Program szkolenia kierowców autobusów w komunikacji miejskiej

Podstawy opracowania programu

Przy opracowaniu programu szkolenia uwzględniono przepisy zapisane w ustawach:

 z 6 czerwca 1997 r. – Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1320 ze zm.) oraz

 z 6 września 2001 r. o transporcie drogowym (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1804 ze zm.),

 z 20 czerwca 1997 r. – Prawo o ruchu drogowym (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 988 ze zm.).

W programie uwzględniono również przepisy rozporządzeń:

 Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 26 września 1997 r. w sprawie szkolenia w dziedzinie bhp (Dz.U. Nr 129, poz. 844 ze zm.),

 Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bhp (t.j. Dz.U. z 2003 r. Nr 169, poz. 1650 ze zm.),

 Ministra Infrastruktury z 28 września 2002 r. w sprawie bhp w komunikacji miejskiej oraz autobusowej komunikacji międzymiastowej (Dz.U. Nr 170, poz. 1396 ze zm.),

 Ministra Gospodarki z 30 października 2002 r. w sprawie minimalnych wymagań bhp w zakresie użytkowania maszyn przez pracowników podczas pracy (Dz.U. Nr 191, poz. 1596 ze zm.),

 Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z 21 października 2008 r. w sprawie zasadniczych wymagań dla maszyn (Dz.U. Nr 199, poz. 1228 ze zm.),

 Ministra Zdrowia z 30 grudnia 2004 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy związanej z występowaniem w miejscu pracy czynników chemicznych (t.j. Dz.U. z 2011 r. poz. 263),

 Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 29 listopada 2002 r. w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy (Dz.U. z 2016 r. poz. 144 ze zm.).

Ponadto wykorzystano:

 projekt rozporządzenia Ministra Infrastruktury z 28 marca 2019 r. w sprawie bhp w komunikacji miejskiej oraz autobusowej komunikacji międzymiastowej,

 karty charakterystyki substancji / preparatów chemicznych,

 instrukcję obsługi autobusu komunikacji miejskiej,

 instrukcje wewnątrzzakładowe,

 wytyczne i zalecenia zamieszczone na stronach Głównego Inspektora Sanitarnego oraz Ministra Zdrowia.

Cel szkolenia

Celem szkolenia jest uzyskanie przez pracownika:

 informacji o:

   o czynnikach środowiska pracy występujących w miejscu pracy, gdzie prowadzona jest obsługa autobusu w komunikacji miejskiej, w jego bezpośrednim otoczeniu oraz

   o ryzyku zawodowym związanym z wykonywaną pracą;

   o wiedzy i umiejętności dotyczących skutecznych sposobów ochrony przed urazami i chorobami w warunkach normalnej pracy i w warunkach awaryjnych;

   o wiedzy i praktycznych umiejętności z zakresu bezpiecznego wykonywania pracy;

 informacji o zasadach postępowania w razie dojścia do wypadku, awarii lub w innej nietypowej sytuacji.

Uczestnicy szkolenia

Szkolenie jest przeznaczone dla wszystkich:

o nowo zatrudnianych pracowników;

o pracowników dotychczas zatrudnionych na innych stanowiskach pracy przenoszonych na stanowisko kierowcy autobusu;

o dotychczas zatrudnionych pracowników na stanowiskach kierowcy, w przypadku:

   o zmiany organizacji stanowisk pracy,

   o wprowadzenia do stosowania nowych urządzeń (nowych autobusów lub wyposażenia);

o uczniów odbywających praktyczną naukę zawodu.

Sposób organizacji szkolenia

Proponowane tu szkolenie powinno być prowadzone w formie instruktażu – na stanowisku, na którym będzie zatrudniony instruowany kierowca, na podstawie programu szczegółowego.

Sposób realizacji szkolenia i czas trwania poszczególnych jego części należy jak zawsze dostosować do przygotowania zawodowego i dotychczasowego stażu pracy instruowanego pracownika.

Proponujemy, aby:

o w formie wykładu zrealizować pkt 1, 2, 3, 5 i 9 programu szkolenia, a

o w formie ćwiczeń przeprowadzić pozostałe punkty programu (4, 6, 7, 8).

