Program instruktażu stanowiskowego fryzjera

Program instruktażu stanowiskowego Fryzjer

1. Podstawy prawne opracowania programu

Przy opracowaniu szczegółowego programu szkolenia uwzględniono rozporządzenia:

 Rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 27 lipca 2004 r. w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy

 Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 20 kwietnia 2005 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy wykonywaniu prac związanych z narażeniem na działanie czynników szkodliwych dla zdrowia

 Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy

 Rozporządzenie Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 12 czerwca 2018 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy w zakładach fryzjerskich, kosmetycznych, tatuażu i odnowy biologicznej

2. Cel szkolenia

Celem szkolenia jest uzyskanie przez pracownika:

 informacji o:

    czynnikach środowiska pracy występujących w miejscu świadczenia usług fryzjerskich i w jego

     bezpośrednim otoczeniu oraz

    ryzyku zawodowym związanym z wykonywaną pracą,

 wiedzy i umiejętności dotyczących sposobów ochrony przed urazami i chorobami w warunkach

   normalnej pracy i w warunkach awaryjnych,

 wiedzy i praktycznych umiejętności z zakresu bezpiecznego wykonywania usług fryzjerskich.

3. Sposób organizacji szkolenia

Szkolenie powinno być prowadzone w formie instruktażu – na stanowisku (stanowiskach), na którym(ch)

będzie zatrudniony instruowany Fryzjer, na podstawie programu szczegółowego.

Sposób realizacji szkolenia i czas trwania poszczególnych jego części należy dostosować do

przygotowania zawodowego i stażu pracy instruowanego pracownika.

4. Plan instruktażu stanowiskowego Fryzjer

Lp.                      Temat szkolenia                      Liczba

                                                     godzin

1.     Przygotowanie Fryzjera do wykonywania określonej pracy, w tym w szczególności:       2

        a) omówienie warunków pracy z uwzględnieniem elementów:

          • pomieszczeń, w których ma pracować Fryzjer, mających wpływ na warunki jego

            pracy, w tym: oświetlenia ogólnego, ogrzewania, klimatyzacji, wentylacji, urządzeń

            technicznych, urządzeń ochronnych,

          • stanowiska roboczego mających wpływ na bhp, w tym: pozycji przy pracy,

            oświetlenia i wentylacji miejscowej, narzędzi, preparatów;

        b) omówienie:

          • zagrożeń występujących przy wykonywaniu usług fryzjerskich i czynnościach pomocniczych,

          • wyników oceny ryzyka zawodowego związanego z wykonywaną pracą;

        c) omówienie:

          • sposobów ochrony przed zagrożeniami występującymi podczas pracy w salonie fryzjerskim,

          • przebiegu czynności przed, w trakcie i po wykonaniu usługi fryzjerskiej,

          • zasad postępowania w razie wypadku lub awarii.

2.     Pokaz przez instruktora sposobu wykonywania pracy na stanowisku pracy zgodnie z             0,5

         przepisami i zasadami bhp, z uwzględnieniem metod bezpiecznego wykonywania

         poszczególnych czynności i ze szczególnym zwróceniem uwagi na czynności trudne

         oraz niebezpieczne tak dla Fryzjera, jak i dla Klienta.

3.     Próbne wykonanie zadania przez Fryzjera pod kontrolą instruktora.                         0,5

4.     Samodzielna praca Fryzjera pod nadzorem instruktora.                              4

5.     Omówienie i ocena przebiegu wykonywania pracy przez pracownika.                   1

      Razem:                                                   8

1 godzina instruktażu = 45 minut

Program opracował:                         Po konsultacji z pracownikami zatwierdził:

...........................................         ……………..……...................................................

     (Anna Kowalska)                         (15.03.2024, Jan Nowak, Kierownik, podpis)

5. Treść instruktażu

Instruktaż należy prowadzić w taki sposób, aby Fryzjer (będący pracownikiem samodzielnym) uzyskał

komplet wiadomości i umiejętności istotnych dla zapewnienia bezpiecznych i higienicznych warunków

pracy sobie, ale z zachowaniem bezpieczeństwa obsługiwanych osób – Klientów salonu fryzjerskiego.

