Postanowienie o oddaleniu wniosku o pozbawienie małżonka samodzielnego zarządu majątkiem wspólnym

Sygn. akt I Ns 1234/23

Postanowienie

Warszawa, dnia 15.03.2024 r.

Sąd Rejonowy w Warszawie Wydział I Cywilny w składzie: przewodniczący: Anna Kowalska po rozpoznaniu w dniu 14.03.2024 r. w Warszawie na rozprawie sprawy z wniosku Jana Nowakowskiego z udziałem Anny Nowakowskiej o pozbawienie małżonka samodzielnego zarządu majątkiem wspólnym

postanawia:

1) oddalić wniosek;

2) pozostawić uczestników przy poniesionych kosztach postępowania, związanych z ich udziałem w sprawie.

Anna Kowalska

Uzasadnienie

Wnioskiem z 12.01.2024 r. Jan Nowakowski wniósł o pozbawienie małżonki Anny Nowakowskiej samodzielnego zarządu majątkiem wspólnym w postaci środków zgromadzonych na rachunkach bankowych: lokaty w Banku PKO BP o wartości 100 000 zł, akcji na rachunku inwestycyjnym, prowadzonym przez mBank w Warszawie, o wartości 50 000 zł, środków na rachunku inwestycyjnym „Lokata Plus” ING Banku Śląskiego o wartości 25 000 zł, polisy na życie w PZU Życie o wartości 75 000 zł i polisy na życie w Nationale Nederlanden o wartości 30 000 zł. W uzasadnieniu wnioskodawca podniósł, iż strony są małżeństwem, łączy je wspólność ustawowa. W małżeństwie uczestniczka odkładała zarobki na założone przez siebie konta i lokaty, natomiast z pensji wnioskodawcy dokonywane były opłaty za dom, spłaty kredytów, zajęcia dodatkowe dzieci i wydatki na jedzenie. Obecnie pomiędzy stronami toczy się sprawa o separację. Postanowieniem z 15.12.2023 r. Sąd Okręgowy w Warszawie zobowiązał uczestniczkę do łożenia na rzecz dwojga małoletnich dzieci kwot po 1500 zł miesięcznie – łącznie 3000 zł miesięcznie. Ponieważ lokaty zostały założone wyłącznie na nazwisko uczestniczki, wnioskodawca nie jest upoważniony, nie ma do nich dostępu, dlatego istnieje obawa likwidacji i przeznaczenia uzyskanych stąd środków na własne potrzeby uczestniczki, wobec odmowy zgody na separację. Ponieważ w grudniu 2023 r. uczestniczka zlikwidowała lokatę wnioskodawcy i całość środków przeksięgowała na rachunek, do którego wnioskodawca nie ma dostępu, konieczne stało się podjęcie kroków prawnych. Uczestniczka bezzasadnie odmawia wnioskodawcy dostępu do wspólnych rachunków (upoważnienia), porozumienie z nią napotyka trudne do przezwyciężenia przeszkody – istnieje zatem obawa, że nieracjonalne wykonywanie zarządu jest sprzeczne z dobrem rodziny, a wspólny majątek jest narażony na uszczerbek. Dnia 10.01.2024 r. wnioskodawca wnosił o udostępnienie informacji o zdeponowanych środkach i – wobec odmowy informacji – przesłał uczestniczce pisemny sprzeciw wobec jej czynności, gdyż uczestniczka dowolnie dysponuje wspólnymi środkami. Z powyższego wynika, iż uczestniczka lekceważy interesy rodziny, likwidując lokaty, wnioskodawca zaś dopiero sądownie uzyskuje zabezpieczenie materialne. Zdaniem wnioskodawcy uczestniczka uważa, że to wyłącznie jej środki, jakoby wspólność ustawowa istniała tylko w zakresie płacenia wspólnych zobowiązań przez wnioskodawcę, dlatego też istnieją ważne powody uzasadniające wniosek. Na poparcie swego wniosku, wnioskodawca dołączył do niego kopie wyciągów z kont, certyfikaty