Plan instruktażu stanowiskowego kierowcy

Czas

trwania

szkolenia

*)

Lp. Szczegółowa tematyka instruktażu stanowiskowego 3

1. Warunki środowiska pracy. W ramach tego punktu szkolenia należy zapoznać pracownika z dokumentacją techniczno-ruchową obsługiwanego przez niego pojazdu ze szczególnym zwróceniem uwagi na instrukcję użytkowania (instrukcję obsługi) opracowaną przez producenta danego typu maszyny.

2. Zapoznanie pracownika z kartami charakterystyki substancji chemicznych występujących w procesie pracy:

• oleju hydraulicznego,

• oleju napędowego,

• oleju silnikowego itp.

Omówieniu podlegają tylko te punkty kart charakterystyki, które dotyczą bezpieczeństwa użytkowania substancji i preparatów.

3. Omówienie odpowiedniego zachowania się pracownika na wypadek awarii obsługiwanego pojazdu lub innej nietypowej sytuacji – np. kolizji w ruchu drogowym.

4. Przedstawienie środków ochrony indywidualnej stosowanych 0,6 obligatoryjnie w procesie pracy oraz zapoznanie pracownika z instrukcją postepowania na wypadek agresji ze strony pasażerów bądź innych uczestników ruchu drogowego (innych kierowców, pieszych), także aktów wandalizmu i przemocy.

5. Zapoznanie z ryzykiem zawodowym, które wiąże się z 0,7 wykonywaną przez kierowcę autobusu pracą (przedstawienie zarówno potencjalnych zagrożeń, jak i możliwych skutków, w tym maksymalnych konsekwencji zidentyfikowanych zagrożeń).

6. Pokaz przez osobę kierującą pracownikami (instruktora) 0,3 bezpiecznych sposobów wykonywania pracy.

7. Próbne wykonanie zadania przez pracownika pod kontrolą 0,7 osoby kierującej pracownikami.

8. Samodzielna praca pracownika już tylko pod nadzorem osoby 2 kierującej pracownikami.

9. Końcowe omówienie i ocena przebiegu wykonywania pracy 0,7 przez pracownika, z uwzględnieniem bezpiecznych sposobów pracy.

Razem 8

*) Jedna godzina instruktażu = 45 minut.

Program opracował: Po konsultacji z pracownikami zatwierdził:

................................................ ...............................................................................

(Jan Kowalski) (12.07.2024, Anna Nowak, Miejskie Przedsiębiorstwo Komunikacyjne, 1/2024)

Treść instruktażu

Warunki środowiska pracy

Na początku szkolenia kierowcę autobusu miejskiego należy zapoznać z miejscem wyznaczonym do postoju pojazdu na terenie zajezdni, w tym przekazać pracownikowi informacje o zasadach ruchu drogowego na terenie zajezdni (ograniczenia prędkości, oznakowanie, miejsca niebezpieczne i rodzaje występujących tam zagrożeń).

PRZYKŁAD

Pojazdy nie mogą przekraczać:

20 km/h – na terenach zajezdni i warsztatów,

10 km/h – przy wjazdach do hal i w trakcie ruchu wewnątrz hal.

Niedopuszczalne jest przeprowadzanie prób rozpędzania i hamowania pojazdów na drogach postojowych. Czynności te powinny być wykonywane na wydzielonych i odpowiednio oznakowanych odcinkach dróg wewnętrznych, na których maksymalna prędkość pojazdów nie powinna jednak przekraczać 30 km/h.

PRZYKŁAD

Czynności manewrowania pojazdami na terenach zajezdni i warsztatów może przeprowadzać pracownik mający uprawnienie do prowadzenia danego typu pojazdu na drogach publicznych. Dopuszcza się wykonywanie tych czynności przez pracownika z prawem jazdy co najmniej kategorii D oraz pisemnym upoważnieniem pracodawcy, wydanym po przeprowadzeniu przeszkolenia praktycznego oraz egzaminu.

PRZYKŁAD

Przy wprowadzaniu i wyprowadzaniu pojazdu na stanowisko obsługowe lub naprawcze kierujący pojazdem powinien stosować się do sygnałów podawanych przez pracownika pilotującego i zachować należytą ostrożność, a w szczególności zatrzymać pojazd i upewnić się, że pracownicy opuścili kanał.