                          Warunki środowiska pracy

Na początku szkolenia należy zapoznać pracownika z miejscem wykonywania pracy i innymi

pomieszczeniami salonu fryzjerskiego m.in. z:

 pomieszczeniami świadczenia usług fryzjerskich,

 pomieszczeniami higieniczno-sanitarnymi,

 miejscami i sposobem przechowywania: odzieży własnej i roboczej, czystej i brudnej bielizny,

   preparatów, narzędzi oraz odpadów, śmieci, itp.

Następnie należy zapoznać pracownika z wyposażeniem technicznym salonu fryzjerskiego i zasadami jego

użytkowania, w tym z:

 umieszczeniem głównego wyłącznika prądu i głównego zaworu wody,

 oświetleniem ogólnym i miejscowym poszczególnych stanowisk pracy,

 ogrzewaniem,

 wentylacją i klimatyzacją,

 instalacją alarmową i ppoż.

Z kolei należy omówić warunki pracy na stanowisku roboczym, które wpływają na bhp, m.in.:

 ergonomiczną pozycję przy pracy, która jest uwarunkowana prawidłowym ustawieniem fotela z

   Klientem i innych wykorzystywanych urządzeń,

 właściwe oświetlenie stanowiska pracy, wynikające z oświetlenia ogólnego i odpowiednio

   ustawionego i dobranego oświetlenia miejscowego (unikanie olśnień i kontrastów),

 wentylację miejscową (szczególnie istotna przy wykorzystywaniu drażniących preparatów

   fryzjerskich),

 właściwy sposób posługiwania się narzędziami, preparatami, środkami dezynfekującymi,

 zasady działania urządzeń zabezpieczających, ostrzegawczych i sygnalizacyjnych.

       Zagrożenia wypadkowe występujące podczas świadczenia usług fryzjerskich

Podstawą omówienia zagrożeń powinna być wykonana wcześniej ocena ryzyka zawodowego na

stanowisku pracy Fryzjera. Należy zobrazować możliwe maksymalne skutki poszczególnych zagrożeń i

ryzyko początkowe występujące bez stosowania zalecanych zabezpieczeń.

Wśród najczęstszych zagrożeń wypadkowych należy wymienić:

 pożar, do którego dochodzi w wyniku użytkowania niesprawnych urządzeń i instalacji elektrycznych,

   wykorzystywania materiałów łatwopalnych oraz nieprzestrzegania zakazu palenia papierosów w

   miejscach do tego nie wyznaczonych,

 niebezpieczne napięcie w instalacji elektrycznej, którego źródłem mogą być niesprawne

   urządzenia zasilane energią elektryczną i instalacje elektryczne (gniazdka, wtyczki, przewody), a

   także samodzielne naprawianie urządzeń elektrycznych będących pod napięciem,

 poślizgnięcie, upadek na tej samej płaszczyźnie, których przyczynami mogą być śliskie, mokre

   posadzki oraz bałagan wokół stanowiska pracy (np. zwisające przewody),

 uderzenie spadającym materiałem, przedmiotem spowodowane nieprawidłowo poustawianymi,

   poukładanymi na stolikach, w szafkach czy regałach narzędziami, preparatami i wyposażeniem,

 uderzenie o nieruchome elementy (wejścia, dojścia, otwarte drzwiczki szafek, fotele) podczas

   nieostrożnego, czy pośpiesznego przechodzenia lub wykonywania nieskoordynowanych ruchów,

 kontakt z ostrymi narzędziami (nożyczki, brzytwy, maszynki), podczas nieostrożnego

   i pośpiesznego posługiwania się nimi, a także przy nieprawidłowym ich przechowywaniu,

 kontakt z gorącymi powierzchniami suszarek, lokówek, czy naczyń z gorącą wodą w trakcie

   nieostrożnego, pośpiesznego wykonywania czynności,

 kontaktu z substancjami drażniącymi i alergizującymi, takimi jak preparaty do farbowania,

   trwałej ondulacji, odkażania narzędzi,

 kontakt z substancjami parzącymi, np. z preparatami do prostowania włosów,

 agresywne zachowanie się Klientów (kłótnie, będących pod wpływem alkoholu, czy środków

   odurzających, a także osób z zaburzeniami psychicznymi).

                      Skutki zagrożeń wypadkowych

Każdy pożar może spowodować ciężkie oparzenia całego ciała, zatrucia, podrażnienia dróg oddechowych

i oczu.

