Ocena ryzyka zawodowego na stanowisku kierowcy zestawu z naczepą silosową

OCENA RYZYKA ZAWODOWEGO

kierowcy zestawu złożonego z ciągnika siodłowego oraz naczepy silosowej do przewozu

materiałów sypkich ze zbiornikiem leżącym

 

1. Opis stanowiska pracy kierowcy przewożącego materiały sypkie zestawem ze

zbiornikiem leżącym

 

1.1. Pojazd i naczepa

Podstawowym stanowiskiem pracy kierowcy ciągnika siodłowego z naczepą silosową jest

kabina ciągnika. Praca kierowcy związana jest również z obsługą naczepy silosowej ze

zbiornikiem leżącym przeznaczonej do przewozu suchych materiałów sypkich i

granulowanych. W dużej kabinie kierowcy zamontowano łóżko, webasto (ogrzewanie

postojowe), klimatyzację, elektryczne szyby.

Auto wyposażono w:

 blokadę mostu,

 ABS,

 hamulce WEB,

 tempomat,

 dachspojler,

 wyłącznik ADR,

 tachograf, elektrycznie regulowane i podgrzewane lusterka,

 automatyczną skrzynię biegów oraz

 szyberdach.

 

Naczepę wyposażono w aluminiowy zbiornik (silos), który jest konstrukcją samonośną. Silos

o pojemności 35 t (maksymalnie 40 t) ma ramę nośną zbiornika wykonaną z aluminium

spawanego automatycznie. Na górze zbiornika znajduje się pomost obsługowy, wykonany z

antypoślizgowej kratki aluminiowej – gdzie kierowca po podniesieniu składanej poręczy

ochronnej wychodzi na pomost w celu otwarcia włazów zasypowych. Dwa otwory wsypowe,

wewnątrz wyrównane mają średnicę 450 mm, są zamykane pokrywami (podnoszonymi i

obracanymi), ze śrubunkami dociskowymi ze stali nierdzewnej z gumowymi odbojami.

 

Stożki spustowe zbiornika mają kąt nachylenia ścian – minimum 45°, z lejami spustowymi o

średnicy 300 mm, przystosowanymi do demontażu. Dwa aluminiowe leje spustowe

wyposażone zostały w dokręcone stalowe kolektory rozładowcze z pokrywami zaślepiającymi

DN 200 (możliwy jest również montaż dennych zaworów klapowych).

 

Dostęp do mat spulchniających jest możliwy po odkręceniu lejów spustowych od zewnątrz.

Naczepa ma zawieszenie pneumatyczne, osie SAF–ABS Knorr-Bremse z elektroniczną regulacją

(EBS), z systemem stabilizacji na zakrętach, aluminiowe felgi, pierwsza oś jest podnoszona,

oraz w podpory. Naczepę wyposażono w urządzenia kontrolujące masę ładunku.

 

1.2. Barierki ochronne

W naczepach silosowych standardowo montowane jest zabezpieczenie przed ruszeniem z

uniesioną barierką ochronną (przez hamulec postojowy). Użytkownicy naczep silosowych

miewali problem ze składanymi barierkami umieszczonymi na silosie. Problem polegał na

tym, że kierowcy zapominali o składaniu tych drabinek – co było powodem ich uszkadzania

po zaczepieniu o bramy czy wiadukty. Aby uniknąć takich uszkodzeń, zastosowano barierki

pneumatycznie podnoszone oraz połączono je z hamulcem postojowym. Teraz kierowca nie

ruszy pojazdu z miejsca, dopóki nie złoży barierek.

 

1.3. Miejsca wykonywania pracy

Oprócz kierowania pojazdem z kabiny i obsługą samej naczepy kierowca wykonuje

niezbędne czynności w miejscach za- i rozładunku transportowanych materiałów, oraz na

myjni przeznaczonej do czyszczenia silosów (zewnątrz i wewnątrz) oraz dokładnego ich

suszenia.

