Pouczenie o prawach i obowiązkach świadka

Załącznik nr 6                                 WZÓR Załącznik nr 6

WZÓR

Wyjaśnienia co do zakresu uprawnień i obowiązków oraz sposobu

i warunków przesłuchania dla świadka nieporadnego ze względu

na wiek lub stan zdrowia

Minister Sprawiedliwości wydał

rozporządzenie i załącznik do

rozporządzenia.

Pouczenie o uprawnieniach

i obowiązkach świadka.

To jest tekst łatwy do czytania i zrozumienia

Pouczenia o uprawnieniach

i obowiązkach świadka.

To opracowanie pomoże Ci zrozumieć, jakie

prawa i obowiązki ma świadek

w postępowaniu karnym.

Rozporządzenie znajdziesz w Dzienniku

Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej.

Poproś o pomoc osobę wspierającą.

Strona 1 z 24

Świadek to osoba, która widziała

przestępstwo lub coś o nim wie.

Świadkiem może być każdy człowiek.

Kobieta, mężczyzna, dziecko.

Postępowanie karne to praca Policji,

Prokuratury, innych uprawnionych służb,

na przykład Straży Granicznej.

To także praca sądu.

Wszyscy oni sprawdzają, czy ktoś popełnił

przestępstwo.

Przestępstwo to na przykład kradzież,

pobicie, oszustwo.

Świadek w postępowaniu karnym ma prawa

i obowiązki.

1. Wezwania i sposób przesłuchania

Policja, prokurator, sąd lub inne organy

zajmujące się sprawami karnymi mogą

wezwać świadka, żeby złożył zeznania.

To znaczy, że powiedział, co wie na temat

przestępstwa.

To jest właśnie przesłuchanie.

Strona 2 z 24

Świadek może zostać przesłuchany:

• w postępowaniu przygotowawczym. Jest

  to postępowanie policyjne lub prokuratorskie,

• przed sądem.

Podczas przesłuchania świadek mówi to, co

wie o przestępstwie.

Musi też odpowiedzieć na pytania dotyczące

przestępstwa.

Świadek ma obowiązek przyjść na

przesłuchanie, jeśli dostał wezwanie.

Przeczytaj dokładnie wezwanie.

Jest tam napisane, gdzie masz się stawić.

Jest też dzień i godzina przesłuchania.

2. Usprawiedliwienie nieobecności

Jeśli jesteś chory i nie możesz przyjść na

wezwanie, musisz przesłać zaświadczenie

lekarskie.

Ważne! Takie zaświadczenie

może napisać tylko lekarz.

Możesz też usprawiedliwić nieobecność

w innych sytuacjach. Na przykład gdy zdarzy

się wypadek i nie możesz przyjść.

Jeśli bez ważnego powodu nie przyjdziesz

na wezwanie, na przykład do sądu na

rozprawę, dostaniesz karę. Na przykład:

• będziesz musiał zapłacić 500 złotych,

• Policja przyjedzie po Ciebie i zawiezie

  Cię do sądu,

• trafisz do aresztu. Areszt to więzienie.

Możesz być w areszcie najwięcej 3 miesiące.

Strona 3 z 24

3. Zwrot kosztów

Świadek może złożyć wniosek o zwrot

kosztów.

Koszty to pieniądze, które musiałeś wydać

na udział w postępowaniu. Na przykład

pieniądze za dojazdy do sądu na

przesłuchania i rozprawy.

Wniosek musisz złożyć w ciągu 7 dni od

czynności, na którą przyjechałeś. Na przykład

7 dni od przesłuchania.

Możesz napisać wniosek lub powiedzieć

o tym osobie, która Cię przesłuchuje.

Ta osoba, na przykład sędzia, wpisze Twoją

prośbę do protokołu.

4. Sposób przesłuchania

Zwykłe przesłuchanie odbywa się na komisariacie,

w prokuraturze, w sądzie lub w siedzibie

innego organu zajmującego się sprawami

karnymi.

Na przykład w siedzibie Straży Granicznej.

Są wyjątki.

Masz prawo do przesłuchania w miejscu

zamieszkania lub pobytu. Na przykład

w szpitalu.