W kolejnym etapie szkolenia pracownikowi należy wskazać miejsca:

 składowania oleju napędowego oraz pozostałych płynów i materiałów eksploatacyjnych;

lokalizacji:

o biura bezpośredniego przełożonego,

o zaplecza higieniczno-sanitarnego (poszczególne pomieszczenia, szafka kierowcy, pomieszczenia do palenia).

Przedsiębiorstwo publicznego transportu zbiorowego lub gmina będąca stroną porozumienia międzygminnego w zakresie publicznego transportu zapewnia prowadzącym pojazdy na liniach komunikacyjnych następujące warunki socjalno-sanitarne:

 przynajmniej na jednym krańcu linii komunikacyjnej powinna być zlokalizowana toaleta dla prowadzących pojazdy, a na krańcu, na którym jest wyznaczona przerwa na spożywanie posiłku, odpowiednie pomieszczenie przeznaczone do spożywania posiłków;

 jeżeli planowany czas przejazdu linii komunikacyjnej pomiędzy krańcami przekracza 90 minut, to na drugim krańcu również wymagana jest toaleta;

 toalety powinny spełniać następujące wymogi:

   o powinny być zlokalizowane w odległości nie większej niż 100 m od miejsca pozostawienia pojazdu,

   o liczba toalet powinna być dostosowana do liczby jednocześnie przebywających tam kierowców (jeśli na pętli kończy kurs kilka linii),

   o jeżeli w obiektach wymienionych powyżej, przebywa jednocześnie więcej niż 10 osób, powinna być zorganizowana oddzielna toaleta damska i męska,

   o powinny być wyposażone w odpowiednie oświetlenie oraz we właściwe środki higieny osobistej,

   o w obiektach, w których lokalizacja na to pozwala, obowiązkowe jest podłączenie ich do instalacji wodno-kanalizacyjnej i elektrycznej,

   o na krańcach linii komunikacyjnych, na których zlokalizowane są obiekty posiadające pomieszczenie do spożywania posiłków, toalety powinny być wyposażone w bieżącą wodę, powinny mieć podłączenie do kanalizacji lub zbiornika oraz powinny być ogrzewane i wentylowane;

 pomieszczenia do spożywania posiłków powinny spełniać następujące wymogi:

   o być ogrzewane, oświetlone i wentylowane,

   o być wyposażone w: umywalkę z bieżącą wodą, właściwe środki higieny osobistej oraz urządzenie do zagotowania wody,

   o na każdego z pracowników jednocześnie spożywających posiłek powinno przypadać co najmniej 2 m2 powierzchni;

   o korzystającym z pomieszczeń przeznaczonych do spożywania posiłków należy zapewnić wodę zdatną do picia;

 dojścia do pomieszczeń, o których mowa powyżej, z miejsc postoju pojazdów powinny mieć nawierzchnię utwardzoną i równą;

 w razie braku możliwości umieszczania na krańcu linii komunikacyjnej odrębnej toalety oraz pomieszczenia do spożywania posiłków dopuszcza się możliwość zawarcia umowy z podmiotem zewnętrznym, która pozwoli na korzystanie przez prowadzących pojazdy z toalety lub pomieszczenia do spożywania posiłków wraz z toaletą w odległości nie większej niż 100 m od miejsca pozostawienia pojazdu.

Powyższe przepisy nie obowiązują w przypadku, gdy w odległości do 2 km od jednej z pętli krańcowej znajduje się baza operatora, a czasy postoju na pętli krańcowej dla obowiązkowych przerw kierowcy pozwalają na dojazd do i z bazy. (Powyższe zapisy wynikają z projektu z 28 marca 2019 r. rozporządzenia Ministra Infrastruktury z 6 kwietnia 2017 r. w sprawie bhp w komunikacji miejskiej oraz autobusowej komunikacji międzymiastowej i na chwilę obecną nie są jeszcze obowiązujące, jednak należy się spodziewać ich wprowadzenia).

