Pouczenie o prawach zatrzymanego w związku z Europejskim Nakazem Aresztowania dla osoby nieletniej

Załącznik nr 2

WZÓR

POUCZENIE O UPRAWNIENIACH ZATRZYMANEGO NA PODSTAWIEEUROPEJSKIEGO NAKAZU ARESZTOWANIA, KTÓRY NIE UKOŃCZYŁ 17 LAT

Informacje ogólne

Otrzymujesz to pouczenie, ponieważ nie masz 17 lat i zostałeś zatrzymany na podstawie europejskiego nakazu aresztowania – w skrócie ENA – i dlatego masz prawo wiedzieć, jakie są Twoje prawa i obowiązki.

ENA to żądanie Niemiec, by Cię zatrzymać, bo jesteś podejrzanym albo oskarżonym o popełnienie kradzieży, albo też skazanym za popełnienie kradzieży. Niemcy, które wydało ENA, chce, żebyś odpowiadał na te zarzuty nie w Polsce, ale na terenie Niemiec i dlatego żąda, by tam Cię przekazano. Niemcy, które wydało ENA, może też żądać, żebyś został aresztowany i u nich odbył karę pozbawienia wolności albo inną podobną.

Przeczytaj dokładnie to pouczenie. Masz obowiązek podpisać oświadczenie, w którym potwierdzisz, że je otrzymałeś. Takie samo pouczenie otrzyma Twój rodzic albo osoba, która się Tobą opiekuje, albo adwokat, którą wskażesz lub wyznaczy ją sąd.

Obok informacji w pouczeniu znajdziesz przepisy, z których one wynikają. Jeśli nie wskazujemy inaczej – są to przepisy z Ustawy o europejskim nakazie aresztowania (Ustawa z dnia 27 września 2013 r. o europejskim nakazie aresztowania, Dz. U. z 2013 r. poz. 1349).

Twoje Najważniejsze Prawa

Masz prawo:

1. wiedzieć co zawiera ENA (art. 14 ust. 1 Ustawy)

– 2 –

Prokurator, który będzie Cię przesłuchiwał, powinien poinformować Cię o treści ENA.

2. skorzystać z pomocy obrońcy (art. 14 ust. 2 Ustawy)

Możesz sam wybrać obrońcę, który będzie Cię reprezentował.

Twój rodzic albo inna osoba, która się Tobą opiekuje, może ustanowić dla Ciebie obrońcę.

Możecie samodzielnie wskazać do dwóch obrońców, którzy będą reprezentować Cię w trakcie postępowania dotyczącego ENA. W takim wypadku sami opłacacie swojego obrońcę.

Jeżeli nie wskażecie obrońcy, sąd wyznaczy Ci obrońcę z urzędu.

3. zdecydować, czy i jakie wyjaśnienia złożysz (art. 14 ust. 3 Ustawy)

W czasie przesłuchania przed prokuratorem lub sądem możesz składać wyjaśnienia, odmówić składania wyjaśnień lub odpowiadać tylko na niektóre pytania. Nie musisz tłumaczyć, dlaczego odmawiasz odpowiedzi lub odmawiasz składania wyjaśnień.

4. zgodzić się na przekazanie do państwa, które wydało ENA (art. 14 ust. 4 Ustawy)

O tym prawie poinformuje Cię prokurator przed rozpoczęciem przesłuchania i to Ty podejmiesz decyzję, czy zgadzasz się na przekazanie lub nie. Ważne!!! Raz udzielonej zgody nie możesz cofnąć.

Więcej informacji znajdziesz w kolejnych działach. Pamiętaj, że to pouczenie to tylko ogólna informacja i nie opisujemy w nim dokładnie wszystkich Twoich praw i obowiązków. Jeśli coś jest dla Ciebie niejasne lub potrzebujesz więcej

– 3 –

szczegółów – zawsze możesz zapytać o nie funkcjonariusza Policji. Funkcjonariusz Policji ma obowiązek wyjaśnić Ci Twoje prawa i obowiązki w kompletny i zrozumiały sposób.