Policja, prokurator lub sędzia przyjadą

do Ciebie, jeśli nie możesz przyjechać na

przesłuchanie.

Na przykład kiedy:

• jesteś chory w szpitalu,

• złamałeś nogę i nie masz jak

  przyjechać na przesłuchanie.

Strona 4 z 24

Masz prawo prosić, żeby przesłuchać Cię

przez wideokonferencję.

Jest to połączenie za pomocą kamery

i komputera.

Gdy sprawa jest w sądzie, a Ty nie chcesz

zeznawać przy oskarżonym, możesz:

• wziąć udział w przesłuchaniu przez

  wideokonferencję,

• zeznawać, gdy oskarżonego nie ma na

  sali rozpraw.

Oskarżony to osoba, która mogła popełnić

przestępstwo. Tak uważa prokurator. Sąd

ustala, czy są na to dowody.

5. Przesłuchanie przez konsula

Jeśli w czasie postępowania jesteś za

granicą Niemiec, również możesz wziąć udział

w przesłuchaniu.

W takiej sytuacji przesłucha Cię konsul.

Konsul to urzędnik. Jest przedstawicielem

Polski w innym kraju.

Strona 5 z 24

Ważne!

Konsul może Cię przesłuchać tylko wtedy,

kiedy się na to zgodzisz.

Możesz odmówić udziału w przesłuchaniu.

Jeśli nie rozumiesz swoich praw

i obowiązków, poproś prowadzącego

postępowanie, żeby Ci wszystko wyjaśnił.

Musisz podpisać oświadczenie, że zostałeś

pouczony. To znaczy, że wszystko

zrozumiałeś.

6. Przesłuchanie z udziałem biegłego i badania

Czasami w czasie przesłuchania świadka

w pomieszczeniu będzie biegły.

Biegły to specjalista.

Na przykład psycholog lub psychiatra.

Biegły będzie obserwował, jak się

zachowujesz. Jak reagujesz na pytania

policjanta lub sędziego.

Prokurator lub sąd wezwie biegłego

sądowego, jeśli stwierdzi, że możesz:

• być osobą z niepełnosprawnością intelektualną,

• mieć problemy ze zdrowiem psychicznym

  lub fizycznym.

  Na przykład chorujesz na epilepsję

  i cukrzycę,

• mieć problemy ze zrozumieniem tego,

  co się wydarzyło.

Strona 6 z 24

Nie musisz zeznawać, jeśli na przykład

oskarżony jest Twoim mężem, żoną lub

dzieckiem.

Czyli oskarżony jest osobą najbliższą.

Wtedy możesz odmówić składania zeznań.

Wtedy nie weźmiesz udziału

w przesłuchaniu z biegłym.

Może zbadać Cię lekarz lub psycholog.

Zrobi to, jeśli zgodzisz się na badanie.

Prokurator lub sąd ustala, kto jest sprawcą

przestępstwa. Czasami chce sprawdzić,

czy świadek mógł popełnić przestępstwo.

Dlatego może bez Twojej zgody:

• sprawdzić Twoje odciski palców,

• wziąć do badania Twoje włosy lub ślinę,

• wziąć telefon z Twoim odciskiem palca,

• poprosić Cię żebyś coś napisał.

Prokurator lub sąd może też zrobić

Ci zdjęcie lub nagrać Twój głos.

Jeśli zgodzisz się, biegły zbada Cię

wariografem.

Dzięki wariografowi sprawdzi, czy

mówisz prawdę.

Strona 7 z 24

7. Pouczenia

Przed przesłuchaniem policjant, prokurator

lub sędzia powie Ci o odpowiedzialności

karnej.

To znaczy, że w czasie składania zeznań

musisz powiedzieć prawdę.

Jeśli skłamiesz lub nie powiesz, co wiesz

o przestępstwie, możesz zostać ukarany.

W czasie przesłuchania w postępowaniu

przygotowawczym dostaniesz do podpisu

oświadczenie.

W oświadczeniu jest informacja, że policjant

lub prokurator powiedział Ci

o odpowiedzialności karnej.

Jeśli podpiszesz oświadczenie,

to potwierdzisz, że policjant lub prokurator

powiedział Ci o odpowiedzialności karnej.

