Program instruktażu stanowiskowego sygnalisty hakowego

Program instruktażu stanowiskowego sygnalisty-hakowego

1. Podstawy opracowania programu

Przy opracowaniu programu szkolenia uwzględniono rozporządzenia:

 Dz.U. 2003 nr 169 poz. 1650

 Dz.U. 2003 nr 120 poz. 1126

 Dz.U. 2010 nr 109 poz. 718

 Dz.U. 2004 nr 121 poz. 1263

 Dz.U. 2005 nr 141 poz. 1189

2. Cel szkolenia

Celem szkolenia jest uzyskanie przez pracownika:

 informacji o czynnikach środowiska pracy występujących w miejscu pracy, w jego bezpośrednim otoczeniu oraz o ryzyku zawodowym związanym z wykonywaną pracą,

 wiedzy i umiejętności dotyczących sposobów ochrony przed urazami i chorobami, w warunkach pracy normalnej i w warunkach awaryjnych,

 wiedzy i praktycznych umiejętności z zakresu bezpiecznego wykonywania pracy,

 informacji o zasadach postępowania w razie wypadku, awarii lub w innej nietypowej sytuacji.

3. Sposób organizacji szkolenia

Szkolenie powinno być prowadzone w formie instruktażu – na stanowisku, na którym będzie zatrudniony instruowany sygnalista-hakowy, na podstawie programu szczegółowego. Sposób realizacji szkolenia i czas trwania poszczególnych jego części należy dostosować do przygotowania zawodowego i dotychczasowego stażu pracy instruowanego pracownika.

Pracownik wykonujący funkcję sygnalisty-hakowego zatrudniony jest przeważnie na innym stanowisku pracy, np. jako:

 cieśla,

 zbrojarz,

 betoniarz,

 murarz,

 monter rusztowań, itp.

Rzadko się zdarza, aby osoba wykonująca czynności sygnalisty-hakowego nie wykonywała innych prac związanych z procesem budowlanym. Dlatego szkolenie niniejsze trzeba ściśle połączyć ze szkoleniem stanowiskowym, jakiemu pracownik zostanie poddany w związku z wykonywaniem podstawowych (faktycznych) czynności na placu budowy.

Proponujemy w formie wykładu omówić punkty – 1–6 oraz 8 i 12. Pozostałe punkty programu, tzn. 7, 9, 10 i 11 należy zrealizować w formie ćwiczeń.

4. Plan instruktażu stanowiskowego sygnalisty-hakowego

Lp. Temat szkolenia Liczba godzin

1. Warunki środowiska pracy: 1,4

• omówienie miejsc składowania materiałów i wyrobów budowlanych, przy transporcie których pracownik będzie uczestniczył,

• omówienie organizacji ruchu w miejscu wykonywania prac związanych z załadunkiem materiałów i wyrobów budowlanych.

Prace prowadzone będą na zamkniętych placach budów (w przestrzeni, w której prowadzone są roboty budowlane wraz z przestrzenią zajmowaną przez urządzenia zaplecza budowy). Teren robót jest oznakowany i ogrodzony w sposób uniemożliwiający wejście osób niezatrudnionych.

Z pozostałymi zagadnieniami z tego zakresu (np. dotyczącymi zaplecza sanitarno-higienicznego, miejsc przebywania bezpośredniego przełożonego, magazynów, itp.) pracownik zostanie zapoznany podczas szkolenia stanowiskowego przeprowadzonego dla podstawowego stanowiska pracy, na którym jest zatrudniony.

2. Omówienie zakresu obowiązków pracownika zatrudnionego na stanowisku pracy sygnalisty-hakowego.

3. Zapoznanie pracownika z różnymi rodzajami materiałów i wyrobów budowlanych, jakie będą transportowane na terenie placu budowy, w tym z sugerowanymi przez producenta sposobami transportu ww. przedmiotów.

