Program instruktażu stanowiskowego

Program instruktażu stanowiskowego pracowników zatrudnionych przy przeróbce kopalin pospolitych w odkrywkowych zakładach górniczych wydobywających kopaliny bez użycia materiałów wybuchowych

1. Podstawy opracowania programu  Przy opracowaniu programu szkolenia uwzględniono ustawę z 4 marca 2023 r. Dz.U. 2023 poz. 432 (tj. Dz.U. 2023 poz. 777 ze zm.) oraz rozporządzenia:  Dz.U. 2010 poz. 1204 z 20 września 2010 r. w sprawie szkolenia w dziedzinie bhp (Dz.U. 2019 poz. 127 ze zm.),  Dz.U. 1997 nr 129 poz. 844 z 27 sierpnia 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bhp (tj. Dz.U. 2003 nr 169 poz. 1650 ze zm.),  Dz.U. 1996 nr 2 poz. 6 z 16 stycznia 1996 r. w sprawie bhp podczas eksploatacji maszyn i innych urządzeń technicznych do robót ziemnych, budowlanych i drogowych (Dz.U. 1996 nr 2 poz. 6),  Dz.U. 2003 nr 169 poz. 1650 z 28 sierpnia 2003 r. w sprawie minimalnych wymagań dotyczących bhp w zakresie użytkowania maszyn przez pracowników podczas pracy (Dz.U. 2019 poz. 104 ze zm.),  Dz.U. 1999 nr 109 poz. 1162 z 30 listopada 1999 r. w sprawie bhp przy wykonywaniu robót drogowych i mostowych (Dz.U. 1999 nr 109 poz. 1162),  Dz.U. 2002 nr 206 poz. 1746 z 20 grudnia 2002 r. w sprawie bhp przy obsłudze przenośników (Dz.U. 2002 nr 206 poz. 1746),  Dz.U. 2004 nr 210 poz. 2135 z 16 września 2004 r. w sprawie kwalifikacji wymaganych od osób kierownictwa i dozoru ruchu zakładów górniczych, mierniczego górniczego i geologa górniczego oraz wykazu stanowisk w ruchu zakładu górniczego, które wymagają szczególnych kwalifikacji (Dz.U. 2019 poz. 115 ze zm.).

2. Cel szkolenia Celem szkolenia jest uzyskanie przez pracownika:  informacji o czynnikach środowiska pracy występujących w miejscu pracy, gdzie prowadzona jest przeróbka kopalin pospolitych, w jego bezpośrednim otoczeniu oraz o ryzyku zawodowym związanym z wykonywaną pracą,  wiedzy i umiejętności dotyczących sposobów ochrony przed urazami i chorobami w warunkach normalnej pracy i w warunkach awaryjnych,  wiedzy i praktycznych umiejętności z zakresu bezpiecznego wykonywania pracy,  informacji o zasadach postępowania w razie wypadku, awarii lub innej nietypowej sytuacji.

3. Sposób organizacji szkolenia Szkolenie prowadzone jest w formie instruktażu – na stanowisku, na którym będzie zatrudniony instruowany pracownik, na podstawie programu szczegółowego. Sposób realizacji szkolenia i czas trwania poszczególnych jego części należy dostosować do przygotowania zawodowego i dotychczasowego stażu pracy instruowanego pracownika. Proponujemy, aby w formie wykładu przeprowadzić 1, 2, 3, 4, 5 i 9 punkt programu, natomiast w formie ćwiczeń punkty 6, 7 i 8.