W sądzie musisz powiedzieć przyrzeczenie,

że będziesz zeznawać prawdę.

Osoby głuche lub niewidome muszą

podpisać przyrzeczenie.

Czasem sędzia nie chce od Ciebie

przyrzeczenia.

Możesz poprosić sąd, żeby rozprawa była

tajna. Na przykład gdy w czasie

przesłuchania w sądzie musisz powiedzieć

o przemocy. Albo o czymś złym

o Tobie lub osobie bliskiej. Nazywa się to

informacją wrażliwą.

Strona 8 z 24

Na rozprawie tajnej oprócz sędziego

będziesz Ty, będą oskarżyciel i jego

pełnomocnik oraz oskarżony i jego obrońca.

Na rozprawie tajnej nie będzie

publiczności.

8. Odmowa składania zeznań lub odpowiedzi

na pytanie

Jako świadek masz prawo odmówić

składania zeznań, jeśli:

• oskarżonym jest Twój mąż, żona, dziecko,

  rodzic,

• oskarżonym jest były mąż lub była żona,

• prokurator oskarżył Cię o udział w czynie,

  o którym masz zeznawać. Twoje

  postępowanie toczy się oddzielnie.

W czasie przesłuchania możesz odmówić

odpowiedzi na pytanie.

Na przykład jeśli przez swoją odpowiedź

Ty lub Twoi bliscy możecie być oskarżeni

o przestępstwo.

Ważne!

W niektórych sytuacjach świadek ma prawo

odmówić składania zeznań w postępowaniu

sądowym.

Musisz to zrobić przed pierwszym

przesłuchaniem w sądzie.

Strona 9 z 24

W takiej sytuacji Twoje zeznania

z postępowania przygotowawczego nie będą

dowodem.

Sąd może tylko wykorzystać informacje

z protokołu zatrzymania.

9. Zwolnienie od złożenia zeznań lub

odpowiedzi na pytanie

Świadek ma prawo odmówić składania

zeznań lub odmówić odpowiedzi na pytanie,

jeśli oskarżonym jest bliska osoba.

Na przykład narzeczony lub

narzeczona.

W takiej sytuacji możesz złożyć wniosek.

Nazywa się to wniosek o zwolnienie od

złożenia zeznania.

Musisz go złożyć w sądzie przed

rozpoczęciem pierwszego zeznania

w postępowaniu sądowym.

Po uwzględnieniu wniosku nikt w sądzie nie

może wykorzystać Twoich wcześniejszych

zeznań.

Strona 10 z 24

Szczególne tryby przesłuchania pokrzywdzonego i świadka

10. Przesłuchanie pokrzywdzonego, który

nie ukończył 15 lat

To przesłuchanie jest dla pokrzywdzonego

i jednocześnie świadka który

ma mniej niż 15 lat. Jest stosowane

wtedy, gdy jesteś pokrzywdzonym, bo na

przykład:

• doświadczyłeś przemocy. Na przykład

  ktoś Cię pobił,

• ktoś Ci groził, że Cię pobije.

  Na przykład groził, że Cię uderzy lub kopnie,

• ktoś Cię zamknął w domu na tydzień

  bez jedzenia i picia. I nie pozwolił wyjść.

  To jest przestępstwo przeciwko wolności,

• doświadczyłeś przestępstwa.

  Na przykład ktoś zmusił Cię do kradzieży

  lub zniszczenia Twoich rzeczy

  bez Twojej zgody.

  To jest przestępstwo przeciw wolności

  osobistej,

Strona 11 z 24

• doświadczyłeś przestępstwa przeciwko

  zdrowiu i życiu. Na przykład kiedy Twój

  ojciec bił Cię, krzyczał na Ciebie lub zmuszał

  Cię do kradzieży.

W tych sytuacjach sąd przesłucha Cię tylko,

gdy może to być bardzo ważne dla sprawy.

Tylko raz.

Przesłuchanie będzie w odpowiednio

przygotowanym pokoju.

W czasie przesłuchania sąd będzie Cię

nagradzał.

W pokoju jest też psycholog

sądowy.