 

1.4. Załadunek

Sposób załadunku jest różny w poszczególnych zakładach, ale najczęściej zestaw z silosem

wjeżdża na terminal, kierowca otwiera górne włazy, a system elektroniczny za pomocą rur

załadunkowych odmierza odpowiednią ilość towaru. Czas napełnienia silosu zależy od

rodzaju instalacji załadunkowej. Następnie pojazd jest ważony, zakładane są plomby,

podbijane dokumenty i tak gotowy zestaw wyrusza w drogę.

Załadunek silosów podnoszonych (wożone są głównie granulaty PCV, PE, PP,

PS, ABS) odbywa się przez włazy umieszczone na górnej części zbiornika.

 

Podczas rozładunku silos jest unoszony ku górze przez czołowy siłownik wywrotu, a towar

wydmuchiwany ze zbiornika przez powietrze pod ciśnieniem wytworzonym przez kompresor.

 

1.5. Rozładunek

Linia rozładunkowa (w zależności od typu i producenta naczepy) może być wyprowadzona

do tyłu lub na boki. Jest ona zakończona wziernikiem ułatwiającym kontrolowanie

rozładunku.

Do rozładunku silosów zarówno podnoszonych, jak i leżących potrzebne jest sprężone

powietrze pochodzące z kompresora, które wypycha ładunek przez otwór wylotowy.

Zanim kierowca ponownie otworzy włazy załadunkowe, powinien sprawdzić na manometrze,

czy w silosie nie ma nadciśnienia powietrza.

 

Z punktu widzenia bezpieczeństwa rozładunku wiele zależy od jakości sprzętu, zarówno

samego silosu, jak też i jego uszczelnień. Ponieważ w silosach leżących przewozi się

materiały pyliste, cement lub mąkę, ważny jest stan węży rozładunkowych. Należy je

regularnie kontrolować i sprawdzać, czy nie są poprzecierane. Trzeba także sprawdzać stan

techniczny połączeń – nie mogą być zużyte, zawsze powinny być prawidłowo zapięte i

zabezpieczone obejmami. Wąż w żadnym razie nie może rozpiąć się podczas rozładunku.

 

1.6. Mycie i suszenie silosów

Ważnym wymogiem (będącym w zakresie obowiązków kierowcy) jest zachowanie czystości

wewnątrz silosów i układu rozładunkowego (zaworów spustowych, przewodów, węży).

Dlatego silos jest dokładnie myty każdorazowo po rozładunku towaru. Jest to ważne

zwłaszcza wtedy, gdy następuje zmiana rodzaju przewożonego materiału. Niedopuszczalne

bowiem jest zabrudzenie kolejnego ładunku resztkami poprzedniego.

Myjnia TIR do cystern oraz silosów ma dwa stanowiska do mycia wewnętrznego i tyleż samo do

suszenia. Przed właściwym myciem wnętrza silosu trzeba najpierw pojazd przygotować,

czyszcząc go z zewnątrz – proces ten trwa dłużej niż właściwe 30 minutowe mycie

wnętrza. Następnie do znajdujących się na górze każdego silosu dwóch włazów nasypowych

opuszczane są głowice myjące, dozujące chemikalia do mycia oraz wodę do spłukiwania. Po

zakończeniu procesu i otwarciu włazów wilgoć odparowuje.

Suszenie odbywa się za pomocą rękawa opuszczanego do pierwszego z włazów. Pozostałe

otwory są zamykane, a wtłaczane powietrze po przedmuchaniu wnętrza wychodzi otworem

spustowym.

1.7. Poprawa bezpieczeństwa

Poprzez cyfrowe sterowanie pojazdem Scania R500, opartym na technologii Wabco obsługa

naczep silosowych jest pracą bezpieczniejszą. System Wabco OptiFlow Control może sterować obrotowymi

pokrywami kopułowymi Kliko, a więc ryzyko wypadków jest już z tego powodu mniejsze

(upadki z wysokości). W silosach wyposażonych w ten system można wyeliminować

drabinkę i pomost do obsługi, uzyskując mniejszą masę i poprawiając aerodynamikę pojazdu.