4. Plan instruktażu stanowiskowego pracownika zatrudnionego przy przeróbce kopalin pospolitych

Lp. Szczegółowa tematyka instruktażu stanowiskowego Liczba godzin 1. Warunki środowiska pracy. Omówienie rodzajów maszyn i urządzeń eksploatowanych na 2 terenie zakładu pracy. Zapoznanie pracowników z instrukcją użytkowania (obsługi) maszyny bądź urządzenia, którą będą obsługiwać: • koparki, • ładowarki, • przenośniki taśmowe, • samochody ciężarowe, • przesiewacze, • kruszarki, itp. 2. Omówienie wymagań z zakresu bhp przy wykonywaniu prac ziemnych związanych z 1 przeróbką kopalin pospolitych. 3. Omówienie zachowania pracownika na wypadek awarii maszyny bądź urządzenia 0,5 eksploatowanego na terenie zakładu pracy. 4. Przedstawienie pracownikom środków ochrony indywidualnej, obligatoryjnych w 1 procesie przeróbki kopalin pospolitych w odkrywkowych zakładach górniczych wydobywających kopaliny pospolite bez użycia materiałów wybuchowych, w tym środki ochrony: • głowy – hełmy ochronne, • kończyn górnych – rękawice ochronne, • twarzy i oczu – okulary ochronne, • układu oddechowego – maski przeciwpyłowe, • słuchu – ochronniki słuchu, • kończyn dolnych – buty z noskiem. 5. Zapoznanie pracowników z ryzykiem zawodowym związanym z wykonywaną przez nich 0,4 pracą. 6. Pokaz przez osobę kierującą pracownikami sposobu wykonywania pracy, ze zwróceniem 0,5 szczególnej uwagi na środki ochrony indywidualnej stosowane na danym stanowisku. 7. Próbne wykonanie zadania przez pracownika pod kontrolą osoby kierującej 0,5 pracownikami. 8. Samodzielna praca pracownika pod nadzorem osoby kierującej. 4 9. Omówienie i ocena przebiegu wykonywania pracy przez pracownika. 0,6 Razem. 8

Jedna godzina instruktażu = 45 minut

Program opracował: Po konsultacji z pracownikami zatwierdził: ................................................ .......... ........................................................................ (Jan Kowalski) (15.05.2024, Anna Nowak, Kierownik Działu BHP, .......)

5. Treść instruktażu

Warunki środowiska pracy

W pierwszej kolejności pracownika należy zapoznać z:  miejscem wykonywania prac, należy zwrócić uwagę na oznakowanie tych miejsc i zapewnienie bezpieczeństwa innym pracownikom niezatrudnionym przy tych pracach oraz osobom postronnym,  lokalizacją miejsc składowania materiałów i wyrobów koniecznych do wykonania określonej pracy,  miejscem, gdzie parkowane są maszyny przeznaczone do wykonywania prac ziemnych,  biurem bezpośredniego przełożonego (kierownika ruchu zakładu górniczego, kierowników działów ruchu, pracowników szczebli wyższego, średniego i niższego dozoru),  lokalizacją poszczególnych pomieszczeń zaplecza higieniczno-sanitarnego (szatnie – także przydział szafek ubraniowych, jadalnie, umywalnie, toalety, ale też miejsce wyznaczone do palenia tytoniu).

Po oprowadzeniu pracownika po terenie zakładu pracy (przy okazji określeniu bezpiecznego sposobu przemieszczania się po terenie zakładu), zapoznajemy pracownika z zagrożeniem pożarowym (należy przedstawić podstawowe zasady, w tym oczywiście także zakazy).

PRZYKŁAD Niedopuszczalne jest odtłuszczanie i czyszczenie powierzchni maszyn roboczych benzyną ekstrakcyjną lub innymi rozpuszczalnikami, których pary mogą tworzyć z powietrzem mieszaniny gazów palnych lub wybuchowych.

PRZYKŁAD Kategorycznie zakazane jest używanie otwartego ognia, palenie tytoniu i stosowanie innych czynników mogących zainicjować zapłon występujących materiałów, w miejscach magazynowania materiałów niebezpiecznych pożarowo (np. magazyn paliwa).