4. Omówienie rodzajów zawiesi stosowanych przy transporcie materiałów i wyrobów budowlanych na terenie placu budowy, w tym szczególnie pokazanie prawidłowego sposobu użycia zawiesi:

• cięgnowych – jedno-, dwu-, trzy- i czterocięgnowych,

• belkowych,

• ramowych,

• specjalizowanych.

5. Przedstawienie (i przećwiczenie) sposobów łączności pomiędzy sygnalistą-hakowym, a operatorem urządzenia przeznaczonego do transportu bliskiego:

• łączności radiowej,

• sygnałów ręcznych.

6. Omówienie prawidłowego zachowania się pracownika na wypadek awarii zawiesia bądź urządzenia transportu bliskiego.

7. Przedstawienie pracownikom środków ochrony indywidualnej stosowanych 0,7 obligatoryjnie na stanowisku sygnalisty-hakowego, w tym odzieży roboczej wyróżniającej ich od pozostałych osób wykonujących prace na placu budowy:

• środków ochrony głowy – hełmu ochronnego;

• ochron kończyn górnych – rękawic ochronnych;

• ochron kończyn dolnych – obuwia ochronnego z noskiem;

• ochron zabezpieczających przed upadkiem z wysokości:

– łączników,

– linek bezpieczeństwa,

– amortyzatorów,

– urządzeń samohamownych,

– szelek bezpieczeństwa.

8. Zapoznanie pracowników z potencjalnymi zagrożeniami i ryzykiem zawodowym, które 0,6 wiąże się z wykonywaną przez nich pracą.

9. Pokaz przez osobę kierującą pracownikami sposobu wykonywania pracy, ze 0,5 zwróceniem szczególnej uwagi na środki ochrony indywidualnej stosowane na danym stanowisku.

10. Próbne wykonanie zadania przez pracownika pod kontrolą osoby kierującej 0,5 pracownikami.

11. Samodzielna praca pracownika pod nadzorem osoby kierującej pracownikami. 4

12. Omówienie i ocena przebiegu wykonywania pracy przez pracownika. 0,3

Razem: 8

1 godzina instruktażu = 45 minut

Program opracował: Po konsultacji z pracownikami zatwierdził:

........................................... ………..……..……...................................................

(Jan Kowalski) (2023-10-27, Adam Nowak, Kierownik Budowy, .................)

5. Treść instruktażu

Warunki środowiska pracy

W pierwszej kolejności szkolonego pracownika należy zapoznać z:

 miejscem wykonywania prac (proszę zwrócić uwagę na oznakowanie tych miejsc i obowiązek zapewnienia bezpieczeństwa innym pracownikom nie zatrudnionym bezpośrednio przy pracach związanych z transportem materiałów oraz osobom postronnym),

 miejscem składowania materiałów i wyrobów budowlanych,

 docelowym miejscem transportu materiałów i wyrobów budowlanych,

 lokalizacją biura bezpośredniego przełożonego (Kierownik Budowy),

 zapleczem higieniczno-sanitarnym (zwłaszcza z lokalizacją: toalety, szatni, jadalni, prysznica, suszarni, itp.).

Po oprowadzeniu po placu budowy i określeniu bezpiecznego sposobu przemieszczania się, należy zapoznać pracownika z:

 zasadami składowania materiałów,

 bezpiecznymi i ergonomicznymi pozycjami przy pracy (tu wskazujemy szczególnie urządzenia pomocnicze, które pracownik będzie użytkował przy wykonywaniu prac, w tym m.in.: wózki paletowe, chwytaki) oraz

 zagrożeniem pożarowym, jeżeli takie występuje (zakaz palenia).

Ponadto informujemy pracownika o czynnościach zabronionych.

PRZYKŁAD

Materiały, wyroby i urządzenia techniczne składuje się w miejscu wyrównanym do poziomu, w sposób wykluczający możliwość:

 przewrócenia się,

 zsunięcia się,

 zapadnięcia się lub

 rozsypania się

składowanych wyrobów i urządzeń. Dla wyrobów budowlanych, np. pustaków ceramicznych wymaga się stosowania palet drewnianych.