Przebieg postępowania po zatrzymaniu i rola poszczególnych organów w postępowaniu

Zatrzymanie

Zatrzymania może dokonać Policja lub inny organ, któremu przysługują podobne uprawnienia.

Twoje Prawa

Jako zatrzymany na podstawie ENA masz prawo:

1. wiedzieć dlaczego zostałeś zatrzymany (art. 246 § 1 kpk)

Policjant dokonujący zatrzymania powinien poinformować Cię o jego przyczynach. Dowiesz się wówczas o tym, że wydano ENA i dlaczego je wydano.

2. złożyć oświadczenie lub odmówić złożenia oświadczenia co do zatrzymania (art. 246 § 2 kpk)

Możesz, ale nie musisz – powiedzieć, co sądzisz o zatrzymaniu i jego powodach. To Twoja decyzja.

3. do kontaktu z obrońcą i bezpośredniej z nimi rozmowy (art. 245 § 2 kpk)

Możesz powiedzieć funkcjonariuszowi organu, który dokonał zatrzymania (np. policjantowi, który Cię zatrzymał albo który sporządza protokół), że chcesz niezwłocznie porozmawiać z adwokatem. Możesz sam wskazać taką osobę, ale nie musisz. Twoja prośba o rozmowę z adwokatem będzie odnotowana w protokole.

– 4 –

4. korzystać z bezpłatnej pomocy tłumacza (art. 72 kpk)

Jeżeli nie znasz wystarczająco języka polskiego, podczas czynności z Twoim udziałem będzie obecny tłumacz. Nie musisz za niego płacić.

5. otrzymać odpis protokołu i przeglądać akta w zakresie zatrzymania (art. 247 § 1 kpk)

Protokół będzie zawierał dane osoby lub osób, które Cię zatrzymały, oraz Twoje dane. W protokole będą też wskazane: data, godzina, miejsce i przyczyna zatrzymania. Będzie też odnotowana informacja o pouczeniu Cię o Twoich prawach oraz informacje o tym, czy i w jaki sposób chciałeś lub skorzystałeś ze swoich uprawnień. Dostaniesz odpis tego protokołu.

6. żądać zawiadomienia osoby o Twoim zatrzymaniu (art. 244 § 1 kpk)

Możesz żądać, by o Twoim zatrzymaniu dowiedział/dowiedziała się:

− matka,

− ojciec,

− siostra,

− szkoła,

− przyjaciel,

− firma "Kowalski Sp. z o.o.", jeżeli je masz albo sam zarządzasz takim przedsiębiorstwem lub jesteś za jakieś odpowiedzialny (np. jeżeli masz swoją firmę, to możesz prosić o zawiadomienie firmy lub osoby, która pomoże Ci w prowadzeniu firmy pod Twoją nieobecność).

– 5 –

Pamiętaj – o Twoim zatrzymaniu Policja zawiadomi też inne organy prowadzące przeciwko Tobie postępowanie w innej sprawie, o ile tylko będzie wiedziała, że takie postępowanie jest prowadzone.

7. złożyć zażalenie na zatrzymanie (art. 246 § 3 kpk)

Jeżeli nie zgadzasz się z tym, że Cię zatrzymano, możesz złożyć zażalenie na zatrzymanie. Zażalenie złóż na piśmie, nie później niż w terminie 7 dni od Twojego zatrzymania. Zażalenie składasz do sądu właściwego dla miejsca Twojego zatrzymania. W zażaleniu możesz domagać się, by sąd sprawdził, czy istniały przyczyny uzasadniające zatrzymanie i czy są odpowiednie przepisy, który pozwalały na zatrzymanie Cię. Sąd może również zbadać, czy Policja lub inny organ prawidłowo postępowali podczas zatrzymania.

Jeżeli nie masz 18 lat zażalenie może złożyć Twój opiekun lub osoba, która się Tobą opiekuje.