PRZYKŁAD Informujemy pracownika, że przewód zasilający przenośniki taśmowe należy zabezpieczyć przed zanurzaniem w wodzie lub oleju oraz przed uszkodzeniami mechanicznymi.

Rodzaje maszyn i urządzeń eksploatowanych na terenie zakładu pracy

Podczas tej części szkolenia należy zapoznać pracowników z instrukcjami użytkowania (obsługi) maszyn bądź urządzeń, które będą obsługiwać.

Ponadto pracownika należy poinformować o:  czynnościach, które należy wykonać przed rozpoczęciem danej pracy,  zasadach i sposobach bezpiecznego wykonywania pracy,  czynnościach, które należy wykonać po jej zakończeniu,  zakresie prac konserwacyjnych oraz terminach, kiedy prace te należy wykonać,  zasadach postępowania w sytuacjach awaryjnych, stwarzających zagrożenia dla życia lub zdrowia pracownika bądź innych osób.

PRZYKŁAD W przypadku obsługi przenośnika taśmowego pracownika informujemy, że:  naprawa urządzeń przenośników powinna być dokonywana przez pracowników wyznaczonych przez kierownictwo zakładu, posiadających odpowiednie kwalifikacje, a w szczególności w zakresie obsługiwania urządzeń elektrycznych (naprawa taka „we własnym zakresie” przez pracownika obsługującego jest kategorycznie zakazana),  dokonywanie napraw urządzeń przenośników dozwolone jest po uprzednim zatrzymaniu silnika i zawieszeniu na urządzeniach rozruchowych tablicy ostrzegawczej z napisem: „Nie włączać – naprawa!”,  przed przystąpieniem do naprawy przenośników o napędzie elektrycznym należy wyjąć z silników bezpieczniki,  ręczne lampy elektryczne używane przy dokonywaniu napraw lub w związku z pracą przenośnika powinny być zasilane prądem o obniżonym napięciu,  zabronione jest chodzenie po częściach konstrukcyjnych przenośników w czasie ruchu,  kategorycznie zabronione jest siadanie na urządzeniach nośnych przenośników,  ręczne usuwanie zanieczyszczeń z przenośnika będącego w ruchu jest dozwolone tylko w miejscach do tego przeznaczonych.

PRZYKŁAD Kontrola przenośników powinna być dokonywana codziennie przez osoby wykwalifikowane, wyznaczone przez kierownictwo zakładu.

PRZYKŁAD Przegląd techniczny urządzeń przenośników powinien być przeprowadzany co miesiąc, a jego wyniki należy zapisywać w dzienniku konserwacji.

PRZYKŁAD Przenośnik wykazujący uszkodzenia powinien być bezzwłocznie zatrzymany. Ponowne oddanie do ruchu naprawionego przenośnika powinno być dokonane przez osoby odpowiedzialne za jego stan i sprawność.

PRZYKŁAD Przenośniki taśmowe stałe powinny mieć osłony bębnów i rolek.

PRZYKŁAD Niedopuszczalne jest:  obsługiwanie maszyn roboczych bez urządzeń zabezpieczających lub sygnalizacyjnych wymaganych odrębnymi przepisami – informacja na ten temat powinna być zamieszczona w instrukcji użytkowania (obsługi) maszyny,  samodzielne dokonywanie zmian konstrukcyjnych w maszynach roboczych,  wykonywanie napraw i konserwowanie maszyn roboczych będących w ruchu, a także przez osoby nieuprawnione,  odtłuszczanie i czyszczenie powierzchni maszyn roboczych benzyną lub innymi rozpuszczalnikami, których pary mogą tworzyć z powietrzem mieszaniny gazów palnych lub wybuchowych.

PRZYKŁAD Naprawa lub regulowania mechanizmów roboczych maszyny roboczej powinny być wykonywane w zespole co najmniej dwuosobowym.

PRZYKŁAD Eksploatowanie maszyn roboczych powinno się odbywać wyłącznie na terenie rozpoznanym pod względem warunków geologicznych i gruntowych.