PRZYKŁAD

Odległość stosów składowanych materiałów nie powinna być mniejsza niż:

 1 m – od krawędzi wykopu lub nasypu,

 0,75 m – od skrajni toru.

PRZYKŁAD

Zabronione jest rzucanie materiałów lub wyrobów o:

 dużej masie,

 nieregularnym kształcie,

 ostrych krawędziach lub

 śliskiej powierzchni.

PRZYKŁAD

Pobieranie ze stosu utworzonego ze składowanych materiałów lub wyrobów jest dopuszczalne wyłącznie przy użyciu wózków widłowych lub dźwigów.

Zakres obowiązków sygnalisty-hakowego

W tej części szkolenia zapoznajemy pracownika z zakresem jego obowiązków oraz wskazujemy czynności zabronione.

PRZYKŁAD

Pracownik odpowiada za to, czy:

 ładunek jest prawidłowo zabezpieczony,

 zawiesia są odpowiednio dobrane,

 droga transportu jest wolna od przeszkód,

 operator dźwigu widzi sygnały,

 miejsce odkładania ładunku jest odpowiednio przygotowane,

 nikt nie znajduje się w strefie zagrożenia.

Ponadto pracownik odpowiada za właściwy dobór zawiesi oraz środków pomocniczych (trawersy, zawiesia łańcuchowe, itp.) w oparciu o wytyczne producenta danego materiału bądź wyrobu budowlanego.

PRZYKŁAD

Podczas przeładunku pracownik powinien śledzić tor przemieszczania ładunku, a jeżeli zauważy nieprawidłowości lub niebezpieczeństwo, natychmiast powinien dać dźwigowemu sygnał „stop”.

PRZYKŁAD

Zabrania się sygnalistom-hakowym:

 przebywania pod wiszącym ładunkiem,

 samodzielnego podnoszenia ładunku,

 transportowania ludzi,

 pracy w strefie niebezpiecznej,

 pracy bez uprawnień,

 pracy pod wpływem alkoholu lub narkotyków,

 używania uszkodzonych zawiesi,

 ignorowania sygnałów operatora dźwigu,

 opuszczania stanowiska pracy bez zgody przełożonego,

 wykonywania czynności niezgodnych z instrukcją.

PRZYKŁAD

Wysięg haka żurawia powinien być większy co najmniej o 0,5 m od najwyższego elementu lub najdalszego punktu ładunku. Jeżeli powyższy wymóg nie jest spełniony pracownik powinien powstrzymać się od wykonywania pracy i poinformować o tym fakcie bezpośredniego przełożonego.

Materiały i wyroby transportowane na terenie budowy, w tym sugerowany przez producenta sposób transportu

Pracownika zapoznajemy z materiałami i wyrobami budowlanymi, które będą transportowane (w tym montowane przy użyciu środków transportu bliskiego) na placu budowy w obrębie zadania inwestycyjnego, w którym pracownik uczestniczy. Osoba kierująca pracownikiem powinna przekazać informację na temat sugerowanego przez producenta danego przedmiotu sposobu transportu, w tym:

 środków pomocniczych, jakie należy stosować (np. trawersy, chwytaki),

 zawiesi, jakie należy dobrać oraz

 wskazać jednoznacznie punkty zaczepienia zawiesi.

W zależności od wykonywanych prac mogą to być:

 bloczki betonowe, w tym bloczki fundamentowe (szalunkowe),

 stal zbrojeniowa w prętach, zwojach bądź kręgach,

 pustaki ceramiczne,

 cegła,

 drewno konstrukcyjne, itp.

PRZYKŁAD

Do transportu elementów deskowania PERI przewidziała następujące palety:

 MULTIPROP RP,

 VARIO GT 24 270,

 TRIO 330.

Palety te, według opinii producenta, są uniwersalnymi środkami transportu, które mogą zostać wypełnione innymi materiałami, pod warunkiem nie przekraczania dopuszczalnej masy całkowitej określonej dla danej palety. Do współpracy z ww. środkami pomocniczymi należy wykorzystać żuraw wieżowy, ewentualnie dwa takie same żurawie wieżowe.