ubezpieczenia, umów, korespondencji z bankami oraz z uczestniczką. Uczestniczka pismem z 20.01.2024 r. wniosła o oddalenie wniosku w całości i zasądzenie od wnioskodawcy na rzecz uczestniczki kosztów postępowania wraz z kosztami zastępstwa adwokackiego według norm przepisanych. W uzasadnieniu uczestniczka zaprzeczyła, jakoby nie uczestniczyła w kosztach utrzymania rodziny, a cały ciężar utrzymania spoczywał na wnioskodawcy. Wskazała, iż oprócz alimentów zabezpieczonych w sprawie o separację opłaca rachunki za telefon, ochronę domu, wywóz nieczystości, ubezpieczenie domu, pokrywa koszty eksploatacji samochodu, z którego korzystają zarówno wnioskodawca, jak i dzieci. Wskazała, iż obecnie potrzeby męża i dzieci są zaspokojone, a w okresie ostatnich 3 miesięcy nie zaistniała sytuacja, która wymagałaby skorzystania ze środków zgromadzonych przez małżonków w instytucjach finansowych. Comiesięczne wydatki rodziny finansowane są z bieżących zarobków stron. Uczestniczka zamierza dokonać podziału środków zgromadzonych w bankach dopiero w podziale majątku po ustaniu wspólności ustawowej, do tego momentu zaś nie zamierza wypłacać pieniędzy, ażeby nie narazić się na zarzut strony przeciwnej dotyczący trwonienia wspólnych środków. Uczestniczka podniosła, iż z wnioskodawcą wspólnie uzgodnili, że część dochodów zostanie ulokowana w instytucjach finansowych, a wnioskodawca – mimo że formalnie nie był stroną umowy z bankami, posiadał dostęp do kont, miał bowiem przez uczestniczkę udostępnione hasła dostępu i potrzebne loginy. Podniosła ponadto, iż nie dokonała takiego zarządu majątkiem, który by w najmniejszym stopniu naraził na uszczerbek tenże majątek, a w konsekwencji godził w dobro rodziny. Wręcz przeciwnie, dokonała zamiany lokaty między bankami na wyższe oprocentowanie, czego nie można uznać za decyzje irracjonalne i nieuzasadnione ekonomicznie. Zarząd majątkiem wspólnym nie jest nacechowany lekkomyślnością, nieudolnością lub celowym działaniem powodującym naruszenie lub poważne zagrożenie interesów majątkowych rodziny, a zatem nie zachodzą ważne powody w rozumieniu art. 38 k.r.o. Na poparcie swego stanowiska uczestniczka dołączyła do pisma z dnia 20.01.2024 r. potwierdzenia wykonanych dyspozycji, kopie wyciągów z rachunków, korespondencji mailowej pomiędzy stronami, umów, raportów wyceny zestawień operacji finansowych, rozliczenia rachunków udziałów i ogólnych warunków grupowego ubezpieczenia emerytalnego w Aviva. Sąd Rejonowy ustalił i uznał, co następuje. Strony zawarły związek małżeński w 2005 r. w Warszawie dnia 15.05.2005 r., dla którego został sporządzony akt małżeństwa o Nr 1234/2005. Umowy z instytucjami finansowymi, wskazanymi przez wnioskodawcę we wniosku, zawierane były wyłącznie przez uczestniczkę. Pismem z 10.01.2024 r. wnioskodawca drogą pocztową przesłał uczestniczce sprzeciw wobec jej zarządu majątkiem wspólnym. Dnia 14.02.2024 r. strony zawarły przed notariuszem Marią Wiśniewską w jej Kancelarii Notarialnej w Warszawie umowę majątkową małżeńską, mocą której ustanowiły umowny ustrój rozdzielności majątkowej, polegający na tym, że każdy z małżonków zachowuje majątek nabyty przed zawarciem umowy, jak i nabyty od dnia zawarczenia umowy oraz zarządza i rozporządza całym swoim majątkiem samodzielnie. Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dołączonych do pism uczestników kserokopiach umów, których autentyczność nie budziła wątpliwości Sądu, jak również nie była kwestionowana przez żadną ze stron. Zaznaczyć należy, iż okoliczność, że umowy z instytucjami finansowymi zawierane były wyłącznie przez uczestniczkę, nie była przez nią kwestionowana. Sąd zważył, że zgodnie z art. 38 § 1 k.r.o. z ważnych powodów sąd może na żądanie jednego z małżonków pozbawić drugiego małżonka samodzielnego zarządu majątkiem wspólnym; może również postanowić, że na dokonanie czynności wskazanych w art. 37 § 1 k.r.o. zamiast zgody małżonka będzie potrzebne zezwolenie sądu. Postanowienia te mogą być uchylone w razie zmiany okoliczności. Zmiana zasad zarządu majątkiem wspólnym wprowadzona przez sąd na podstawie art. 38 k.r.o. ma zapobiec na przyszłość, tj. od uprawomocnienia się odpowiedniego postanowienia sądu, pewnym czynnościom małżonka związanym z tym majątkiem. Zniesienie wspólności majątkowej między małżonkami powoduje konieczność oddalenia wniosku o zezwolenie na dokonanie czynności przekraczającej zakres zwykłego zarządu (art. 37 k.r.o.) lub o pozbawienie małżonka samodzielnego zarządu majątkiem wspólnym (art. 38 k.r.o.) (por. post. SN z 17.10.2002 r., II CKN 1151/00, Legalis). W uzasadnieniu powołanego orzeczenia Sąd Najwyższy stwierdził, iż pozbawienie jednego z małżonków samodzielnego zarządu majątkiem wspólnym odnosi skutek na przyszłość, po uprawomocnieniu się (art. 360 § 1 k.p.c.) postanowienia, gdyż przepis art. 38 § 1 k.r.o. nie daje podstaw do objęcia mocą takiego orzeczenia okresu wstecznego. Podstawową przesłanką obydwu rozstrzygnięć jest istnienie wspólności majątkowej małżeńskiej oraz wyodrębnienie masy majątkowej (majątku wspólnego) jako przedmiotu zarządu. Dlatego ustanie wspólności w trybie art. 52 k.r.o. oraz przekształcenie bezudziałowej wspólności ustawowej we wspólność ułamkową uniemożliwia uwzględnienie żądania opartego na przepisach art. 37-38 k.r.o. W wyniku zmiany ustroju majątkowego wniosek małżonka domagającego się wymienionych rozstrzygnięć, jak każdy inny niemający podstawy w prawie materialnym, podlega oddaleniu i bez znaczenia jest okoliczność, że jego bezzasadność powstała w toku postępowania. Sąd Rejonowy uznał, iż opisana w wyżej cytowanym orzeczeniu Sądu Najwyższego sytuacja zaistniała również w niniejszej sprawie. Bezspornie zaistniała bowiem z dniem zawarcia umowy majątkowej (14.02.2024 r.) zmiana ustroju majątkowego i zaistniało przekształcenie bezudziałowej wspólności ustawowej we wspólność ułamkową, zatem wniosek wnioskodawcy – jako niemający już podstawy w prawie materialnym – podlegał oddaleniu, i bez znaczenia jest okoliczność, że jego bezzasadność powstała w toku postępowania. Z tych wszystkich względów Sąd Rejonowy orzekł jak w postanowieniu. O kosztach Sąd orzekł na podstawie art. 98 k.p.c. i na zasadzie słuszności (mając na względzie zawartą przez strony umowę majątkową i przyczynienie się obu stron do rozstrzygnięcia) pozostawił uczestników przy poniesionych kosztach postępowania, związanych z ich udziałem w sprawie. Anna Kowalska