Kasacja od wyroku Sądu Apelacyjnego

Wrocław, 20 kwietnia 2023 r.

Sąd Najwyższy Izba Karna Wydział I za pośrednictwem Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu II Wydziału Karnego

sygn. akt: II AKa 123/23

Adwokat Jan Kowalski, obrońca skazanej Anny Nowak

KASACJA OD WYROKU SĄDU APELACYJNEGO WE WROCŁAWIU Z 15 MARCA 2023 R., II AKa 123/23 DORĘCZONEGO OBROŃCY WRAZ Z UZASADNIENIEM W DNIU 20 MARCA 2023 R.

Jako obrońca Anny Nowak, na podstawie art. 519 k.p.k. wywodzę niniejszą kasację od wyżej wymienionego wyroku Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu, zaskarżając go na korzyść skazanej w całości. Na podstawie art. 523 § 1 i art. 526 § 1 k.p.k. zaskarżonemu wyrokowi zarzucam rażące naruszenie prawa procesowego, a to art. 433 § 2 w zw. z art. 457 § 3 k.p.k. w zw. z art. 7 i art. 410 k.p.k., jak również art. 170 § 1 pkt 2 w zw. z art. 458 k.p.k., poprzez nierzetelne i niepełne rozpoznanie zarzutu obrazy art. 170 § 1 pkt 2 w zw. z art. 201 k.p.k., wyrażające się w ogólnikowym i w żaden sposób nieuzasadnionym stwierdzeniu, że zalegająca w aktach sprawy opinia biegłego jest wystarczająca do poczynienia ustaleń faktycznych, bez jakiegokolwiek odniesienia się do formułowanych w apelacji oraz wniosku dowodowym z 10 lutego 2023 r. (złożonym w postępowaniu pierwszoinstancyjnym) konkretnych zarzutów niepełności, niejasności i wewnętrznej sprzeczności opinii, a w konsekwencji oddalenia wniosku obrońcy o dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu z nowej opinii, co mogło mieć istotny wpływ na treść wyroku, albowiem doprowadziło do przeniesienia do zaskarżonego wyroku uchybienia popełnionego już przez Sąd pierwszej instancji, polegającego na oparciu się przy czynieniu ustaleń faktycznych na wadliwej opinii biegłego, co z kolei skutkowało utrzymaniem w mocy wyroku niesłusznie skazującego.

Z uwagi na powyższe zarzuty na podstawie art. 537 § 1 i 2 k.p.k. wnoszę o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi odwoławczemu – Sądowi Apelacyjnemu we Wrocławiu. Ponadto wnoszę o wstrzymanie na podstawie art. 532 § 1 k.p.k. wykonania wyroku Sądu Okręgowego we Wrocławiu z 15 stycznia 2023 r., II K 123/22, utrzymanego w mocy zaskarżonym wyrokiem Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu – w całości.