Po oprowadzeniu pracownika po terenie zakładu pracy/zajezdni autobusowej (określeniu bezpiecznego sposobu przemieszczania się po terenie zakładu pracy zarówno pojazdami, jak też pieszo) zapoznajemy pracownika z:

 bezpiecznymi i ergonomicznymi pozycjami przy pracy (w tym wskazujemy zasady wykonywania ewentualnych ręcznych prac transportowych),

 zagrożeniem pożarowym (przedstawiamy podstawowe zakazy wynikające z zapisów w kartach charakterystyki).

PRZYKŁAD

Masa przedmiotów podnoszonych i przenoszonych przez jednego pracownika nie może przekraczać:

dla kobiet – 12 kg przy pracy stałej oraz 20 kg przy pracy dorywczej,

dla mężczyzn – 30 kg przy pracy stałej oraz 50 kg przy pracy dorywczej.

PRZYKŁAD

Kierowca powinien wiedzieć, w jaki sposób właściwie ustawić siedzenie, kierownicę i inne elementy stanowiska pracy, tak aby pozycja przy pracy była jak najbardziej ergonomiczna.

ĆWICZENIA

1. Złożyć dłoń w pięść i umieścić ją z tyłu tułowia na środku za plecami. Następnie należy przycisnąć plecy do oparcia, aż do poczucia oporu.

2. Spleść palce obu rąk i wypychając je do przodu, rozciągać mięśnie ramion i dłoni.

3. Złapać za spód siedzenia i prostując się, napinać mięśnie pleców i unosić wysoko głowę.

4. Wyciągnąć nogę przed siebie i starać się złapać dłońmi za kostkę, napinając maksymalnie kręgosłup. Ćwiczenie należy powtórzyć z drugą nogą.

5. W wyprostowanej pozycji stojącej, przytrzymując się ręką o karoserię samochodu, należy złapać się za kostkę i przyciągnąć stopę do pośladków.

6. Opierając jedną nogę np. o koło, pochylić się mocno, dotykając kolanem klatki piersiowej.

Przedstawiamy pracownikowi wymagane zachowanie, tak aby nie dopuścić do powstania pożaru, a jeśli już do niego dojdzie – pracownik powinien wiedzieć, jak odpowiednio się zachować. Przedstawić należy także zagrożenia, jakie mogą pojawić się podczas pożaru.

PRZYKŁAD

Olej napędowy jest łatwopalny. Opary oleju napędowego są cięższe od powietrza, z którym mogą tworzyć mieszaniny wybuchowe. Zamknięte pojemniki zawierające olej napędowy, narażone na działanie ognia lub wysokiej temperatury, mogą wybuchać w wyniku wzrostu ciśnienia wewnątrz nich.

W środowisku pożaru powstają tlenki węgla i inne niewypalone węglowodory (dymy pożarowe). Należy unikać wdychania produktów spalania, które mogą stwarzać zagrożenie dla zdrowia.

Nie wolno palić, wywoływać iskrzenia i używać otwartego ognia podczas uzupełniania paliwa w pojeździe lub w miejscach, gdzie jest przechowywany olej napędowy.

Paliwo przechowywać w pojemnikach specjalnie do tego zaprojektowanych i oznakowanych.

Paliwo należy uzupełniać w miejscach dobrze wentylowanych, przy zatrzymanym silniku.

PRZYKŁAD

Odpowiednie środki gaśnicze, w przypadku pożaru oleju napędowego:

małe pożary – dwutlenek węgla, proszki gaśnicze, piana,

duże pożary – rozproszone lub mgłowe prądy wody, piana.

Niewłaściwe są zwarte prądy wody. Ponadto należy unikać jednoczesnego stosowania piany i wody na tę samą powierzchnię, ponieważ woda niszczy pianę.

(Informacje z karty charakterystyki ORLEN Paliwa Sp. z o.o. Olej Napędowy Miejski Super; VERVA ON).