Zautomatyzowane sprawdzanie elementów bezpieczeństwa, takich jak zawory nadmiarowe

ciśnienia oraz rejestracja danych pojazdu i parametrów rozładunku, pomaga w poprawie

niezawodności procesu. W sytuacji awaryjnej układ przerywa rozładunek i ustawia pojazd w

bezpiecznym stanie.

 

1.8. Narzędzia

Wykorzystywane są również narzędzia z własnym napędem (elektrycznym, pneumatycznym).

Kierowca wykorzystuje w pracy również:

 rozkładane drabinki aluminiowe,

 podstawowe narzędzia ręczne (klucze, śrubokręty, młotek) oraz

 kliny zabezpieczające zestaw przed niekontrolowanym ruchem.

 

2. Zakres obowiązków kierowcy zestawu z naczepą silosową

 

Do podstawowych obowiązków kierowcy należą:

 odbiór ładunku (załadunek silosu, ważenie pojazdu, odbiór dokumentów przewozowych),

 przewiezienie ładunku do miejsca docelowego i przekazanie odbiorcy oraz na końcu

 udział w rozładunku u odbiorcy.

 

Ponadto kierowca wykonuje obsługę codzienną pojazdu, podczas której:

 sprząta kabinę,

 myje i suszy naczepę przed każdym załadunkiem nowego rodzaju ładunku,

 sprawdza działanie podstawowych zespołów całego zestawu (hamulce, oświetlenie,

ogumienie, sprzęg itp.),

 sprawdza działanie podstawowych zespołów wyposażenia silosu oraz jego uszczelnień.

 

Kierowca sam nie wykonuje napraw i nie zmienia kół. Zadania te są zlecane warsztatom

wulkanizatorskim dysponującymi odpowiednim sprzętem i warunkami do wymiany/naprawy

ogumienia.

 

Kierowca odpowiada za bezpieczeństwo przewożonego ładunku, za prowadzony pojazd,

naczepę oraz sprawność techniczną wyposażenia.

 

3. Organizacja pracy

 

Zadania kierowcy związane z przewozem materiałów ustala zawsze pracodawca, w

zależności od występujących potrzeb oraz w takim wymiarze, aby zadania te mogły być

wykonane w ramach ustalonego czasu pracy z uwzględnieniem przepisów dotyczących

przerw przeznaczonych na odpoczynek i okresów odpoczynku niezbędnych w pracy

kierowcy. Rozkład czasu pracy w okresie wykonywania danego zadania przewozowego ustala

sam kierowca.

 

Zadania przewozowe muszą być tak ustalone, aby mogły zostać wykonane w ramach

podstawowego czasu pracy, czyli:

 8 godzin na dobę oraz

 przeciętnie 40 godzin w pięciodniowym tygodniu pracy.

 

4. Wymagane wykształcenie, doświadczenie, zdolności oraz uprawnienia

 

Do wykonywania zawodu kierowcy ciągników siodłowych z naczepą silosową, wystarczy

mieć:

 wykształcenie na poziomie zawodowym, prawo jazdy kat. CE z kodem 95 (jest

obowiązującym kodem w świetle przepisów wpisem do prawa jazdy potwierdzającym

posiadane kwalifikacje kierowcy zawodowego, niezbędne do wykonywania przewozów

drogowych),

 ukończony kurs na przewóz rzeczy,

 pozytywną opinię z badań lekarskich i psychologicznych.

 

Od osób wykonujących zawód kierowcy samochodów z naczepami silosowymi wymaga się

szczególnie dużej sprawności narządu wzroku, narządu słuchu oraz układu kostnostawowego

– w przypadku noszenia dużych ciężarów oraz zmysłu równowagi, a także koordynacji

wzrokoworuchowej, pozwalającej na jednoczesną obserwację drogi i manewrowanie

wymagającym pojazdem.

 

Przydatna jest umiejętność pracy w warunkach pracy monotonnej i wytrzymałość na

długotrwały wysiłek (podczas przewozów na długich trasach).