Skutki porażenia prądem elektrycznym, to: utrudniony oddech, wzrost ciśnienia krwi i nieregularna

praca serca, zaburzenia systemu nerwowego, oparzenia, złamania i stłuczenia w wyniku utraty równowagi

i upadku, śmierć.

W wyniku poślizgnięcie i upadku najczęściej dochodzi do złamań i zwichnięć kończyn oraz stłuczenia

ciała.

Efektem uderzenia spadającym przedmiotem są najczęściej drobne urazy kończyn, natomiast uderzeń o

nieruchome elementy – drobne urazy całego ciała.

W wyniku nieostrożnego posługiwania się ostrymi narzędziami dochodzi do skaleczeń (szczególnie

dłoni).

Na skutek kontaktu z gorącymi powierzchniami dochodzi do oparzeń termicznych skóry, najczęściej

dłoni.

Drażniące preparaty mogą powodować podrażnienia skóry i górnych dróg oddechowych, natomiast

preparaty alergizujące – różnorakie alergie skórne, i astmę.

W wyniku kontaktu z substancjami parzącymi dochodzi najczęściej do chemicznego poparzenia rąk,

a agresywne zachowania Klientów mogą prowadzić do różnorakich skutków psychicznych oraz do

drobnych urazów (najczęściej dłoni).

                Zagrożenia chorobowe i ich skutki

Typowe dla stanowiska pracy Fryzjera są:

 choroby układu szkieletowo-mięśniowego powodowane długotrwałą pracą w pozycji stojącej,

   często wymuszonej w pochyleniu,

 choroby skóry (grzybica, opryszczka – zapalenie błon śluzowych jamy ustnej i skóry, łamliwość

   paznokci, skóry rąk), których przyczyna tkwi z reguły w bezpośrednim kontakcie ze skórą osoby

   chorej,

 zapalenia wątroby (WZW) typu B i C, powodowane przez bezpośredni lub pośredni (poprzez

   narzędzia) kontakt z krwią lub płynami ustrojowymi osoby chorej,

 upośledzenia odporności – AIDS, spowodowane przez bezpośredni lub pośredni (poprzez narzędzia)

   kontakt z krwią lub płynami ustrojowymi osoby chorej,

 gruźlica płuc, w wyniku kontaktu drogą powietrzno kropelkową z osobą chorą.

            Zagrożenia dla osób postronnych

Należy uświadomić szkolonym osobom, że wykonywana usługa fryzjerska, w zależności od stosowanych narzędzi,

środków i technologii oraz preparatów może powodować określone zagrożenia dla Klientów. Fryzjer

powinien znać te zagrożenia w takim stopniu, aby mógł świadczyć usługi fryzjerskie z zachowaniem wszystkich

środków bezpieczeństwa, tzn. nie narażał Klientów na niepotrzebne niedogodności czy stres.

Z reguły zagrożenia, na które narażony jest Fryzjer dotyczą także (choć w mniejszym stopniu)

wszystkich jego Klientów.

           Sposoby ochrony przed zagrożeniami

W tym punkcie należy omówić:

 kwestie związane z używaniem obuwia i odzieży roboczej – jaką odzież roboczą i obuwie należy

   stosować i jak je utrzymywać w czystości,

 stosowane środki ochrony indywidualnej (np. rękawiczki jednorazowe) – w jakich sytuacjach

   należy ich używać, przed czym chronią, gdzie składować zużyte,

 obowiązującą instrukcję przeciwpożarową,

 sposób działania i rozmieszczenie instalacji alarmowej ppoż.,

 rozmieszczenie i zasady stosowania podręcznego sprzętu ppoż.,

 miejsce zainstalowania i sytuacje korzystania z głównego wyłącznika prądu, głównego zaworu

   wody,

 instrukcje obsługi poszczególnych urządzeń,

 ważne telefony (alarmowe – 112, 999, 998, służby ochrony oraz do

   właściciela/menadżera salonu fryzjerskiego, do serwisu sprzętu, instalacji elektrycznej, wodnej, kanalizacyjnej

   oraz inne).