Psycholog sprawdza, jak się czujesz, czy

rozumiesz pytania. Jeśli jesteś kobietą,

możesz poprosić sąd, żeby psycholog

była kobietą.

W czasie przesłuchania możesz być

z rodzicem, opiekunem.

Wybierz osobę, przy której będziesz się

dobrze czuć.

Będziesz mógł swobodnie odpowiadać

na pytania.

Strona 12 z 24

Ważne!

Tylko w wyjątkowych sytuacjach sąd

może przesłuchać Cię dwa razy.

11. Przesłuchanie świadka,

który nie ukończył 15 lat

To przesłuchanie jest dla świadka

przemocy, który ma mniej niż 15 lat. Jest

stosowane wtedy, gdy świadek wie, że

sprawca na przykład:

• stosował przemoc. Na przykład kogoś pobił,

• groził, że kogoś pobije. Na przykład

  groził swojej matce, że ją uderzy lub kopnie,

• stosował przemoc.

  Na przykład wiesz od swojej siostry, że jej

  mąż zmuszał ją do kradzieży.

  Zniszczył jej rzeczy bez jej

  zgody,

• stosował przestępstwo przeciwko zdrowiu

  i życiu.

  Na przykład widziałeś, jak sprawca bił

  pokrzywdzonego, krzyczał na nie lub zmuszał do

  kradzieży.

Strona 13 z 24

W tych sytuacjach sąd przesłucha Cię tylko

wtedy, gdy może to być bardzo ważne dla

sprawy. Tylko raz.

Przesłuchanie będzie w odpowiednio

przygotowanym pokoju.

W czasie przesłuchania sąd będzie Cię

nagradzał.

W czasie przesłuchania możesz być

z rodzicem, opiekunem.

Możesz wybrać osobę, przy której będziesz

się dobrze czuć. Będziesz mógł swobodnie

odpowiadać na pytania.

Ważne!

Tylko w wyjątkowych sytuacjach sąd

może przesłuchać Cię dwa razy.

Jeśli uczestniczyłeś w jakimś innym

przestępstwie, sąd przesłucha Cię w inny

sposób.

Strona 14 z 24

12. Przesłuchanie pokrzywdzonego

handlu ludźmi

To przesłuchanie jest dla pokrzywdzonego

handlu ludźmi i jednocześnie

świadka, który ma 15 lat. Będziesz tak

przesłuchany, jeśli ktoś Cię wykorzystał lub

zmusił.

Wykorzystanie to zmuszanie kogoś do kradzieży.

Zmuszenie to na przykład

szantażowanie kogoś, żeby oddał swoje rzeczy, albo zmuszenie do prostytucji kogoś, kto ma problemy finansowe

i boi się odmówić.

Sąd przesłucha Cię tylko, gdy może to być

bardzo ważne dla sprawy. Tylko raz.

Przesłuchanie będzie w przygotowanym

pokoju.

W czasie przesłuchania sąd będzie Cię

nagradzał.

W czasie przesłuchania możesz być

z rodzicem, opiekunem.

Wybierz osobę, przy której będziesz się

dobrze czuć.

Będziesz mógł swobodnie odpowiadać na

pytania.

Strona 15 z 24

Ważne!

W czasie przesłuchania będzie z Tobą biegły

psycholog.

Jeśli jesteś kobietą, możesz poprosić sąd,

żeby biegły również była

kobietą.

13. Przesłuchanie świadka,

który ukończył 15 lat

Jeśli świadek, który jest też pokrzywdzonym,

ma więcej niż 15 lat ale nie skończył 17 lat

to sąd też może go przesłuchać

w pokoju. Wtedy, gdy zwykłe

przesłuchanie będzie trudne i stresujące

dla świadka.

Możesz być tak przesłuchany, gdy:

• doświadczyłeś przemocy. Na przykład

  ktoś Cię pobił,

• ktoś Ci groził, że Cię pobije. Na

  przykład że Cię uderzy lub kopnie,

• ktoś Cię zamknął w domu na tydzień

  bez jedzenia i picia. I nie pozwolił wyjść.

  To jest przestępstwo przeciwko wolności,

Strona 16 z 24

• doświadczyłeś/aś przestępstwa

  seksualnego.