PRZYKŁAD W czasie przerw w pracy oraz po jej zakończeniu maszyny robocze należy zabezpieczyć przed ich przypadkowym uruchomieniem przez osoby nieupoważnione lub niezatrudnione przy tych pracach.

PRZYKŁAD Koparki, ładowarki, spycharki, równiarki, zgarniarki, walce drogowe, maszyny do produkcji, sortowania i uszlachetniania kruszyw mogą być obsługiwane tylko przez osoby posiadające odpowiednie kwalifikacje potwierdzone zdanym egzaminem przed komisją powołaną przez Urząd Dozoru Technicznego.

PRZYKŁAD Ruch zakładu górniczego może się odbywać wyłącznie pod kierownictwem i dozorem osób posiadających odpowiednie kwalifikacje. Uprawnienia osób kierownictwa i dozoru ruchu zakładu górniczego oraz osób o szczególnych kwalifikacjach zawodowych i warunkach zdrowotnych oraz rodzaj tych kwalifikacji i warunków, stwierdza Okręgowy Urząd Górniczy.

Wymagania bhp przy pracach ziemnych związanych z przeróbką kopalin pospolitych

Niedopuszczalne jest podczas wykonywania robót ziemnych:  tworzenie nawisów przy wykonywaniu wykopów,  wysuwanie łyżki koparki poza krawędź klina odłamu gruntu,  używanie maszyn roboczych na gruntach nasypowych w czasie trwania roztopów,  włączanie mechanizmu obrotu maszyny roboczej w trakcie załadunku łyżki koparki gruntem,  przebywanie osób w zasięgu działania łyżki maszyny roboczej,  przemieszczanie maszyny roboczej po pochyleniach przekraczających dopuszczalny stopień, określony w jej dokumentacji techniczno-ruchowej,  prowadzenie jednocześnie innych robót,  przebywanie w bliskim sąsiedztwie osób niezatrudnionych.

Każdorazowe rozpoczęcie zmiany roboczej w wyrobisku powinno być poprzedzone i zakończone sprawdzeniem stanu bezpieczeństwa, eksploatowanej ściany wyrobiska. Należy przy tym zwrócić szczególną uwagę na:  zabezpieczenie skarp wyrobiska przed dopływem wód opadowych,  usunięcie głazów i odłamków skalnych oraz przedmiotów mogących naruszyć stateczność skarpy.

Dotyczy to również każdorazowego kruszenia skał metodą strzałową (oczywiście, jeżeli taka czynność występuje).

PRZYKŁAD Wykopy należy wykonywać stopniami, tak aby:  wysokość tych stopni była nie większa niż 1,5 m, a  szerokość stopni, zależnie od stosowanego sposobu urabiania wynosiła nie mniej niż 0,75 m.

PRZYKŁAD Przy usuwaniu głazów i odłamków skalnych pracownik powinien być:  zabezpieczony szelkami bezpieczeństwa i odpowiedniej długości liną oraz  asekurowany przez drugiego pracownika.

PRZYKŁAD Wokół górnej krawędzi wyrobiska należy pozostawić pas ochronny o szerokości nie mniejszej niż 1,5 m. Pas ochronny nie może być używany do składowania materiałów.

PRZYKŁAD Kąt nachylenia ściany wyrobiska powinien być równy lub mniejszy od kąta stoku naturalnego urabianego materiału.

PRZYKŁAD Pracownicy zatrudnieni na wyrobisku obowiązani są nosić kaski ochronne.

PRZYKŁAD Wysokość piętra urabianego koparką nie powinna przekraczać wysokości wysięgnika koparki.

PRZYKŁAD Odległość pomiędzy koparkami pracującymi na jednym poziomie powinna wynosić co najmniej 10 m.