Uzasadnienie

Zaskarżonym wyrokiem z 15 marca 2023 r., II AKa 123/23, Sąd Apelacyjny we Wrocławiu utrzymał w mocy wyrok Sądu Okręgowego we Wrocławiu z 15 stycznia 2023 r., II K 123/22, uznający m.in. Annę Nowak za winną szeregu zarzucanych jej przestępstw z art. 286 § 1 w zw. z art. 294 § 1 w zw. z art. 11 § 2 w zw. z art. 12 k.k. oraz czynu z art. 586 k.s.h. oraz wymierzający jej kary jednostkowe i karę łączną 3 lat pozbawienia wolności oraz karę grzywny, obowiązek naprawienia szkody w całości oraz poniesienia kosztów postępowania. Stosownie do przepisów art. 433 § 2 i art. 457 § 3 k.p.k. – zgodnie zresztą z ugruntowanym w orzecznictwie Sądu Najwyższego poglądem – sąd odwoławczy obowiązany jest rozważyć wszystkie stawiane zaskarżonemu orzeczeniu zarzuty, w tym i okoliczności przytoczone na ich poparcie, i podać, dlaczego uznał je za niezasadne, przy czym powinien szczegółowo, poprawnie pod względem logicznym, bez sprzeczności, niekonsekwencji i dwuznaczności przedstawić tok swojego rozumowania. Obraza przepisów art. 433 § 2 w zw. z art. 457 § 3 k.p.k. ma przy tym miejsce zarówno wtedy, gdy sąd pomija zupełnie w swych rozważaniach zarzuty zawarte w środku odwoławczym, jak i wtedy, gdy analizuje je w sposób odbiegający od wymogu całościowej i rzetelnej ich oceny. Rozważania sądu drugiej instancji muszą być bowiem przeprowadzone – chociażby z uwagi na treść art. 458 k.p.k. – z pełnym respektowaniem wymogów określonych dyspozycją art. 7 i art. 410 k.p.k. (zob. wyrok SN z 12 grudnia 2022 r., I KZP 12/22; wyrok SN z 20 listopada 2022 r., III KK 145/22). Także w stanie prawnym obowiązującym od dnia 1 lipca 2015 r., tj. od chwili wejścia w życie przepisu art. 537a k.p.k., dopuszczalne jest formułowanie w nadzwyczajnym środku zaskarżenie zarzutu obrazy art. 433 § 2 w zw. z art. 457 § 3 k.p.k. Jak bowiem trafnie wskazuje Piotr Hofmański, „przepis art. 537a wyklucza uchylenie wyroku sądu odwoławczego tylko wówczas, gdy niespełnienie wymagań uzasadnienia określonych w art. 457 § 3 miałoby stanowić w tym względzie samodzielną podstawę, nie wyłącza natomiast orzeczenia kasatoryjnego Sądu Najwyższego, jeżeli jest w istocie konsekwencją naruszenia art. 433 § 2, które mogło mieć istotny wpływ na treść wyroku sądu odwoławczego. W opisanej na końcu sytuacji naruszenie art. 433 § 2 stanowić będzie podstawę uchylenia wyroku przez sąd kasacyjny” (Piotr Hofmański, Janusz Majewski, Dariusz Świecki, Piotr Wróbel [w:] Kodeks postępowania karnego. Komentarz praktyczny do nowelizacji 2015, red. Krzysztof Eichstaedt, Warszawa 2015, art. 537a; podobnie podnosi Paweł Grzegorczyk, wypowiadający się zresztą krytycznie o wprowadzeniu art. 537a k.p.k. – zob. Paweł Grzegorczyk [w:] Kodeks postępowania karnego. Komentarz, red. Dariusz Świecki, Warszawa 2016, art. 537a). Obrońca nie kwestionuje zaś jedynie prawidłowości sporządzenia uzasadnienia zaskarżonego wyroku, lecz z rozważań prowadzonych w tym uzasadnieniu wywodzi tezę o nieprawidłowym zakresie kontroli odwoławczej. Rekapitulując dotychczasowy tok postępowania w istotnym dla rozpoznania kasacji zakresie, należy stwierdzić, że obrońca już pismem z 10 lutego 2023 r. (złożonym w toku postępowaniu pierwszoinstancyjnego) wniósł o dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu z opinii nowego biegłego z zakresu finansów i rachunkowości oraz wyceny przedsiębiorstw na okoliczność ustalenia szczegółowo wymienionych w treści wniosku okoliczności, związanych z ustaleniem sytuacji finansowej Anny Nowak i "Nowak Sp. z o.o." w 2020 r. popełnienia zarzucanych Annie Nowak czynów, kluczowej dla oceny zdolności płatniczej spółki i daty powstania obowiązku złożenia wniosku o upadłość. W treści wniosku szczegółowo wykazano, dlaczego zalegająca w aktach opinia jest niepełna, niejasna i wewnętrznie sprzeczna. Wniosek ten został jednak oddalony przez Sąd pierwszej instancji. Stało się to przedmiotem zarzutu apelacji obrońcy, jak również ponowionego w postępowaniu apelacyjnym wniosku dowodowego. Także na rozprawie odwoławczej wniosek ten został oddalony jako dotyczący okoliczności nieistotnych dla rozstrzygnięcia. W uzasadnieniu zaskarżonego wyroku zamieszczono zaś łącznie kilka zdań rozważań nad przydatnością opinii biegłego, pierwotnie złożonej w postępowaniu przygotowawczym, stwierdzając, że została ona sporządzona przez biegłego z listy, omawia wszystkie istotne okoliczności, a jej wnioski są jasne i precyzyjne. W uzasadnieniu zaskarżonego wyroku nie odniesiono się ani jednym zdaniem do podniesionych przez obrońcę już we wniosku dowodowym z 10 lutego 2023 r., a następnie ponowionych w treści apelacji oraz na rozprawie odwoławczej, konkretnych, poważnych uchybień, którymi dotknięta była opinia biegłego. Obrońca podnosił bowiem, że opinia biegłego Adama Wiśniewskiego jest: 1) niepełna, albowiem nie udziela jednoznacznej odpowiedzi na pytanie, kiedy wystąpił stan utraty zdolności spółki do regulowania zobowiązań oraz stan obligujący do złożenia wniosku o upadłość spółki, jak również pomija niektóre wymagalne zobowiązania spółki przy ocenie jej zdolności płatniczej; 2) niejasna, co przejawia się m.in. w posługiwaniu się w treści opinii pojęciami niezdefiniowanymi, takimi jak „korzyść” czy „utracona korzyść”; 3) wewnętrznie sprzeczna, co przejawia się m.in. w jednoczesnym przyjęciu, na s. 8 opinii, że "Nowak Sp. z o.o." w 2020 r. realną działalność gospodarczą, dokonywała transakcji z kontrahentami i regulowała zobowiązania, posiadała aktywa i pasywa o tym świadczące i pozwalające na jej prowadzenie, a z drugiej strony – na s. 20 opinii – że w całym 2020 r. spółka nie miała zdolności płatniczej i zachodziły przesłanki do ogłoszenia jej upadłości; 4) o jej wadliwości świadczy fakt, że biegły posługiwał się zamiennie pojęciami przychodu i dochodu oraz popełnił liczne błędy rachunkowe. Opinia ta była zatem wadliwa w stopniu uniemożliwiającym jej wykorzystanie i oparcie na niej jakichkolwiek ustaleń faktycznych. Kontrola odwoławcza została zatem w niniejszej sprawie przeprowadzona w sposób nienależyty. Jak bowiem wspomniano, w judykaturze Sądu Najwyższego przyjmuje się, że do naruszenia art. 433 § 2 i art. 457 § 3 k.p.k. może dojść nie tylko wtedy, gdy sąd drugiej instancji pomija w swoich rozważaniach zarzuty zawarte w apelacji, lecz również wtedy, gdy analizuje je w sposób odbiegający od standardów kontroli instancyjnej lub wręcz ogranicza się do ogólnikowego stwierdzenia, że zarzut jest zasadny lub że jest niezasadny (wyrok SN z 15 stycznia 2023 r., IV KK 150/22; zob. też wyrok SN z 2 lutego 2023 r., V KK 200/22). Uchybienie to – wyrażające się w całkowitym pominięciu zarzutów obrońcy co do treści opinii – wystąpiło przy tym zarówno na płaszczyźnie nienależytej kontroli odwoławczej zarzutu apelacji, jak i w postaci oddalenia przez Sąd Apelacyjny ponowionego w postępowaniu odwoławczym wniosku dowodowego. Popełnione uchybienie ma przy tym charakter rażący, albowiem jest prima facie dostrzegalne, zaś jego waga – sprowadzająca się w swej istocie do zaniechania rzetelnej kontroli odwoławczej w odniesieniu do zarzutów związanych z wadliwością kluczowego dowodu, tworzącego rdzeń podstawy faktycznej odpowiedzialności karnej oskarżonej – jest tak poważna, że uniemożliwia utrzymanie zaskarżonego orzeczenia w obrocie prawnym. Naruszenie to mogło przy tym mieć istotny wpływ na treść orzeczenia z uwagi na kluczowe znaczenie wnioskowanego dowodu dla ustalenia, kiedy powstał stan niewypłacalności "Nowak Sp. z o.o.", a w konsekwencji – od jakiego momentu oskarżona musiała już mieć świadomość, że nie wykona zaciąganych zobowiązań, oraz kiedy powstał obowiązek złożenia wniosku o upadłość spółki.