W kolejności omawiamy sposób postępowania w razie:

 wypadku przy pracy,

 wypadku, niedyspozycji fizycznej Klienta (np.: omdlenia, nagłe zachorowanie),

 pożaru,

 awarii zasilania w czynniki energetyczne,

 uszkodzenia (awarii) urządzeń,

 sytuacji konfliktowej z Klientem.

Korzystając z karty oceny ryzyka zawodowego należy wykazać, jak zmniejsza się ryzyko zawodowe przy

stosowaniu dostępnych środków profilaktycznych.

Na koniec warto przypomnieć jeszcze raz rolę badań lekarskich, szczepienia przeciw WZW typu B, a także fakt,

że nie wolno lekceważyć żadnego nawet najdrobniejszego urazu.

      Szczegóły dotyczące ochrony przed zagrożeniami

Ten temat omawiamy w oparciu o – kartę oceny ryzyka zawodowego i instrukcje stosowanych urządzeń.

Wchodząc w szczegóły ochrony przed zagrożeniami należy zwrócić uwagę na obowiązki:

 przestrzegania instrukcji ppoż. oraz używania wyłącznie sprawnych instalacji i urządzeń zasilanych

  energią elektryczną,

 codziennej kontroli stanu technicznego instalacji i urządzeń zasilanych energią elektryczną,

 przestrzegania zakazu samodzielnego wykonywania napraw instalacji i urządzeń elektrycznych,

 stosowania odpowiedniego obuwia roboczego i przydzielonej odzieży roboczej,

 dbałości o ład i porządek w miejscu pracy oraz prawidłowego przechowywania narzędzi i preparatów,

 usuwania wszelkich zanieczyszczeń mogących powodować poślizgnięcie,

 stosowania przerw w pracy lub zamiennych czynności, a także używania odpowiedniego obuwia

  roboczego w celu ograniczania przeciążania układu szkieletowo-mięśniowego,

 postępowania zgodnie z instrukcją producenta i przy sprawnej wentylacji w przypadku stosowania

  preparatów i środków dezynfekujących,

 stosowania rękawiczek ochronnych przy wszelkich podejrzeniach o chorobie skóry obsługiwanego

  Klienta i w sytuacji, gdy Fryzjer ma skaleczenie (przede wszystkim dłoni) oraz zawsze kiedy Klient ma

  widoczne skaleczenia skóry,

 przestrzegania zakazu przelewania preparatów chemicznych, środków dezynfekujących do

  opakowań wyraźnie nieopisanych (bez etykiet),

 przestrzegania terminu ważności i zalecanego stężenia preparatów chemicznych,

 czyszczenia, mycia i dezynfekcji narzędzi po każdej usłudze fryzjerskiej,

 używania brzytew, ostrzy do maszynek itp. wyłącznie jednorazowo,

 mycia rąk po wykonaniu każdej usługi fryzjerskiej (zalecane stosowanie mydła ze środkami

  przeciwgrzybicznymi),

 przechowywania narzędzi w warunkach zabezpieczających je przed zanieczyszczeniem lub

  uszkodzeniem,

 składowania w wyznaczonym miejscu zużytych rękawiczek i innych środków jednorazowego użytku.

Na tym etapie szkolenia należy omówić również wpływ:

 nieuzasadnionego pośpiechu i niezachowania należytej ostrożności na prawdopodobieństwo

   popełnienia błędów skutkujących wypadkami,

 użytkowania niesprawnych technicznie narzędzi i urządzeń na bezpieczeństwo Fryzjera i Klienta,

 szczepienia przeciw WZW typu B w profilaktyce zakażenia wirusem zapalenia wątroby typu B i wirusem HIV zakaźną,

 kultury obsługi na zachowanie się Klientów.

Trzeba także wyraźnie powiedzieć, że Fryzjer ma prawo:

 wnioskować o zmianę stosowanych preparatów, na które jest uczulony (wniosek dobrze jest poprzeć

   odpowiednim zaświadczeniem lekarskim),

 a nawet odmówić wykonania usługi fryzjerskiej.

Przykład

Fryzjer powinien odmówić wykonania usługi fryzjerskiej, jeśli Klient:

 jest pod wpływem alkoholu czy środków odurzających,

 żąda wykonania zabiegów medycznych, z którymi fryzjerzy nie potrafią dać sobie rady.