PRZYKŁAD

Do transportu systemu rusztowań LAYHER przewidziano następujące palety:

 Allround 2,57 x 0,73 m przeznaczoną do transportu, np.:  24 szt. stężeń 2,57 m lub  12 szt. stężeń 5,14 m;

 SpeedyScaf 2,07 x 0,38 m przeznaczoną do transportu, np.:  48 szt. rygli lub  24 szt. stężeń;

 Protect System 3,07 x 0,73 m z lub bez siatki bezpieczeństwa i plandeki, przeznaczoną do transportu poręczy, stężeń, a także w układzie z osłonami perfo;

 Allround Lightweight 1,09 x 0,73 m przeznaczoną do transportu, np. 20 szt. poręczy, itp.;

 wózek transportowy,

 skrzynia transportowa, wyposażoną w uchwyty i koła.

Do współpracy z powyższymi środkami pomocniczymi należy wykorzystać żuraw samojezdny bądź dwa identyczne żurawie samojezdne.

PRZYKŁAD

Do podnoszenia i transportu: cegły, bloczków betonowych i pustaków ceramicznych, przewidziano kontenery transportowe, np.: KP-15 typu: zamknięty, otwarty, skrzyniowy, siatkowy, itp.

Do współpracy z tymi środkami pomocniczymi należy wykorzystać HDS.

Zawiesia i prawidłowy sposób ich użycia

Na tym etapie szkolenia zapoznajemy pracownika z rodzajami zawiesi wykorzystywanych przy pracach transportowych, a szczególnie z tymi wykorzystywanymi na danym placu budowy. Bardzo istotne jest przyporządkowanie konkretnego zawiesia do danego materiału bądź wyrobu budowlanego występującego na danym placu budowy. Informujemy pracownika o czynnościach, jakie powinien on wykonać przed i w trakcie „zaczepiania” danego wyrobu bądź materiału budowlanego oraz o czynnościach zakazanych.

PRZYKŁAD

Zawiesia dzielimy na:

 cięgnowe:  łańcuchowe,  linowe,  tekstylne,  wężowe;

 belkowe;

 ramowe;

 specjalizowane.

Trawersy stosuje się jako osprzęt pomocniczy do prac przeładunkowych belek lub płyt stropowych. Trawersy są elementem składowym zawiesi dwu-, trzy- oraz czterocięgnowych, które znajdują zastosowanie we wszystkich systemach budownictwa. Chwytaki wyposażone, np. w szczęki służą do transportu bloczków betonowych a w przypadku wyposażenia dodatkowo jeszcze w rotator (obrotnicę) służyć mogą do transportu płyt stropowych. Zawiesia jednocięgnowe przeznaczone są do transportu elementów, które przenoszą tylko obciążenia rozciągające, np. pionowo. Zawiesia wielocięgnowe przeznaczone są do transportu materiałów sypkich, np. piasku w workach Big Bag, żwiru, gruzu o nieregularnym kształcie, itp.

Przy doborze zawiesia należy uwzględnić wytyczne producenta danego materiału bądź wyrobu budowlanego. Dodatkowo informujemy pracownika o prawidłowym sposobie eksploatacji wybranego typu zawiesia.

PRZYKŁAD

Przed użyciem zawiesia należy upewnić się, czy jest ono:

 wyposażone w tabliczkę znamionową,

 odpowiednie do transportu danego wyrobu bądź materiału budowlanego (w tym celu należy sprawdzić nośność i masę w transportowanym materiale).

Ponadto:

 przed każdym użyciem zawiesie powinno być sprawdzone, czy nie występują widoczne uszkodzenia mechaniczne lub korozja,

 dla każdego zawiesia powinna być prowadzona szczegółowa dokumentacja, a zwłaszcza badania okresowe. Powyższe informacje zawarte są w instrukcji dołączonej przez producenta.