8. do opieki medycznej (art. 247 § 2 kpk)

Zostaniesz zbadany przez lekarza, jeżeli tego zażądasz, albo wówczas, gdy powiesz policjantowi, że cierpisz na chorobę wymagającą stałej lub okresowej opieki lekarza, a brak takiej opieki może być dla Ciebie groźny, albo będziesz posiadał widoczne obrażenia. Zbadana zawsze zostanie również osoba małoletnia. Badania będą też wykonane, gdy cierpisz na chorobę psychiczną albo masz chorobę zakaźną.

– 6 –

Jeżeli nie masz obywatelstwa polskiego, masz dodatkowo prawo:

1. skontaktować się z konsulem lub z przedstawicielstwem dyplomatycznym Twojego państwa

Poproś o taki kontakt organ, który dokonał zatrzymania.

2. skontaktować z osobą z państwa, w którym mieszkasz na stałe, jeżeli nie posiadasz żadnego obywatelstwa (art. 252 § 2 kpk)

Poproś o taki kontakt organ, który dokonał zatrzymania.

Gdy zostaniesz tymczasowo aresztowany, sąd na Twoją prośbę zawiadomi konsulat lub misję dyplomatyczną państwa (np. ambasadę), którego jesteś obywatelem (art. 252 § 1 kpk). Jeżeli Polska i Niemcy mają umowę, to i tak o Twoim tymczasowym aresztowaniu będą wiedzieć: właściwy konsul lub misja dyplomatyczna. Sąd poinformuje ich o tym fakcie.

Pamiętaj!

Musisz zostać natychmiast zwolniony:

− jeżeli przyczyny zatrzymania przestały istnieć (art. 249 § 1 kpk) albo

− po upływie 48 godzin od chwili Twojego zatrzymania, chyba że prokurator skierował do sądu wniosek o zastosowanie tymczasowego aresztowania (art. 248 § 1 kpk) albo

− jeżeli w ciągu 24 godzin od przekazania do sądu wniosku o tymczasowe aresztowanie nie zostało Ci doręczone postanowienie sądu, o tym, że takie tymczasowe aresztowanie będzie wobec Ciebie stosowane (art. 248 § 3 kpk) albo

− jeżeli prokurator lub sąd to nakazał (art. 249 § 1 kpk).

– 7 –

Przesłuchanie przez prokuratora

Po zatrzymaniu zostaniesz przesłuchany przez prokuratora.

Jeżeli nie masz 18 lat Twoje przesłuchanie powinno odbyć się w obecności rodzica albo osoby, która się tobą faktycznie opiekuje, albo w obecności psychologa, którą sam wskażesz. Te osoby nie będą obecne podczas Twojego przesłuchania, gdy się temu sprzeciwisz lub gdy prokurator uzna, że to zaszkodzi sprawie.

Przed przesłuchaniem prokurator poinformuje Cię, czego dotyczy ENA. Poinformuje Cię też, że możesz zgodzić się na przekazanie do Niemiec, by tam odpowiedzieć na zarzuty lub odbyć karę. To Twoja decyzja. Możesz się zgodzić lub nie. Powiesz o tym w sądzie. Ważne!!! Raz udzielonej zgody nie możesz cofnąć (art. 15 ust. 1 Ustawy). Skutkiem wyrażenia zgody jest przyśpieszenie postępowania w sprawie europejskiego nakazu aresztowania (art. 15 ust. 6 Ustawy).

Prokurator powie Ci również, że po przekazaniu do Niemiec nie będziesz ścigany za inne przestępstwa lub nie będziesz odbywał innych kar niż te, które były wymienione w ENA.

Prokurator powie Ci również, że możesz zgodzić się na ściganie lub odbycie kary za inne przestępstwa niż wymienione w ENA. Pamiętaj, to Twoja decyzja. Możesz się zgodzić lub nie. Powiesz o tym w sądzie (art. 17 ust. 1 Ustawy). Ważne!!! Raz udzielonej zgody nie możesz cofnąć (art. 17 ust. 6 Ustawy). Skutkiem wyrażenia zgody jest przyśpieszenie postępowania w sprawie europejskiego nakazu aresztowania (art. 17 ust. 6 Ustawy).