 

Praca kierowcy wymaga także wysokiej odporności emocjonalnej i samokontroli zarówno

podczas jazdy, jak i w kontaktach z innymi ludźmi. Osobę pracującą w zawodzie kierowcy

powinny cechować odpowiedzialność oraz brak skłonności do ryzyka (w tym do

wykonywania brawurowych manewrów).

Samodzielne wykonywanie pracy ułatwia kierowcy dobra orientacja w terenie, wyobraźnia

przestrzenna i umiejętności techniczne.

 

Przeciwwskazaniem bezwzględnym do wykonywania tego zawodu jest brak widzenia

obuocznego, niedosłyszenie, dysfunkcja kończyn górnych i dolnych, epilepsja,

cukrzyca i choroba Parkinsona.

 

5. Identyfikacja zagrożeń kierowcy samochodu ciężarowego z naczepą silosową

 

Praca kierowców naczep silosowych należy do ciężkich ze względu na obciążenie

fizyczne. Z kolei ze względu na obciążenie psychiczne związane z odpowiedzialnością za

bezpieczeństwo przewożonych towarów można uznać ją za dosyć stresującą. Kierowca jest

narażony na zanieczyszczenia pyłowe, chemiczne i drgania, jazdę w „korkach” miejskich,

hałas i rutynowe wykonywanie czynności przy jednoczesnym skupieniu uwagi na

warunkach drogowych.

 

Praca wykonywana głównie w pozycji siedzącej może powodować przewlekłe choroby

narządu ruchu.

Hałas i wibracje narażają pracownika na możliwość uszkodzenia słuchu, zespół wibracyjny, a

konieczność wykonywania pracy w dzień i w nocy może doprowadzić do zaburzeń widzenia.

Kierowca jest narażony szczególnie na utratę życia lub zdrowia w sytuacji dojścia do

poważnych kolizji drogowych czy też w wyniku upadku z wysokości (2–3 m) z podestu

naczepy silosowej w czasie otwierania górnych włazów.

 

Zagrożenie lubczynnikniebezpieczny,szkodliwy, uciążliwy	Źródło zagrożenia	Możliwe skutkizagrożenia
Upadek na tym samym poziomie – śliskie,nierówne powierzchnie.	Woda, śnieg lub lód napomoscie. Złaorganizacja stanowiskapracy. Niesprawnezabezpieczeniaantypoślizgowe.	Złamania – kościprzedramienia, nadgarstka iręki, możliwe są równieżzwichnięcia stawubarkowego i skokowego.
Kontakt z ruchomymi elementamiobsługiwanych naczep silosowych.	Nieostrożna lubnieprawidłowa obsługanapędowych elementówwyposażenia naczepy.Niesprawnezabezpieczenia przedniekontrolowanymruchem podczas pracy,brak przeszkoleniaprzed rozpoczęciem pracy,nieuwaga nastanowisku.	Stłuczenia – ręki, nogi,skręcenia, zwichnięcia,złamania, rany,amputacje, zmiażdżenia.
Kontakt z wystającymi i chropowatymielementami/powierzchniami.	Ostre krawędzie:elementów konstrukcjiosprzętu oraz nieosłonięteelementy naczepy.	Rany cięte, otarciaskóry oraz skaleczenia.
Uderzenie odpryskiem ­materiałuwyrzuconego pod ciśnieniem,zagrożenie stanowią równieżpierścienie felgi.	Najczęściej w trakciepompowania kół wnaczepie, bez użyciaosłony ochronnej,nieuwaga w czasiepracy (przy ciśnieniuod 8–10 bar).	Uraz mechaniczny oka, w tympęknięcie rogówki, ale możliwe takżerany szarpane oka,otarcia rogówki, a nawetutrata wzroku w wynikupęknięcia gałki ocznej.
Urazowe uszkodzenia ­narządu wzroku –tępy uraz.	Uderzenie do okaprzedmiotem(gałąź, kamień, owad) wczasie jazdy naczepąsilosową.	Zasinienie i obrzęk, krwiakw gałce ocznej.
Zgniecenia naczepą silosową lubciągnikiem. Potrącenie i dociśnięciedo innej maszyny.	Podczas cofanianaczepy (zestaw – ciągniksilosowa). Z reguły podczaspracy z pominięciemzasad bezpieczeństwa, w tymbrak osoby sygnalizującej(kierującej ruchempojazdu).	Złamania – kości miednicy,ud, podudzia, ale możliwetakże zmiażdżenia orazamputacje kończyn w wynikuprzygniecenia ciała.
Niekontrolowany ruch -naczepy silosowejlub ciągnika podczas za- lubrozładunku.	Zjazd z naczepąsilosową zaparkowaną wniewłaściwym miejsculub terenie(pobocze) bezzabezpieczenia(klinów, hamulcapostojowego itp.).Niesprawny lub źlezaciągnięty hamulecpostojowy.	Zwichnięcia, złamania, urazywielonarządowe.
Upadek z wysokości.	Podczas otwieraniapokryw włazówsilosu – zwłaszcza w trakciepracy wykonywanejsamodzielnie,gdy pracownik zdrabiny w silosie znajduje sięponad rusztempomostu.	Złamania i urazy wielonarządowe, możliwa jest nawetśmierć pracownika w wynikuobrażeń odniesionych zwysokości.
Upadek z powierzchni znajdującej się nawyższym poziomie.	Upadek ze schodówkabiny pojazdu bądźze schodów prowadzącychw trakcie załadunku lubrozładunku.	Zwichnięcia, stłuczenia, urazywielonarządowe izłamania, stłuczenianarządów wewnętrznych.