PRZYKŁAD Przejścia w miejscach nad ociosami należy zabezpieczyć barierami ochronnymi na słupach o wysokości 1,1 m. Słupy powinny wytrzymać parcie 100 kg siły skupionej przyłożonej do bariery.

PRZYKŁAD Zabrania się wykonywania robót strzałowych bez uprzedniego zabezpieczenia ociosów przed obaleniem lub spadaniem odłamków skalnych.

PRZYKŁAD Zabrania się, poza wyznaczonymi miejscami, przechodzenia pod zawieszonymi ładunkami (materiałami), estakadami, przenośnikami, rurociągami i innymi tego rodzaju urządzeniami.

Awaria maszyny bądź urządzenia eksploatowanego na terenie zakładu pracy

Podczas tego etapu szkolenia należy pokazać pracownikowi sposób właściwego postępowania w sytuacjach awaryjnych.

PRZYKŁAD W przypadku stwierdzenia w czasie pracy uszkodzenia, np.: przenośnika taśmowego należy go niezwłocznie unieruchomić i odłączyć dopływ energii. Niedozwolone jest prowadzenie jakichkolwiek prac naprawczych bez skontaktowania się z bezpośrednim przełożonym.

Środki ochrony indywidualnej obligatoryjne w procesie przeróbki kopalin pospolitych w odkrywkowych zakładach górniczych wydobywających kopaliny bez użycia materiałów wybuchowych

Pracownik powinien zostać zapoznany z instrukcją użytkowania poszczególnych środków ochrony indywidualnej stosowanych na jego stanowisku pracy. Pracownik powinien poznać szczególnie:  sposoby zakładania, używania, czyszczenia, konserwacji, obsługi i dezynfekcji środków ochrony indywidualnej,  zalecane przez producenta środki czyszczące, konserwujące i dezynfekujące, które nie będą negatywnie oddziaływać na użytkownika ochron indywidualnych oraz na same te ochrony,  sposoby działania środków ochrony indywidualnej oraz stwierdzonym podczas badań technicznych lub sprawdzających poziomie ochrony lub klasie ochrony,  stosowane dodatkowe wyposażenie środków ochrony indywidualnej i charakterystykę ich części zamiennych,  klasy ochrony dla różnych poziomów zagrożeń i związane z tym ograniczenia użytkowania środków ochrony indywidualnej,  terminy ważności lub okresy trwałości ochron indywidualnych lub ich określonych części składowych.

Środki ochrony indywidualnej powinny być stosowane w sytuacjach, kiedy nie można uniknąć zagrożeń lub nie można ich wystarczająco ograniczyć za pomocą środków ochrony zbiorowej lub odpowiedniej organizacji pracy.

Dla poziomu ekspozycji na hałas odniesionego do 8-godzinnego wymiaru czasu pracy lub poziomu ekspozycji na hałas odniesionego do tygodnia pracy – wartość progu działania wynosi 80 dB. W przypadku przekroczenia ww. wartości progów działania, pracodawca planuje i podejmuje działania zmniejszające ryzyko zawodowe.

Jeżeli uniknięcie lub wyeliminowanie ryzyka zawodowego wynikającego z narażenia na hałas nie jest możliwe za pomocą środków ochrony zbiorowej lub organizacji pracy, pracodawca:  udostępnia ochronniki słuchu, jeżeli wielkości charakteryzujące hałas w środowisku pracy przekraczają wartości progów działania – 80 dB,  udostępnia ochronniki słuchu oraz nadzoruje prawidłowość ich stosowania, jeżeli wielkości charakteryzujące hałas w środowisku pracy osiągają lub przekraczają wartości 85 dB.

