Karta oceny ryzyka zawodowego

Karta oceny ryzyka zawodowego– obsługa pras do tworzyw sztucznych i mieszanek gumowych

1. Opis stanowiska pracy

Operator pracuje przy obsłudze pras hydraulicznych z pionowym ruchem zamykającym, przeznaczonych do prasowania tłocznego i przetłocznego tworzyw sztucznych i mieszanek gumowych.

Obsługa dotyczy pras półautomatycznych bądź automatycznych wytwarzających w sposób nieciągły wypraski z tworzyw sztucznych i mieszanek gumowych. Prasy składają się z jednego lub więcej zespołów zamykających, napędu i układów sterowania oraz ewentualnego wyposażenia dodatkowego:

 urządzenia do ładowania materiału i usuwania gotowych elementów (łącznie ze stanowiskami nagrzewania, stołami do przesuwania, robotami, zespołami uplastyczniającymi), a także

 urządzeń mocujących formę z napędem mechanicznym.

Podczas prasowania tłocznego – tłoczywo podawane jest do otwartej formy. W momencie zamknięcia prasy następuje proces formowania pod wpływem ciśnienia, i doprowadzonego ciepła lub też bez ciepła.

W przypadku prasowania przetłocznego – tworzywo podawane jest do oddzielnej komory (tzw. komory przetłocznej) w formie i jest prasowane w komorze formowania pod wpływem nacisku na przetłocznik. Ruch przetłocznika jest uzyskany albo bezpośrednio od ruchu zamykania formy, albo nacisk pochodzi od oddzielnego cylindra.

Przypominamy, że wszystkie istotne wymagania bezpieczeństwa dla pras do formowania pod ciśnieniem i pras do formowania z przetłoczeniem wyrobów z tworzyw sztucznych i/lub mieszanek gumowych z ruchem zamykającym większym niż 6 mm reguluje się w PN-EN 164 Maszyny do przetwórstwa tworzyw sztucznych i mieszanek gumowych. Prasy do formowania pod ciśnieniem i prasy do formowania z przetłoczeniem. Wymagania bezpieczeństwa.

Trzeba także pamiętać, że prasa hydrauliczna, która została wprowadzona do obrotu na terytorium Unii Europejskiej w latach 2008-2023, powinna spełniać zasadnicze wymagania dla maszyn określone w przepisach rozporządzenia 2006/42/WE w sprawie zasadniczych wymagań dla maszyn (Dyrektywa Maszynowa), a w przypadku urządzenia starszego, które zostało nabyte jeszcze przed 2008 r., powinno ono zostać dostosowane do wymagań minimalnych z zakresu bhp określonych w rozporządzeniu Ministra Gospodarki z dnia 21 października 2008 r. w sprawie minimalnych wymagań dotyczących bhp w zakresie użytkowania maszyn przez pracowników podczas pracy (Dz.U. 2008 nr 199 poz. 1228).

Wykorzystywane w zakładzie pracy prasy spełniają wymagania określone w ww. przepisach i normie, ponieważ zostały one wyposażona w elementy sterownicze do ich uruchamiania, zatrzymywania normalnego silnika i elementów zależnych, zatrzymywania awaryjnego, wyboru rodzaju pracy (skoki pojedyncze lub cykl automatyczny), sterowania ręcznego bądź nożnego, sterowania zaworami i regulatorami układu hydraulicznego. Pulpit sterowniczy jest prawidłowo oznakowany.

Strefy niebezpieczne, jakie występują w maszynie:

 strefa pomiędzy formą a płytami mocującymi,

 strefa mechanizmu wyrzutnika,

 strefa układu ładowania,

 strefa układu wyładowania,

 strefa powyżej ruchomej płyty mocującej,

 strefa rdzeni,

 strefa gorącej formy i płyty mocującej.

Dostęp do stref niebezpiecznych (możliwość wtargnięcia w nie) został uniemozwiony poprzez zastosowanie jednego bądź kilku jednocześnie (kombinacji) takich urządzeń jak:

 osłony stałe,

 osłony ruchome blokujące,

 fotoelektryczne urządzenia ochronne,

 urządzenia do oburęcznego stosowania.