Pracownik:

 zobowiązany jest zatrzymać pojazd w taki sposób i w takim miejscu, aby nie stwarzać dodatkowego zagrożenia dla innych uczestników ruchu oraz pasażerów;

 musi upewnić się, że pasażerowie w sposób bezpieczny mogą opuścić pojazd, a następnie bezzwłocznie wypuścić pasażerów z zagrożonego pojazdu, informując ich jednocześnie o konieczności oddalenia się na bezpieczną odległość od pojazdu (należy to robić spokojnie, tak aby nie spowodować paniki wśród podróżujących);

 musi wyłączyć silnik pojazdu i wyjąć kluczyki ze stacyjki;

 musi wyłączyć głównym wyłącznikiem dopływ prądu;

 dokonuje wstępnego rozpoznania zagrożenia po zasygnalizowaniu zatrzymania pojazdu zgodnie z Prawem o Ruchu Drogowym, tzn.:

   o ocenia sytuację,

   o określa skalę zagrożenia,

   o ocenia stan ewentualnie poszkodowanych osób,

   o stwierdza rodzaj materiału niebezpiecznego, który spowodował zagrożenie,

   o diagnozuje, czy nastąpił wyciek paliwa.

Użycie głównego wyłącznika dopływu prądu powoduje wyłączenie silnika, odcięcie zasilania 24 V i uruchomienie świateł awaryjnych.

Wszystkie wymienione powyżej czynności powinny zostać wykonane w kamizelce odblaskowej.

Awaryjny postój pojazdu należy sygnalizować w sposób następujący:

 na autostradzie lub drodze ekspresowej – kierowca sygnalizuje awaryjny postój przez:

   o włączenie świateł awaryjnych pojazdu,

   o umieszczenie ostrzegawczego trójkąta odblaskowego w odległości 100 m za pojazdem (trójkąt umieszcza się na jezdni lub poboczu, odpowiednio do miejsca unieruchomienia pojazdu);

 na pozostałych drogach:

   o poza obszarem zabudowanym – przez włączenie świateł awaryjnych pojazdu oraz umieszczenie w odległości 30–50 m za pojazdem ostrzegawczego trójkąta odblaskowego,

   o na obszarze zabudowanym – przez włączenie świateł awaryjnych pojazdu oraz umieszczenie ostrzegawczego trójkąta odblaskowego za pojazdem lub na nim, na wysokości nie większej niż 1 m.

Kolejne kroki postępowania kierowcy autobusu:

 w sytuacji kiedy jest to wymagane, kierowca powinien dokonać zgłoszenia zdarzenia do odpowiednich służb (pogotowia ratunkowego, straży pożarnej, policji),

 w miarę możliwości, w jak najkrótszym czasie kierowca powinien zamknąć okna, drzwi i wywietrzniki w celu niedopuszczenia do wymiany powietrza, które może doprowadzić do zwiększenia rozmiarów pożaru.

W celu minimalizacji zagrożenia należy przede wszystkim:

 nie używać źródła światła nieosłoniętego i nie palić,

 zabezpieczyć pojazd przed przypadkowym przemieszczeniem się,

 unikać kontaktu z rozlewiskiem, chmurą gazową, oparami, dymem,

 nie dopuszczać w rejon zagrożenia osób postronnych nieuczestniczących w akcji ratunkowej,

 ustalić kierunek wiatru,

 podjąć próbę uszczelnienia wycieku bez narażenia własnego zdrowia i życia,

 niewielkie rozlewiska zabezpieczyć za pomocą sorbentu (ziemia, piasek),

 zabezpieczyć studzienki ściekowe przed przedostaniem się substancji niebezpiecznych mogących skazić środowisko,

 czekać na przyjazd służb ratowniczych, przekazać im wszystkie ważne informacje oraz podporządkować się poleceniom dowódcy akcji ratowniczej.

Samodzielne gaszenie pożaru autobusu przez kierowcę jest dopuszczalne w sytuacjach niestwarzających zagrożenia życia i zdrowia samego kierowcy. Proszę pamiętać o podstawowej zasadzie ratownika, który musi dbać najpierw o własne bezpieczeństwo i bezpieczeństwo osób postronnych.

PRZYKŁAD

Pojedyncze uruchomienie gaśnicy powinno wynosić około 6–8 sekund. Należy gasić w sposób pulsacyjny z odległości ok. 1 m od płomienia – pamiętając, że najskuteczniej gasi obłok proszku, a nie jego zwarty strumień. Środek gaśniczy należy kierować w miejsce pożaru w sposób najbardziej racjonalny zapewniający odpowiednią skuteczność działania.