Po przesłuchaniu prokurator skieruje Twoją sprawę do sądu. Prokurator może też złożyć wniosek o zastosowanie wobec Ciebie tymczasowego aresztowania na okres niezbędny do przekazania do państwa, które wydało ENA. Okres ten nie może być dłuższy niż 40 dni.

– 8 –

W niektórych sprawach państwo wydające ENA może żądać, by zastosować wobec Ciebie tymczasowe aresztowanie na okres nie dłuższy niż 18 dni. Tak się stanie, jeżeli w Systemie Informacyjnym Schengen drugiejjednak generacji (SIS II) lub w bazie danych Interpolu będzie zapewnienie sądu tego państwa, że zapadł wyrok skazujący wobec Ciebie albo wydano inną decyzję pozbawiającą Cię wolności.

Po przesłuchaniu prokurator może poprosić dwóch lekarzy, aby Cię zbadali i powiedzieli, co sądzą o Twoim zdrowiu psychicznym. Lekarze wyznaczeni przez prokuratora to psychiatrzy. Oni mogą prosić prokuratora, żeby pozwolił też innym lekarzom wypowiedzieć się co do Twojego zdrowia. Czasami prokurator może poprosić, aby obok lekarzy psychiatrów wypowiedział się psycholog, jeżeli ocena Twojego zachowania ma związek z pewnymi problemami psychicznymi (art. 206 kpk).

Prokurator może też poprosić psychologa, aby Cię zbadał. Może też prosić o to lekarza psychologa, np. dwóch psychologów, aby ocenił, czy w ogóle należy badać Twój stan psychiczny (art. 207 kpk).

Postępowanie przed sądem

Po skierowaniu przez prokuratora wniosku o przekazanie i tymczasowe aresztowanie Twoją sprawą zajmie się Sąd Okręgowy w Warszawie.

W rozprawie w sprawie przekazania i tymczasowego aresztowania oprócz Ciebie może wziąć udział prokurator i Twój obrońca.

Sąd doręczy Ci ENA wraz z tłumaczeniem i zawiadomieniem o dacie rozprawy (art. 22 ust. 1 Ustawy).

– 9 –

Rozprawa w Twojej sprawie jest jawna, co oznacza, że może być na nim obecna publiczność (art. 23 ust. 1 Ustawy).

Jeżeli nie masz ukończonych 18 lat:

− rozprawa w Twojej sprawie może odbyć się z wyłączeniem jawności, jeżeli sąd tak postanowi (art. 23 ust. 2 Ustawy), co oznacza, że na posiedzeniu nie będzie publiczności, ale możesz wskazać dwie osoby, które będą obserwować rozprawę. Jedną osobę będzie mógł również wskazać prokurator (art. 23 ust. 2 Ustawy);

− podczas rozprawy może być obecny Twój rodzic lub osoba, która się Tobą opiekuje.

Możesz wskazać sądowi osobę, aby była przy Tobie podczas rozprawy. Możesz to zrobić wtedy, gdy nie masz rodziny lub opiekuna, albo gdy sąd uzna, że nie powinni brać udziału w tym rozprawie.

Jeżeli sąd uzna, że ta osoba wskazana przez Ciebie też nie powinna brać udziału w rozprawie, wyznaczy urzędnika zwanego kuratorem, aby był obecny podczas rozprawy (art. 376 kpk).

Jeżeli zechcesz, sąd w postanowieniu umieści Twoją zgodę na przekazanie do państwa, które wydało ENA byś tam odpowiedział na zarzuty lub odbył karę (art. 15 ust. 4 Ustawy). Ważne!!! Raz udzielonej zgody nie możesz cofnąć.