1.1. Środowisko pracy

Obsługa prasy jest prowadzona w ogrzewanych (CO) pomieszczeniach produkcyjnych zakładu pracy. Pomieszczenia te wyposażono w:

 instalację wentylacji mechanicznej (ewentualnie grawitacyjnej wspomaganej mechanicznie),

 instalację rozdziału energii elektrycznej oraz

oświetlone światłem naturalnym i sztucznym (elektrycznym) w stopniu zgodnym z wymaganiami PN-EN 12464-1:2011 Światło i oświetlenie. Oświetlenie miejsc pracy. Część 1: Miejsca pracy we wnętrzach.

1.2. Materiały

Wszystkie drogi transportu wewnątrzzakładowego oznaczono żółtymi liniami.

Obróbce plastycznej poddawane są tworzywa sztuczne oraz mieszanki gumowe. Podstawowe materiały stosowane w procesie technologicznym to w szczególności:

 olej hydrauliczny przeznaczony do układu hydraulicznego w prasie,

 mieszanki gumowe oparte na bazie kauczuków NBR (nitrylowy), SBR (butadienowo-styrenowy), EPDM (etylenowo-propylenowo-dienowy).

Pracownik wykorzystuje sprzęt warsztatowy oraz narzędzia ręczne przeznaczone do wykonywania prac konserwacyjnych przewidzianych w instrukcji użytkowania obsługiwanej prasy. Najczęściej wykorzystywane narzędzia ręczne bez napędu to:

 młotki,

 przecinaki,

 noże,

 wkrętaki,

 klucze,

 szczypce.

Wykorzystywane są również narzędzia z własnym napędem (elektrycznym, pneumatycznym).

2. Zakres obowiązków operatora obsługującego prasy do tworzyw sztucznych i mieszanek gumowych

Do obowiązków pracownika obsługującego prasę do tworzyw sztucznych lub gumy należy:

 zapoznanie się z dokumentacją wykonawczą i przygotowanie niezbędnych materiałów przeznaczonych do obróbki plastycznej,

 przygotowanie odpowiedniego sprzętu warsztatowego, przyrządów pomiarowych oraz środków ochrony indywidualnej,

 przygotowanie prasy do pracy w szczególności kontrola działania elementów bezpieczeństwa (osłon, fotokomórek, elementów sterujących, w tym wyłącznika awaryjnego itp.),

 obsługa prasy zgodnie z instrukcją użytkowania oraz instrukcją bezpiecznej obsługi i konserwacji,

 uporządkowanie stanowiska pracy na koniec zmiany roboczej,

 okresowe przeglądy i konserwacje prasy zgodnie z instrukcją użytkowania tego urządzenia.

Operator odpowiada za zgodną z instrukcją użytkowania obsługę prasy. Przed dopuszczeniem pracownika do wykonywania prac związanych z obsługą konkretnego urządzenia należy zapoznać operatora z instrukcją użytkowania prasy opracowaną na podstawie dokumentacji technicznoruchowej urządzenia. Przypomnijmy krótko, że zastosowanie niezgodne z przeznaczeniem to:

 blokowanie urządzeń sterujących,

 blokowanie bądź demontowanie osłon stref niebezpiecznych,

 uruchamianie i użytkowanie maszyny spoza stanowiska operatora,

 umieszczanie dłoni w strefie niebezpiecznej w momencie pracy maszyny,

 nieprzestrzeganie okresów pomiędzyprzeglądowych,

 zaniechanie kontroli w celu wczesnego wykrywania szkód,

 niewykonywanie zalecanych prac konserwacyjnych bądź napraw, ewentualnie nieprawidłowe wykonywanie takich prac (prace konserwacyjne bądź naprawy określone są w instrukcji użytkowania prasy).