6. Pokaz przez instruktora sposobu wykonania pracy

Instruktor powinien:

 właściwie dobrać czynności będące przedmiotem pokazu,

 zwrócić uwagę instruowanego pracownika na najważniejsze – z punktu widzenia bezpieczeństwa

   pracy i bezpieczeństwa Klienta – czynności,

 zapewnić szkolonemu pracownikowi dogodne warunki do obserwowania pokazu.

Czynnością będącą przedmiotem pokazu powinna być usługa fryzjerska odpowiednio skomplikowana, składająca się

z wielu poszczególnych czynności, ewentualnie pokaz wszystkich usług fryzjerskich wykonywanych w salonie fryzjerskim.

Instruktor powinien:

 wykonać objęte pokazem czynności w odpowiednio zwolnionym tempie,

 omówić podczas pokazu te czynności, które mogą stwarzać problemy, a w szczególności mające

   związek z bezpieczeństwem pracy i bezpieczeństwem Klienta.

Pokaz należy rozpocząć od przygotowania stanowiska do wykonywania określonej usługi fryzjerskiej, a skończyć

zestawem czynności końcowych, porządkowych na stanowisku pracy, łącznie z pobraniem opłaty za

usługę fryzjerską.

Dobrym rozwiązaniem może być pokaz wykonany na instruowanym pracowniku, traktowanym tu jako

Klient.

Odpowiedzialność za Klienta

Należy zwrócić uwagę na zagrożenia mogące dotyczyć Klienta oraz na sposoby organizacji pracy i

sposoby jej wykonania gwarantujące bezpieczeństwo.

7. Próbne wykonania usługi fryzjerskiej przez pracownika pod nadzorem instruktora

Próba samodzielnego wykonania czynności przez instruowanego pracownika, w zwolnionym tempie

pracy powinna być uzupełniona objaśnianiem przez pracownika poszczególnych czynności.

W jej trakcie instruktor zwraca uwagę na błędy wykonywania czynności przez instruowanego pracownika

i podpowiada mu lub nawet sam wykonuje (pokazuje ponownie) daną czynność, której instruowana osoba

nie potrafi jeszcze wykonać samodzielnie w sposób bezpieczny zarówno dla Klienta jak i samej siebie.

Przykład

Najlepiej jest rozpocząć od usług fryzjerskich prostych, takich jak: mycie włosów, suszenie włosów, modelowanie włosów, które

zawsze można skorygować – albo wykonywać usługę fryzjerską na instruktorze traktowanym tu jako Klient.

Jeżeli instruowany pracownik popełnia błędy istotne dla bezpieczeństwa swojego czy Klienta, próbne

wykonania usługi fryzjerskiej należy powtórzyć od początku.

8. Samodzielne wykonanie usługi fryzjerskiej przez pracownika pod nadzorem instruktora

Do obowiązków instruktora należy odpowiedni dobór usługi fryzjerskiej lub tylko czynności (czynności) z usługi fryzjerskiej

wieloczynnościowej, albo też kilku usług fryzjerskich krótkotrwałych – do samodzielnego wykonania przez

instruowanego pracownika.

Pracownik powinien wykonać samodzielnie wyznaczoną usługę fryzjerską(i) (lub część usługi fryzjerskiej) – od czynności

przygotowawczych do zakończeniowych, razem z rozliczeniem – w normalnym tempie pracy, a

instruktor może ingerować wyłącznie wtedy, gdy zachodzi potrzeba korygowania błędów i objaśniania

wątpliwości, jakie ma instruowany pracownik.

9. Omówienie i ocena przebiegu wykonywania usługi fryzjerskiej przez pracownika

Instruktor omawia i ocenia prawidłowość wykonywania poszczególnych czynności przez szkolonego

pracownika, zwracając uwagę na te sytuacje, które ewentualnie wymagają większego zaangażowania lub

dopracowania przez Fryzjera.

Fryzjer jest pracownikiem samodzielnym i sam musi umieć obsługiwać wszystkie urządzenia

wyposażenia salonu fryzjerskiego, jak również umieć postępować w sytuacjach nietypowych (awaria urządzenia,

udzielenie pomocy Klientowi czy sobie, konflikt z Klientem, itp.).

Wyłącznie ocena pozytywna stanowi podstawę do dopuszczenia Fryzjera do samodzielnego

świadczenia usług fryzjerskich.