Uzasadnienie wniosku o wstrzymanie wykonania wyroku

Zgodnie z przepisem art. 532 § 1 k.p.k. Sąd Najwyższy może wstrzymać wykonanie zaskarżonego orzeczenia, jak i innego orzeczenia, którego wykonanie zależy od rozstrzygnięcia kasacji. Cytowany przepis nie określa wprawdzie przesłanek uzasadniających podjęcie przez Sąd Najwyższy decyzji o wstrzymaniu wykonania orzeczenia, jednak w piśmiennictwie i judykaturze utrwalone jest stanowisko, zgodnie z którym „wstrzymanie wykonania zaskarżonego wyroku powinno nastąpić wówczas, gdy jego wykonanie powodowałoby nieodwracalne skutki i niepowetowane straty. W wypadku wydania wyroku skazującego chodzi o zapobieżenie sytuacji, w której istnieje realne niebezpieczeństwo poniesienia przez skazanego dolegliwości wynikającej z wykonania prawomocnego wyroku, której nie powinien doznać wobec zasadności wniesionej kasacji. Dlatego konieczna jest ocena stopnia prawdopodobieństwa uwzględnienia kasacji przez pryzmat zarzutów kasacyjnych” (Tomasz Grzegorczyk [w:] Kodeks postępowania karnego, t. 2, Komentarz aktualizowany, red. Piotr Hofmański, LEX 2022). W niniejszej sprawie w ocenie obrońcy spełnione są powyższe kryteria. Wskazać bowiem należy, że pozorność kontroli odwoławczej w niniejszej sprawie jest tak rażąca, że w istocie kontroli tej nie dokonano. Dolegliwość wynikająca z wdrożenia do wykonania kary 3 lat pozbawienia wolności wobec oskarżonej posiadającej na utrzymaniu dwoje dzieci będzie zaś znaczna i nieodwracalna. Z powyższych względów wnoszę jak na wstępie.

Jan Kowalski (podpis obrońcy)

Załączniki: 1) odpowiednia liczba odpisów kasacji; 2) upoważnienie do obrony; 3) potwierdzenie uiszczenia opłaty od kasacji w kwocie 400 zł.