Ryzyko zawodowe związane z wykonywaną pracą

Podczas kolejnego etapu szkolenia pracownika powinniśmy poinformować o najczęstszych zagrożeniach wypadkowych, z jakimi może mieć do czynienia podczas wykonywanych przez siebie czynności. W tym miejscu należy koniecznie wymienić zagrożenia wynikające z:  kontaktu człowieka z maszynami w ruchu, w wyniku którego dochodzi do uderzenia, przygniecenia przez poruszające się maszyny i mechanizmy – zagrożenie to jest intensywniejsze, gdy nie zostaną określone zasady ruchu na terenie zakładu pracy, w tym na terenie gdzie prowadzone są prace ziemne, a kierownictwo zakładu nie podejmuje działań organizacyjnych zapobiegających wchodzeniu pracowników na teren prac maszyn samobieżnych – skutki zagrożenia to poważne urazy lub nawet śmierć poszkodowanego;  zasypania materiałem skalnym, do którego dochodzi w wyniku wykonania: o skarpy wykopu o nieprawidłowym nachyleniu lub o hałd, zwału przy nie zachowaniu kąta zsypu naturalnego składowanego materiału – skutki tego są bardzo poważne – z reguły są to ciężkie obrażenia lub nawet śmierć (często w wyniku uduszenia lub obrażeń organów wewnętrznych);  przygniecenia przez przemieszczającą się maszynę roboczą ustawioną na pochyleniach przekraczających dopuszczalny stopień, określony w jej dokumentacji techniczno-ruchowej – w konsekwencji dochodzi do poważnych obrażeń lub nawet śmierci poszkodowanego (w wyniku zmiażdżenia lub uszkodzenia organów wewnętrznych);  kontaktu z elementami maszyn i urządzeń technicznych pozostających w ruchu, zwłaszcza przy zdemontowanych osłonach takich elementów, szczególnie podczas wykonywania prac konserwacyjnych bądź napraw – skutkiem są urazy mechaniczne, z reguły ciężkie (złamania, zmiażdżenia), szczególnie zagrożone są kończyny górne;  położenie stanowiska pracy powyżej poziomu terenu – zagrożenie potęgują zabrudzone schody i wejścia do kabiny maszyny, w konsekwencji upadku na niższy poziom dochodzi do urazów (zwłaszcza złamań, stłuczeń i skręceń) szczególnie kończyn oraz szczególnie niebezpiecznych urazów głowy;  uderzenie o nieruchome elementy, w tym o wystające elementy konstrukcyjne maszyn, w wyniku uderzeń dochodzi do stłuczeń i ran skóry oraz niebezpiecznych urazów głowy mogących skutkować także wstrząśnieniami mózgu;  niebezpiecznym napięciem w instalacji elektrycznej, w sytuacji eksploatowania np.: przenośnika taśmowego z uszkodzoną instalacją elektryczną – czego skutkiem mogą być oparzenia (skóry), porażenia prądem, w skrajnych przypadkach śmierć.

Pracownik powinien poznać także występujące zagrożenia chorobowe, wśród których należy wymienić:  zmienny mikroklimat – szczególnie w okresie zimowym, powodujący choroby układu oddechowego i przeziębienia,  hałas powodowany pracą wykorzystywanych urządzeń (także maszyn i urządzeń pracujących w sąsiedztwie) – konsekwencją tego jest uszkodzenie słuchu mogące skutkować kolejnymi zagrożeniami wypadkowymi, a także choroby układu nerwowego i zmiany w układzie krążenia,  pył – w przypadku niestosowania masek przeciwpyłowych (lub stosowania nieregularnego) może dochodzić do pylicy płuc,  wibracje spowodowane pracą wykorzystywanych urządzeń, powodują zmiany w układzie kostnym, a także zaburzenia nerwowe.

6. Pokaz przez instruktora sposobu wykonania pracy Na tym etapie instruktor powinien pokazać:  sposób przygotowania stanowiska pracy,  prawidłowe uformowanie ścian wykopu, w przypadku pracownika obsługującego, np.: koparkę,  sposób użytkowania poszczególnych środków ochrony indywidualnej.

Przedmiotem pokazu powinno być także zachowanie się w sytuacjach awaryjnych.

