowanie przygotowawcze może ujawnić te

dane tylko wyjątkowo (art. 184 § 1 k.p.k.).

Pytania zadawane Ci w trakcie przesłuchania nie mogą zmierzać do ujawnienia

adresu zamieszkania. Jest to dozwolone tylko

wtedy, gdy ma znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy (art. 184 § 2 k.p.k.).

Jeżeli istnieje niebezpieczeństwo dla życia, zdrowia, wolności albo mienia

w znacznych rozmiarach Twojego lub Twoich najbliższych, mogą zostać

zachowane w tajemnicy także okoliczności umożliwiające ujawnienie Twojej

tożsamości.

Masz prawo złożyć wniosek o utajenie danych osobowych. W przypadku

utajnienia Twoje imię: Jan i nazwisko: Kowalski będzie znał organ prowadzący postępowanie.

Nie będzie ich znał np. oskarżony.

Na Twój wniosek decyzja o utajeniu danych osobowych może zostać

uchylona. Taki wniosek możesz złożyć do czasu zamknięcia przewodu

sądowego przed sądem pierwszej instancji (czyli momentu, w którym sąd uzna,

że wszystkie dowody zostały przeprowadzone, i to ogłosi) (art. 185 k.p.k. – tak zwany

świadek anonimowy).

6. Przesłuchanie dostosowane do sytuacji świadka

Możesz zostać przesłuchany/przesłuchana w drodze wideokonferencji. Jest to

przesłuchanie przy użyciu urządzeń technicznych umożliwiających

przeprowadzenie tej czynności na odległość z jednoczesnym bezpośrednim

przekazem obrazu i dźwięku (art. 177 § 1a k.p.k.).

Jeżeli nie możesz przyjść do miejsca wskazanego w wezwaniu, bo jesteś chory,

jesteś osobą z niepełnosprawnością lub występuje inna przeszkoda, której nie

da się usunąć, możesz zostać przesłuchany/przesłuchana w miejscu zamieszkania (art. 177 § 3 k.p.k.).

Jeśli jesteś obywatelem polskim, przebywasz za granicą i jeśli się na to zgodzisz,

możesz być przesłuchany/przesłuchana w polskiej placówce dyplomatycznej lub konsularnej (art. 178 § 1 k.p.k.).

W takim przypadku:

1) nie istnieje ustawowy obowiązek stawiennictwa;

2) nie mogą zostać wyciągnięte wobec Ciebie konsekwencje, jeśli się nie

   stawisz;

3) nie możesz zostać przesłuchany/przesłuchana w drodze wideokonferencji;

4) nie masz prawa do ochrony przewidzianej dla świadka;

5) w przesłuchaniu nie będą brały udziału inne osoby, np. biegły lekarz czy

   psycholog.

Gdy sprawa toczy się w sądzie i należy się obawiać, że obecność oskarżonego

na sali sądowej mogłaby Cię krępować podczas składania przez Ciebie zeznań,

przewodniczący może polecić oskarżonemu, aby wyszedł z sali sądowej na

czas Twojego przesłuchania (art. 390 § 1 k.p.k.).

Istnieje też inny sposób – w takiej sytuacji możesz zostać przesłuchany

w drodze wideokonferencji (art. 177 § 1a k.p.k.).

7. Pouczenia i czynności przed przesłuchaniem

Postępowanie przygotowawcze

Przed rozpoczęciem przesłuchania zostaniesz pouczony/pouczona

o odpowiedzialności karnej za zeznanie nieprawdy lub zatajenie prawdy

(art. 233 § 1 k.k.).

Otrzymasz do podpisu oświadczenie, że otrzymałeś pouczenie (art. 187 § 1 k.p.k.).

Postępowanie sądowe

Możesz żądać, aby rozprawa była niejawna, jeśli składane zeznania mogłyby

narazić na hańbę Ciebie lub osobę dla Ciebie najbliższą (art. 359 § 1 k.p.k.).

Przed rozpoczęciem przesłuchania zostaniesz pouczony/pouczona

o odpowiedzialności karnej za zeznanie nieprawdy lub zatajenie prawdy

(art. 233 § 1 k.k.).

Przed rozpoczęciem zeznań masz obowiązek złożenia przyrzeczenia. Sąd może

nie odbierać od Ciebie przyrzeczenia wtedy, gdy żadna ze stron obecnych na

sali nie zgłosi sprzeciwu.

Jeżeli nie mówisz, jesteś osobą głuchą, przyrzeczenie złożysz przez podpisanie

tekstu tego przyrzeczenia (art. 189 § 3 k.p.k.).

Nie odbiera się przyrzeczenia:

1) od osób, które nie ukończyły 17 lat;

2) gdy zachodzi uzasadnione podejrzenie, że świadek z powodu zaburzeń

   psychicznych nie rozumie znaczenia przyrzeczenia;

3) gdy świadek jest osobą podejrzaną o popełnienie przestępstwa będącego

   przedmiotem postępowania lub pozostającego w ścisłym związku z czynem

   stanowiącym przedmiot postępowania albo gdy za to przestępstwo został

   skazany;

4) gdy świadek był prawomocnie skazany za fałszywe zeznanie lub oskarżenie

   (art. 189 § 1 i 2 k.p.k.).

8. Prawo do odmowy składania zeznań

Możesz odmówić składania zeznań:

1) jeżeli jesteś osobą najbliższą dla oskarżonego (np. małżonkiem, dzieckiem,

   rodzicem, osobą pozostającą w stosunku przysposobienia, osobą

   pozostającą we wspólnym pożyciu). Prawo to przysługuje Ci również po

   ustaniu małżeństwa lub przysposobienia (art. 182 § 1 k.p.k.);

2) gdy w innej sprawie jesteś oskarżony o współudział w przestępstwie

   objętym postępowaniem (art. 183 § 1 k.p.k.).

Jeżeli przysługuje Ci prawo do odmowy składania zeznań, możesz z niego

skorzystać do chwili rozpoczęcia pierwszego zeznania w postępowaniu

sądowym.

Jeśli w postępowaniu przygotowawczym złożyłłeś/złożyłłaś zeznanie, a na

rozprawie odmówisz składania zeznań, pierwsze zeznanie nie może być już

wykorzystane. Nie może być dowodem ani być odtworzone. Zeznanie to będzie

traktowane tak, jakby go nie było (art. 182 § 2 k.p.k.).

Mimo odmowy składania zeznań mogą zostać ujawnione protokoły oględzin

Twojego ciała sporządzone w postępowaniu karnym (art. 192 § 1 k.p.k.).

9. Prawo do odmowy odpowiedzi na pytanie

Możesz odmówić odpowiedzi na pytanie, jeżeli odpowiedź mogłaby narazić

Ciebie lub osobę dla Ciebie najbliższą na odpowiedzialność za przestępstwo lub

przestępstwo skarbowe (art. 183 § 1 k.p.k.).

10. Zwolnienie od złożenia zeznań lub odpowiedzi na pytanie

Możesz zostać zwolniony od złożenia zeznania lub odpowiedzi na pytanie, jeżeli

pozostajesz z oskarżonym w szczególnie bliskim stosunku osobistym (art. 185 § 1 k.p.k.).

Wniosek o zwolnienie od złożenia zeznania możesz złożyć do chwili rozpoczęcia

pierwszego zeznania w postępowaniu sądowym. W takiej sytuacji, jeśli

w postępowaniu przygotowawczym złożyłłeś/złożyłłaś zeznanie, to nie może być

ono już wykorzystane. Nie może być dowodem ani być odtworzone (art. 185 § 2 k.p.k.

).<