PRZYKŁAD

W celu uniknięcia przewrócenia, zsunięcia bądź zderzenia ładunku należy określić położenie jego środka ciężkości w stosunku do punktów zaczepienia zawiesia. Dla zawiesi:

 jednocięgnowych – środek ciężkości powinien znajdować się w płaszczyźnie pionowej bezpośrednio nad punktem zaczepienia,

 dwucięgnowych – punkty zaczepienia powinny znajdować się symetrycznie po obydwu stronach i powyżej środka ciężkości,

 wielocięgnowych – punkty zaczepienia powinny znajdować się w płaszczyźnie poziomej wokół i powyżej środka ciężkości.

Należy przy tym pamiętać o jednakowym naciągu cięgien zawiesi.

PRZYKŁAD

Pamiętaj:

 ogniwa zawiesi (np. łańcuchowych) przy zaczepianiu nie mogą być skręcone lub zagięte,

 przy zaczepianiu haki powinny być zwrócone na zewnątrz transportowanego przedmiotu,

 zblocza bądź szakle powinny opierać się na trzonie haka,

 zabronione jest opieranie się bądź zawieszanie elementu transportowanego przedmiotu na czole haka lub podwieszanie elementu, jeśli zblocza lub szakle będą wystawały z czoła haka,

 hak zawiesia powinien być tak zaczepiony, aby nie dochodziło do jego odkształcenia lub uszkodzenia zabezpieczeń,

 niedopuszczalne jest ciągnięcie w innym kierunku niż pionowy,

 ogniwo zawiesia powinno mieć możliwość swobodnego obrotu i przesuwania się na haku dźwignicy.

PRZYKŁAD

Zabronione jest:

 skracanie zawiesia przez skręcanie (skracanie cięgien zawiesia należy dokonywać jedynie przy użyciu skracaczy, w które wyposażone jest zawiesie),

 stawanie na hakach i zawiesiach,

 wchodzenie na ładunek,

 stosowanie przedmiotów dodatkowych do zawieszania na haku, w szczególności drutu, sznurka i śrub, których kształty uniemożliwiają swobodne obracanie na trzonie haka.

PRZYKŁAD

Długość zawiesi dwu- i wielocięgnowych powinno być uzależnione od wielkości rozstawu punktów zaczepienia, mierzonego po przekątnej pomiędzy cięgnami. Długość powinno wynosić:

 przy kącie 45° – 71%

 przy kącie 60° – 87%

 przy kącie 75° – 97%

długości zawiesia w układzie pionowym.

PRZYKŁAD

W przypadku obciążenia cięgnem zawiesia transportowanego elementu i oparcia haka na cięgnie powyżej punktu zaczepienia należy przyjąć, że nośność takiego układu zmniejsza się o 20%.

PRZYKŁAD

Kąt rozwarcia cięgien zawiesia nie może być większy niż 90°.

PRZYKŁAD

Przy użyciu zawiesia wielocięgnowego, w celu określenia nośności należy przyjmować stan pracy najkrótszego cięgna.

PRZYKŁAD

Przy użyciu kilku zawiesi, o różnej nośności, ich łączne obciążenie nie powinno być większe niż wielkość obciążenia przewidzianego dla jednego zawiesia.

PRZYKŁAD

Nośność dla zawiesi wykonanych z łańcuchów, użytkowanych w temperaturach powyżej 100°C, należy obniżyć o 25%.

PRZYKŁAD

Jeżeli przy przemieszczaniu ładunków zachodzi możliwość zsunięcia się z czoła haka, koniecznie należy zastosować haki wyposażone w zapadkę bezpieczeństwa.

PRZYKŁAD

Zawiesia poliestrowe należy wyłączyć z użycia w przypadku, gdy występują:

 widoczne uszkodzenia (przetarcia) np.;  przecięcia,  przetarcia,  przepalenia, które wskazują na możliwość zerwania części zawiesia;

 zabrudzenia, odmienne od ogólnego zabrudzenia, które powstało na skutek kontaktu z ładunkiem;

 uszkodzenia warstwy ochronnej, które wskazuje na lokalne uszkodzenie części zawiesia;

 węzły na zawiesiu (zawiązanie węzła na zawiesiu powoduje zmniejszenie jego nośności o ok. 50% a czasem nawet i więcej);

 deformacje lub wydłużenia włókien, które powodują znaczne zmniejszenie nośności zawiesia.