Nie używać gaśnicy proszkowej w przypadkach, gdy występuje brak płomienia, a jedynie żarzenie, dymienie lub zjawisko np. przegrzania itp. Środki te nie mają właściwości chłodzących.

PRZYKŁAD

W przypadku gdy nastąpi pożar w komorze silnika, w skrytkach i schowkach uchylić minimalnie pokrywę na szerokość szczeliny umożliwiającej wprowadzenie środka gaśniczego do wewnątrz lub wprowadzić środek gaśniczy przez kierownicę powietrza nad klapą silnika, aby w maksymalny sposób ograniczyć dostęp tlenu do palącego się materiału. Gaszenie pożaru rozpocząć od strony, w którą pożar się rozprzestrzenia.

PRZYKŁAD

Po zlikwidowaniu pożaru pozostać przez pewien czas w gotowości do ponownego użycia gaśnicy, gdyż istnieje prawdopodobieństwo ponownego powstania pożaru (informacje pochodzą z instrukcji obsługi autobusu Solaris Urbino 12 firmy Solaris Bus & Coach S.A.).

Dokumentacja techniczno-ruchowa i instrukcja użytkowania

Na stanowisku kierowcy autobusu w komunikacji miejskiej można zatrudnić osobę, która:

 ma odpowiedni stan zdrowia udokumentowany aktualnym orzeczeniem lekarskim o braku przeciwwskazań zdrowotnych do pracy na stanowisku kierowcy,

 jest w stanie fizycznym i psychicznym pozwalającym na prawidłowe wykonywanie powierzonego mu zakresu obowiązków,

 została przeszkolona odpowiednio do zakresu obowiązków z tematyki dotyczącej bhp na stanowisku kierowcy autobusu miejskiego.

Kierowca obowiązany jest co 5 lat, począwszy od dnia uzyskania świadectwa kwalifikacji zawodowej poświadczającego uzyskanie kwalifikacji, ukończyć szkolenie okresowe odpowiednio do pojazdu, którym wykonuje przewóz drogowy.

Pracownik powinien ponadto:

 mieć ukończone:

   o 21 lat – w przypadku kierowcy prowadzącego pojazd samochodowy, dla którego wymagane jest posiadanie prawa jazdy kategorii:

     – D1 lub D, o ile uzyskał on odpowiednią kwalifikację wstępną,

     – D1 lub D, o ile przewóz wykonywany jest na liniach regularnych, których trasa nie przekracza 50 km, a kierowca uzyskał odpowiednią kwalifikację wstępną przyspieszoną,

   o 24 lata – w przypadku kierowcy prowadzącego pojazd samochodowy, dla którego wymagane jest posiadanie prawa jazdy kategorii D1 lub D, o ile uzyskał on odpowiednią kwalifikację wstępną przyspieszoną;

 mieć odpowiednie uprawnienie do kierowania pojazdem samochodowym, określone w ustawie Prawo o ruchu drogowym;

 nie mieć przeciwwskazań:

   o zdrowotnych do wykonywania pracy na stanowisku kierowcy;

   o psychologicznych do wykonywania pracy na stanowisku kierowcy.

Badania psychologiczne są przeprowadzane:

 do czasu ukończenia przez kierowcę 50 lat – co 5 lat,

 po ukończeniu przez kierowcę 50. roku życia – co 30 miesięcy.

Pierwsze badanie psychologiczne jest wykonywane przed dniem wydania świadectwa kwalifikacji zawodowej potwierdzającego ukończenie kwalifikacji, a każde następne dla kierowcy w wieku do 50 lat – w terminie właściwym do ukończenia szkolenia okresowego, jednak nie później niż do dnia wydania świadectwa kwalifikacji zawodowej potwierdzającego ukończenie szkolenia okresowego.

Instrukcja użytkowania pojazdu

W tej części szkolenia należy zapoznać pracownika z instrukcją użytkowania (opracowaną przez producenta) obsługiwanego pojazdu. Przypomnijmy, że zgodnie z § 41 ust. 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bhp (t.j. Dz.U. z 2003 r. Nr 169, poz. 1650 ze zm.) montaż, demontaż i eksploatacja maszyn, w tym ich obsługa, powinny odbywać się przy zachowaniu wymagań bhp oraz ergonomii, uwzględniających instrukcje zawarte w dokumentacji techniczno-ruchowej.