  Na przykład ktoś zmusił Cię do seksu

  lub dotykał Twoich miejsc intymnych

  bez Twojej zgody.

  To jest przestępstwo przeciw wolności

  seksualnej,

• doświadczyłeś przestępstwa przeciwko

  zdrowiu i życiu. Na przykład Twój ojczym

  bił Cię, krzyczał na Ciebie lub zmuszał

  Cię do kradzieży.

W tych sytuacjach jesteś pokrzywdzonym

i świadkiem przemocy. Sąd przesłucha

Cię tylko, gdy jest to bardzo ważne dla

sprawy. Tylko raz.

Przesłuchanie będzie w odpowiednio

przygotowanym pokoju.

W czasie przesłuchania sąd będzie Cię

nagradzał.

W czasie przesłuchania możesz być

z rodzicem, opiekunem.

Możesz wybrać osobę, przy której będziesz

dobrze się czuć. Będziesz mógł swobodnie

odpowiadać na pytania.

Strona 17 z 24

Ważne!

Tylko w wyjątkowych sytuacjach sąd może

przesłuchać Cię dwa razy.

14. Przesłuchanie świadka,

który ukończył 15 lat

Sąd przesłucha świadka, który ma więcej niż

15 lat, ale nie skończył 17 lat, kiedy świadek

wie, że sprawca:

• stosował przemoc. Na przykład kogoś

  pobił,

• groził, że kogoś pobije. Na przykład

  groził swojej matce, że ją uderzy lub

  kopnie,

• stosował przemoc.

  Na przykład wiesz od swojej siostry, że

  jej mąż zmuszał ją do kradzieży

  i zniszczył jej rzeczy

  bez jej zgody.

Strona 18 z 24

• stosował przestępstwo przeciwko zdrowiu

  i życiu.

  Na przykład widziałeś, jak sprawca bił

  pokrzywdzonego, krzyczał na nie lub zmuszał do

  kradzieży.

W tych sytuacjach sąd przesłucha Cię

raz.

Przesłuchanie odbędzie się przez

wideokonferencję w czasie rozprawy

głównej.

W czasie przesłuchania sąd będzie Cię

nagradzał.

Ważne!

Jeśli uczestniczyłeś w jakimś innym

przestępstwie, sąd przesłucha Cię w inny

sposób.

15. Przesłuchanie osób

To przesłuchanie jest dla pokrzywdzonych

oraz dla świadków przemocy, gdy:

• ich zeznania są bardzo ważne dla

  sprawy,

• zwykłe przesłuchanie będzie dla nich

  trudne i stresujące dla ich zdrowia.

Strona 19 z 24

To przesłuchanie dla osób, które mają:

• problemy ze zdrowiem psychicznym,

• niepełnosprawność intelektualną,

• trudności, by mówić albo

  przypomnieć sobie, co się wydarzyło.

Gdy jesteś taką osobą, sąd przesłucha Cię

raz.

Przesłuchanie będzie w odpowiednio

przygotowanym pokoju.

Przesłuchanie może być też w innym

miejscu, gdzie będzie Ci wygodnie.

Przy przesłuchaniu będzie psycholog.

Jeśli jesteś kobietą, możesz poprosić sąd,

żeby biegły również była

kobietą.

W czasie przesłuchania sąd będzie Cię

nagradzał.

W czasie przesłuchania możesz być ze

swoim rodzicem albo pełnomocnikiem rodzica.

Jeśli tego potrzebujesz, będzie:

• tłumacz,

• specjalista zakresu zdrowia

  psychicznego i fizycznego. To biegły.

Strona 20 z 24

Ważne!

Tylko w wyjątkowych sytuacjach sąd

może przesłuchać Cię dwa razy.

16. Ochrona danych świadka

Twoje dane osobowe nie będą ujawnione

w aktach sprawy.

To znaczy, że pokrzywdzony lub oskarżony nie

zobaczy:

• Twojego adresu,

• danych i adresu Twojego pracodawcy,

• Twojego numeru PESEL i telefonu.

Twoje dane będą w innym dokumencie.

Ten dokument zobaczy tylko prokuratura lub