Przyłączenie i wzajemnie oddziaływanie wyposażenia pomocniczego z prasą nie obniża poziomu bezpieczeństwa. Nie stwarza też dodatkowych zagrożeń. Ponieważ przewidziano, że prasa będzie współpracowała z wyposażeniem pomocniczym, to została tak zaprojektowana, aby mogła działać tylko wtedy, gdy wyposażenie pomocnicze jest przyłączone w sposób bezpieczny.

Podczas pracy operatora obsługującego prasę do tworzyw lub mieszanek gumowych szczególnie niebezpieczne są w szczególności:

 sporządzanie roztworów z rozpuszczalnikami organicznymi,

 czyszczenie odpadów tworzyw sztucznych za pomocą gorącej wody, w tym z detergentami, lub rozpuszczalnikami organicznymi.

Podczas prac związanych z czyszczeniem odpadów tworzyw sztucznych przy użyciu detergentów, rozpuszczalników i innych substancji chemicznych należy przestrzegać wymagań zawartych w ulotkach lub instrukcjach dołączonych do tych substancji przez producentów, a dotyczących sposobu i miejsca ich zastosowania określonych w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 2 września 1997 r. w sprawie bhp przy przetwórstwie tworzyw sztucznych (Dz.U. 1997 nr 111 poz. 724).

Pracodawca określa szczegółowe wymagania bezpieczeństwa i higieny pracy przy wykonywaniu prac szczególnie niebezpiecznych, zapewnia także aby dostęp do miejsc wykonywania takich prac miały jedynie osoby upoważnione i odpowiednio poinstruowane (rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bhp – Dz.U. 1997 nr 129 poz. 844).

Prace konserwacyjne urządzenia powinny być wykonywane przez autoryzowany serwis lub osobę upoważnioną przez pracodawcę i posiadającą odpowiednie kwalifikacje.

3. Organizacja pracy

W zakładzie zatrudnionych jest pięciu operatorów obsługujących prasy do tworzyw sztucznych. Praca jest jednozmianowa i trwa przez 5 dni w tygodniu.

4. Wymagane wykształcenie, doświadczenie, zdolności oraz uprawnienia

Na stanowisku operatora prasy do tworzyw sztucznych można zatrudnić osobę pełnoletnią, która:

 posiada kwalifikacje do obsługi prasy tłocznej lub przetłocznej – ukończyła odpowiednie technikum lub zasadniczą szkołę zawodową,

 ma odpowiedni stan zdrowia udokumentowany aktualnym orzeczeniem lekarskim o braku przeciwwskazań do pracy na stanowisku operatora prasy,

 jest w stanie fizycznym i psychicznym, pozwalającym na prawidłowe wykonywanie powierzonego mu zakresu obowiązków,

 została przeszkolona odpowiednio do zakresu powierzonych jej obowiązków z tematyki dotyczącej bhp,

 zna i zrozumiała dokumentację techniczną urządzenia, w tym instrukcją jego bezpiecznego użytkowania.

5. Identyfikacja zagrożeń

    Zagrożenie lub czynnik                                Możliwe skutki     niebezpieczny,     Źródło zagrożenia                               zagrożenia    szkodliwy, uciążliwy

        1                                    2                                                   3

Pożar.       Zapłon wykorzystywanych  W wysokich temperaturach może                     przy obsłudze środków      następować rozkład termiczny                     chemicznych lub oleju w      substancji będących składnikami                     układzie hydraulicznym     produktów. Mogą wydzielać się gazy i                      prasy. Pożar od niesprawnej  opary: tlenek węgla, dwutlenek węgla,                     instalacji elektrycznej lub w  tlenki azotu, chlorowodór oraz                      wyniku lekceważenia     cyjanowodór.    Wydzielające się gazy i opary są                      podstawowych zasad     cięższe od powietrza i mogą gromadzić                      bhp. Możliwość zapalenia się się w zagłębieniach terenu,                      tworzyw sztucznych i    rozprzestrzeniać się tuż nad ziemią w                     mieszanek gumowych.     pewnej odległości od źródła ognia i                                                 powodować ponowny zapłon.                                                 Może dojść do poparzeń w skrajnych                                                 przypadkach, zatruć oddechowych,                                                 nawet do śmierci poszkodowanego.