6. Stosowane środki profilaktyczne

 

6.1. Środki ochrony indywidualnej i zbiorowej

Pracownik ma do dyspozycji:

 rękawice ochronne (skórzane na prace transportowe oraz rękawice gumowe przed

kontaktem z substancjami drażniącymi i żrącymi),

 okulary ochronne (zabezpieczające przy pracach szlifierskich i obsłudze urządzeń

napędowych),

 buty robocze (przeznaczone do prac przy maszynach na stanowisku produkcyjnym oraz

podczas kontaktu z za- i rozładunkiem),

 kask typu hełm,

 apteczka,

 gaśnica (przeciwpożarowa proszkowa),

 szkolenie do udzielania pierwszej pomocy.

Na stanowisku pracy zajmowanym przez kierowcę obowiązuje roboczy ubiór.

8. Karta oceny ryzyka zawodowego

Poniższa, przykładowa karta oceny ryzyka zawodowego została opracowana metodą zgodną z

Rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie

ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy. Załącznik nr 1 do rozporządzenia. Jak zwykle zwracamy uwagę, że jest to tylko karta

przykładowa, a więc w zależności od zakresu obowiązków, organizacji pracy, jak też

wyposażenia technicznego, niektóre z wymienionych tu zagrożeń mogą nie występować w

danym zakładzie, natomiast mogą pojawić się inne, nieuwzględnione w poniższej ocenie.

 

W przypadku samochodów nowszego typu zagrożenia związane z wibracjami i hałasem będą

mniejsze, a co za tym idzie ryzyko zawodowe będzie niższe.

 

W wyniku poniższej oceny ryzyka zawodowego uwzględniono zastosowanie środków

ograniczających zagrożenia.

 

Przypominamy, że pracownik powinien zostać zapoznany z kartą oceny razem z kartą

identyfikacji zagrożeń. Dowodem na to może być podpis pracownika z adnotacją

„zapoznałem się” i datą. Można też poinformować kierowcę o ryzyku zawodowym

związanym z jego pracą podczas szkolenia BHP.

 

Miejscowość i data sporządzenia oceny: Warszawa, 2023-10-27

Imię i nazwisko osoby sporządzającej ocenę: Jan Kowalski Transport Sp. z o.o.

 

Stanowisko pracy:

kierowca ciągnika siodłowego z naczepą silosową