Jeżeli zechcesz, sąd w postanowieniu umieści Twoją zgodę się na ściganie lub odbycie kary za inne przestępstwa niż wymienione w ENA. Ważne!!! Raz udzielonej zgody nie możesz cofnąć (art. 17 ust. 4 Ustawy).

Po przesłuchaniu sąd może poprosić dwóch lekarzy, aby Cię zbadali i powiedzieli, co sądzą o Twoim zdrowiu psychicznym. Lekarze wyznaczeni przez sąd to psychiatrzy. Oni mogą prosić sąd, żeby pozwolił też innym lekarzom wypowiedzieć się co do Twojego zdrowia. Czasami sąd może poprosić, aby obok lekarzy psychiatrów wypowiedział się psycholog, jeżeli ocena Twojego zachowania ma związek z pewnymi problemami (art. 206 kpk).

– 10 –

Sąd może też poprosić psychologa, aby Cię zbadał. Może też prosić o to lekarza psychologa, np. dwóch psychologów, aby ocenił, czy w ogóle należy badać Twój stan zdrowia (art. 207 kpk).

Masz prawo:

złożyć zażalenie na przekazanie w terminie 7 dni od dnia ogłoszenia postanowienia lub 7 dni od daty postanowienia, gdy nie byłeś obecny na posiedzeniu (art. 27 ust. 1 Ustawy).

Jeżeli nie masz ukończonych 18 lat zażalenie może złożyć Twój rodzic lub osoba, która się Tobą opiekuje.

Zażalenie składa się do sądu apelacyjnego, który jest zobowiązany do rozpoznania go w ciągu 7 dni od daty wpływu (art. 28 ust. 2 Ustawy).

Musisz wiedzieć, że:

Środki zapobiegawcze

W prawie polskim można stosować różne środki, które mają zapobiegać utrudnianiu procesu karnego (środki zapobiegawcze).

Mamy jeden środek zapobiegawczy o charakterze izolacyjnym – tymczasowe aresztowanie, które może zastosować tylko sąd.

– 11 –

Tymczasowego aresztowania nie stosuje się, gdy inne środki zapobiegawcze są wystarczające np. poręczenie majątkowe, który jest środkiem nieizolacyjnym (art. 257 § 1 kpk).

Sąd może zmienić tymczasowe aresztowanie na poręczenie majątkowe, jeżeli zostanie wpłacona kaucja w terminie 7 dni (art. 260 kpk). Można poprosić sąd o przedłużenie tego terminu.

Sąd może nie zastosować tymczasowego aresztowania, gdy:

1. byłoby ono niebezpieczne dla Twojego zdrowia;

2. wywołałoby nieodwracalne skutki dla Ciebie lub Twojej rodziny.

Sąd nie zastosuje tymczasowego aresztowania, gdy:

1. wymierzono by Ci karę pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem lub łagodniejszą;

2. przestępstwo, które Ci się zarzuca, jest zagrożone karą nieprzekraczającą 8 lat.

W tych przypadkach sąd mimo wszystko może zastosować tymczasowe aresztowanie, gdy ukrywasz się, uporczywie nie stawiasz się na wezwania lub w inny sposób utrudniasz postępowanie albo nie można ustalić Twojej tożsamości lub zachodzi obawa orzeczenia środka karnego polegającego na umieszczeniu Cię w zakładzie psychiatrycznym. (art. 258 § 2 kpk)

Gdy nie masz ukończonych 18 lat, a sąd zastosuje wobec Ciebie tymczasowe aresztowanie, w areszcie śledczym nie będziesz przebywał z dorosłymi. Tylko gdyby zaistniały jakieś szczególne warunki, może się zdarzyć, że w Twojej celi będzie przebywała osoba dorosła. Decyzje o tym podejmie administracja aresztu śledczego lub zakładu karnego, kierując się następującymi względami:

− potrzeby wychowawcze;

− potrzeby resocjalizacyjne np. oddziaływanie wychowawcze;

− potrzeby zapewnienia porządku w areszcie śledczym;

− potrzeby bezpieczeństwa, zdrowie i higienę;

− potrzeby zapobiegania powstawaniu konfliktów wśród osadzonych;

− potrzeby zapewnienia bezpieczeństwa podczas tymczasowego aresztowania;

− wskazanie organu do dyspozycji, którego zostałeś osadzony w areszcie śledczym.

