Pouczenie o prawach i obowiązkach świadka

POUCZENIE O UPRAWNIENIACH I OBOWIĄZKACH ŚWIADKA W POSTĘPOWANIU KARNYM

W postępowaniu karnym świadek posiada wymienione poniżej uprawnienia i obowiązki:

1. Każda osoba wezwana w charakterze świadka ma obowiązek stawić się i złożyć zeznania (art. 177 § 1). Usprawied- liwienie nieobecności z powodu choroby jest możliwe wyłącznie za pomocą zaświadczenia wystawionego przez lekarza sądowego. Inne zwolnienie jest niewystarczające (art. 178 § 1). Świadkowi przysługuje zwrot kosztów stawiennictwa na wezwanie (art. 616–618). Nieusprawiedliwione niestawiennictwo może spowodować nałożenie kary pieniężnej, zatrzy- manie lub areszt (art. 285–287).

2. W wyjątkowych sytuacjach przesłuchanie świadka może nastąpić przy zastosowaniu wideokonferencji (art. 185a § 1, art. 185b § 1).

3. Jeżeli świadek nie może się stawić na wezwanie z ważnego powodu (np. pobyt w szpitalu), można go przesłuchać w miejscu jego pobytu (art. 177 § 2 i § 3).

4. Jeżeli istnieje wątpliwość co do stanu psychicznego lub umysłowego świadka, przesłuchanie może odbyć się z udzia- łem biegłego lekarza lub psychologa (art. 192 § 1). Za zgodą świadka można go poddać badaniom lub oględzinom (art. 74 § 2), a bez jego zgody pobrać odciski palców, wymaz ze śluzówki policzków, włosy, ślinę, próby pisma, zapach, wykonać fotografię lub nagrać głos (art. 74 § 3).

5. Przesłuchanie świadka w zakresie informacji tajnych lub ściśle tajnych może być przeprowadzone tylko po zwolnie- niu go przez uprawnionego przełożonego od obowiązku zachowania tajemnicy (art. 181 § 1). Świadek może odmówić ze- znań w zakresie informacji zastrzeżonych lub poufnych albo tajemnicy zawodowej, chyba że sąd lub prokurator zwolni go od obowiązku zachowania tajemnicy (art. 180 § 2). Przesłuchanie w zakresie tajemnicy notarialnej, adwokackiej, tajemnicy radcy prawnego, doradcy podatkowego, tajemnicy lekarskiej, dziennikarskiej lub statystycznej może nastąpić tylko wtedy, gdy jest to niezbędne, a okoliczność nie może być ustalona na podstawie innego dowodu. Zwolnienie dziennikarza od obo- wiązku zachowania tajemnicy nie może obejmować identyfikacji autora materiału prasowego, listu do redakcji lub osób, które zastrzegły swoje dane, chyba że chodzi o przestępstwa, wobec których istnieje obowiązek denuncjacji (art. 180 § 5 i § 6). W tych wypadkach sąd przesłuchuje świadka na niejawnej rozprawie (art. 355 § 2).

6. Osoba najbliższa dla oskarżonego (np. żona) może odmówić zeznań. Prawo odmowy zeznań przysługuje także świadkowi, który w innej sprawie jest oskarżony o współudział w przestępstwie objętym postępowaniem (art. 182 § 1 i § 2). Świadek może skorzystać z prawa odmowy złożenia zeznań do chwili rozpoczęcia pierwszego zeznania w postępowaniu sądowym; poprzednio złożone zeznanie nie może wówczas służyć za dowód (art. 183 § 1–3).

7. Świadek może odmówić odpowiedzi na pytanie, jeżeli mogłoby to narazić jego lub osobę dla niego najbliższą na odpowiedzialność karną (art. 183 § 1). Można zwolnić od złożenia zeznania lub odpowiedzi na pytania świadka pozostają- cego z oskarżonym w szczególnie bliskim stosunku osobistym (art. 185). Rozprawa może być niejawna, jeżeli treść zeznań mogłaby narazić świadka lub osobę dla niego najbliższą na hańbę (art. 355 § 2).

8. Świadek, który nie ukończył 15 lat i zeznaje w sprawie o przestępstwo popełnione z użyciem przemocy lub groźby, przestępstwo na tle seksualnym lub przeciwko rodzinie, lub jest pokrzywdzonym przestępstwem przeciwko wolności, jest przesłuchiwany tylko raz przez sąd, w odpowiednio przystosowanym, przyjaznym pokoju. Przesłuchanie jest nagrywane. Może być on również przesłuchany przy zastosowaniu wideokonferencji. Tylko wyjątkowo można go przesłuchać ponow- nie (art. 185a, art. 185b i art. 185c).

9. Świadek, pokrzywdzony przestępstwem zgwałcenia albo wykorzystania seksualnego, jest przesłuchiwany przez sąd, a w zawiadomieniu o przestępstwie Policji i prokuratorowi wskazuje tylko najważniejsze fakty i dowody. Takie przesłucha- nie jest nagrywane. W wypadku ponownego przesłuchania, na wniosek świadka może ono być przeprowadzone przy zasto- sowaniu wideokonferencji (art. 185d § 1 i § 2).

10. ul. Kwiatowa 12, 00-000 Warszawa i ul. Polna 23, 11-111 Gdańsk świadka nie jest ujawniany w aktach sprawy (art. 184 § 1 i § 2). W razie nie- bezpieczeństwa dla życia, zdrowia, wolności albo mienia w znacznych rozmiarach świadka lub jego najbliższych, można zachować w tajemnicy także tożsamość świadka (świadek anonimowy, art. 184).

11. W razie zagrożenia dla życia lub zdrowia świadka lub jego najbliższych, mogą oni otrzymać ochronę Policji na czas czynności procesowej, a jeżeli stopień zagrożenia jest wysoki, mogą oni otrzymać ochronę osobistą lub pomoc w zakresie zmiany miejsca pobytu. Wniosek o udzielenie ochrony kieruje się do komendanta wojewódzkiego Policji za pośrednictwem organu prowadzącego postępowanie albo sądu (art. 4–10 ustawy z dnia 6 kwietnia 2000 r. o ochronie i pomocy dla po- krzywdzonego i świadka (Dz. U. z 2015 r., poz. 1782)).

12. Świadek i jego najbliżsi mogą otrzymać pomoc prawną i psychologiczną w Sieci Pomocy dla Osób Pokrzywdzo- nych Przestępstwem (art. 43 § 2 pkt 5 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny wykonawczy (Dz. U. Nr 90, poz. 557, z późn. zm.)).

Potwierdzam otrzymanie pouczenia

......................................................... (24.10.2023, Jan Kowalski)

___________________________________

1) Jeżeli nie wskazano innej podstawy prawnej, przepisy w nawiasach oznaczają odpowiednie artykuły ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks postępowania karnego (Dz. U. Nr 89, poz. 555, z późn. zm.).