Instrukcja użytkowania powinna zawierać informacje, z którymi zapoznajemy pracownika:

 deklarację zgodności WE lub dokument przedstawiający treść deklaracji zgodności WE, wskazujący szczegółowe dane dotyczące maszyny;

 ogólny opis maszyny;

 rysunki, schematy, opisy i objaśnienia niezbędne do użytkowania, konserwacji i naprawy maszyny oraz sprawdzenia prawidłowości jej działania;

 opis stanowiska lub stanowisk pracy, które mogą zajmować operatorzy;

 opis zastosowania zgodnego z przeznaczeniem;

 ostrzeżenia dotyczące niedozwolonych sposobów użytkowania, które, jak to wynika z doświadczenia, mogą mieć miejsce;

 instrukcje montażu, instalowania i łączenia, zawierające rysunki, schematy i sposoby mocowania oraz określenie podwozia lub instalacji, na jakich maszyna powinna być zamontowana;

 dane dotyczące instalacji i montażu, mające na celu zmniejszenie hałasu lub drgań;

 dane dotyczące oddania do użytku i eksploatacji maszyny oraz, jeżeli jest to niezbędne, instrukcje dotyczące szkolenia operatorów;

 informacje dotyczące ryzyka zawodowego istniejącego pomimo zastosowania konstrukcji bezpiecznej samej w sobie, środków zabezpieczających i dodatkowych środków ochronnych;

 środki ochronne, jakie musi zastosować użytkownik we właściwych przypadkach, łącznie ze środkami ochrony indywidualnej;

 warunki, w jakich maszyna spełnia wymagania stateczności podczas użytkowania, transportu, montażu, demontażu, postoju, badań czy przewidywalnych awarii;

 sposób postępowania w razie wypadku lub awarii, jeżeli zastosowano funkcję blokowania, to należy podać sposób przeprowadzenia bezpiecznego odblokowania urządzenia;

 czynności regulacyjne i konserwacyjne, jakie powinien wykonywać użytkownik, oraz zapobiegawcze środki konserwacji;

 instrukcje umożliwiające bezpieczne przeprowadzenie regulacji i konserwacji, w tym środki ochronne, jakie należy podjąć w trakcie tych czynności;

 parametry dotyczące emisji hałasu:

   o poziom ciśnienia akustycznego na stanowiskach pracy skorygowanego charakterystyką A, jeżeli przekracza on 70 dB(A); natomiast jeżeli poziom ten nie przekracza 70 dB(A), to powinno być to wyraźnie zaznaczone w instrukcji,

   o szczytową chwilową wartość ciśnienia akustycznego na stanowiskach pracy skorygowaną charakterystyką C, jeżeli przekracza ona 63 Pa (130 dB w stosunku do 20 µPa),

   o poziom mocy akustycznej maszyny skorygowany charakterystyką A, jeżeli poziom emitowanego ciśnienia akustycznego na stanowiskach pracy skorygowany charakterystyką A przekracza 70 dB(A).

Elementy wyposażenia związane z bezpieczeństwem (młotki do wyjść bezpieczeństwa, tablice informacyjne, apteczka, wyjścia awaryjne, pasy bezpieczeństwa, gaśnice, układ zapobiegający przytrzaśnięciu pasażera w drzwiach itp.) należy sprawdzać codziennie. Z uszkodzonym sprzętem awaryjnym autobus nie może być dopuszczony do ruchu! Za sprawność działania tych urządzeń odpowiedzialny jest kierowca autobusu lub wyznaczony personel.

Każdorazowo przed rozpoczęciem jazdy kierowca ma obowiązek sprawdzić:

   o czy wewnętrzna klapa wieży silnika jest prawidłowo zamknięta i zaryglowana;

   o czy szuflada akumulatorów zamknięta jest na zatrzask oraz czy klapa komory akumulatorów, przyłączy pneumatycznych oraz pozostałe klapy zewnętrzne zaryglowane są na zamek kwadratowy.

Niedopełnienie tego obowiązku może doprowadzić do uszkodzenia autobusu i spowodować zagrożenie w ruchu drogowym.

Przed uruch