– 12 –

Podobne zasady stosuje się również podczas wykonywania kary pozbawienia wolności (art. 213 § 2 kkw).

Oprócz tymczasowego aresztowania sąd lub prokurator mogą zastosować:

− poręczenie majątkowe, co oznacza, że Ty jako oskarżony albo inna osoba musicie np. wpłacić pieniądze na konto, oddać w zastaw papiery wartościowe lub wpisać hipotekę na dom (art. 261 kpk);

− dozór Policji albo dozór kuratora sądowego lub kuratora społecznego z zespołu, co oznacza, że te osoby dopilnują, że Ty jako oskarżony stawisz się na każde wezwanie i nie będziesz utrudniał postępowania (art. 268 kpk);

– 13 –

− poręczenie osoby godnej zaufania i poręczenie społeczne, co oznacza, że ktoś wiarygodny i szanowany, np. prokurator, sędzia, adwokat lub ktoś inny wiarygodny obieca, że Ty jako oskarżony stawisz się na każde wezwanie i nie będziesz utrudniał postępowania (art. 270 kpk);

− zakaz opuszczania określonego miejsca pobytu połączony z zakazem wydania paszportu, co oznacza, że Ty jako oskarżony będziesz miał różne ograniczenia np. obowiązek, by meldować się w oznaczonym terminie. Możesz też mieć zakaz opuszczania miejsca pobytu, obowiązek zawiadamiania prokuratora lub Policji o zamierzonym wyjeździe oraz o przewidywanej dacie powrotu, zakaz kontaktowania się z określonymi osobami lub z pokrzywdzonym, zakaz zbliżania się do pokrzywdzonego na określoną odległość np. 100 metrów, zakaz przebywania w określonych miejscach np. tam gdzie przebywa pokrzywdzony. Obowiązek ten może polegać także na innych ograniczeniach Twojej swobody, niezbędnych do wykonywania dozoru (art. 275 kpk);

− zakaz zbliżania się i zakaz kontaktowania się z pokrzywdzonym na wskazaną odległość, jeżeli postawiono Ci zarzut przestępstwa popełnionego z użyciem przemocy na szkodę osoby z którą mieszkasz (art. 275a kpk);

− zawieszenie Cię w czynnościach służbowych lub w wykonywaniu zawodu albo zakaz byś się powstrzymał od określonej działalności. Może to np. dotyczyć prowadzenia działalności gospodarczej (np. handel odzieżą) albo np. wykonywania zawodu lekarza. Czasem musisz się powstrzymać od prowadzenia pojazdów albo nie możesz się ubiegać o pozwolenie na broń (art. 276 kpk);

− zakaz zbliżania się do osoby na wskazaną odległość, zakaz kontaktu lub zakaz publikowania, w tym za pośrednictwem internetu lub mediów społecznościowych treści godzących w prawnie chronione dobra osoby, gdy jesteś oskarżony o przestępstwo popełnione w stosunku do osoby, w związku z wykonywaniem przez niego obowiązków służbowych lub osoby udzielającej osobie do pomocy w związku z wykonywaniem tych obowiązków, co oznacza, że sąd lub prokurator może stosować ten środek, gdy zaatakowałeś ratownika medycznego, gdy próbował udzielić Ci pomocy. Ten sam środek można zastosować, gdy zostałeś oskarżony o znieważenie funkcjonariusza publicznego, czyli obraziłeś policjanta z powodu wykonywanego przez pokrzywdzonego zawodu (art. 276a kpk);

– 14 –

− zakaz opuszczania kraju połączony z zatrzymaniem paszportu lub innego dokumentu uprawniającego do przekroczenia granicy albo z zakazem wydania takiego dokumentu (art. 277 kpk).