PRZYKŁAD Taką sytuacją może być awaryjne zatrzymanie przenośnika taśmowego. Pracownik powinien poznać kolejne czynności, jakie należy przeprowadzić w celu unieruchomienia urządzenia.

Przenośniki powinny mieć automatyczne urządzenia ochronne, służące do zatrzymywania przenośnika w miejscu i uniemożliwiające ruch, w razie uszkodzenia napędu lub części nośnych. Nie wolno zapomnieć o porządkowaniu stanowiska pracy po jej zakończeniu.

Obowiązkiem instruktora jest zapewnienie szkolonemu pracownikowi dogodnych warunków do obserwowania pokazu. Ważne jest też, aby instruktor zwracał uwagę na najważniejsze sprawy, z punktu widzenia bezpieczeństwa pracy i bezpieczeństwa pożarowego.

7. Próbne wykonanie pracy przez pracownika pod nadzorem instruktora Wstępna próba samodzielnego wykonania czynności przez instruowanego pracownika, w zwolnionym tempie pracy (w wybranym przez instruktora zakresie), składa się z kilku etapów:  w pierwszym pracownik objaśnia poszczególne czynności do wykonania, a  instruktor zwraca uwagę w każdym momencie mogącym spowodować błąd przez instruowanego i podpowiada lub nawet sam wykonuje czynność, której instruowany mógłby nie potrafić wykonać w bezpieczny sposób.

PRZYKŁAD Operator odpowiada za zgodne z instrukcją użytkowania (obsługi) eksploatowanie maszyny. Należy sprawdzić czy pracownik obsługujący, np. koparkę wie o czynnościach zabronionych.

Zastosowanie niezgodne z przeznaczeniem, to:  transport osób na urządzeniu,  opuszczanie stanowiska operatora podczas eksploatacji maszyny,  uruchamianie i użytkowanie maszyny spoza stanowiska operatora,  nieprzestrzeganie terminów między przeglądowych,  zaniechanie kontroli, w celu wczesnego wykrywania nieprawidłowości w pracy,  niewykonywanie lub nieprawidłowe wykonywanie prac konserwacyjnych bądź napraw (zakres i terminy prac konserwacyjnych i napraw określone są w instrukcji użytkowania).

Jeżeli instruowany pracownik popełnia błędy istotne dla bezpieczeństwa swojego czy osób postronnych, próbne wykonanie prac należy powtórzyć od początku.

8. Samodzielne wykonanie pracy przez pracownika pod nadzorem instruktora Na tym etapie instruktażu:  pracownik wykonuje samodzielnie pracę – od czynności przygotowawczych (w tym kontroli i kwalifikacji sposobu wykonania poszczególnych zadań) do zakończeniowych – w normalnym tempie pracy,  instruktor ingeruje wyłącznie w przypadkach, gdy zachodzi potrzeba korygowania błędów i objaśniania wątpliwości, jakie ma instruowany pracownik.

Instruktor powinien w tym miejscu instruktażu zasymulować sytuację awaryjną, wypadkową.

9. Omówienie i ocena przebiegu wykonywania usługi przez pracownika Na koniec instruktor omawia i ocenia prawidłowość wykonywania poszczególnych czynności przez instruowanego pracownika, zwracając uwagę na te sytuacje, które ewentualnie wymagają większej uwagi, precyzji lub dopracowania przez pracownika.

Należy pamiętać, że pracujący przy przeróbce kopalin pospolitych w odkrywkowych zakładach górniczych wydobywających kopaliny bez użycia materiałów wybuchowych powinien umieć postępować w sytuacjach nietypowych, takich jak: wypadek, awaria maszyny, urządzenia, pożar, itp., a także musi pamiętać o wszystkich czynnościach niedozwolonych.

Wyłącznie ocena pozytywna stanowi podstawę do dopuszczenia pracownika do samodzielnego wykonywania prac.