PRZYKŁAD

Zawiesie łańcuchowe należy wyłączyć z użycia, w przypadku:

 pęknięcia ogniwa łańcucha,

 kiedy ogniwa łańcucha są wydłużone o 5% od stanu pierwotnego,

 gdy haki są odkształcone lub pęknięte.

PRZYKŁAD

Zawiesie linowe należy wyłączyć z użycia, w przypadku:

 zerwania:  10% drutów na odcinku równym 8 średnicom liny lub  5 drutów dokładnie w jednym miejscu;

 korozji liny o 10% w dowolnym miejscu;

 zmiażdżenia liny;

 spłaszczenia lub zagięcia liny;

 pęknięcia na splotkach pętli;

 pęknięcia zacisków, kauszy, tulejek, itp.

Sposoby łączności pomiędzy sygnalistą-hakowym, a operatorem urządzenia transportu bliskiego

Pracownika należy wyposażyć w łączność radiową z operatorem urządzenia przeznaczonego do transportu bliskiego (np. żurawia wieżowego). Podczas szkolenia pracownik powinien zostać zapoznany z instrukcją użytkowania środka łączności opracowaną przez producenta danego urządzenia, a przede wszystkim z informacjami dotyczącymi włączania, wyłączania i ładowania urządzenia.

Wyposażenie w łączność radiową nie zwalnia pracownika z obowiązku zapamiętania podstawowych znaków sygnalizacji ręcznej.

PRZYKŁAD

Sygnały ręczne powinny być proste, czytelne, jednoznaczne i wyraźne. Ważne jest, aby odróżniały się od innych sygnałów. Osoba przekazująca sygnały ręczne – sygnalista lub hakowy wykonuje za pomocą rąk lub chorągiewek określone ruchy, przekazując w ten sposób informacje dotyczące pracy osobie odbierającej sygnał.

Znaczenie sygnału Opis sygnału Ilustracja

A. Sygnały ogólne

UWAGA! Zwróć uwagę! Uniesienie ręki i okrężny ruch nad głową

START Rozpoczęcie pracy Wyraźny ruch ręką w dół

STOP Zatrzymaj! Uniesienie ręki zaciśniętej w pięść

PODNIEŚ/OPUŚĆ Powolny ruch ręką w górę/w dół

SZYBCIEJ/WOLNIEJ Okrężny ruch ręką zgiętą w łokciu – szybkie/wolne ruchy

B. Ruchy pionowe

W GÓRĘ Wskazanie palcem w górę i ruch w tym kierunku

W DÓŁ Wskazanie palcem w dół i ruch w tym kierunku

MAŁY RUCH W GÓRĘ/W DÓŁ Kilka szybkich ruchów palcem w górę/w dół

C. Ruchy poziome

W LEWO Wskazanie ręką w lewo i ruch w tym kierunku

W PRAWO Wskazanie ręką w prawo i ruch w tym kierunku

MAŁY RUCH W LEWO/W PRAWO Kilka szybkich ruchów ręką w lewo/w prawo

OBÓĆ Okrężny ruch ręką z wyciągniętym palcem wskazującym

Zbliż/Odsuń Kilka szybkich ruchów ręką w kierunku/od kierunku operatora

D. Niebezpieczeństwo

NIEBEZPIECZEŃSTWO! Energiczne ruchy rękami na boki

Wszystkie powyższe sygnały ręczne należy przećwiczyć ze szkolonym pracownikiem i sprawdzić znajomość sygnałów z operatorem żurawia.

Zachowania pracownika na wypadek awarii zawiesia bądź urządzenia transportu

Zapoznajemy pracownika z procedurami, jakie występują na placu budowy w przypadku zaistnienia awarii zawiesia bądź urządzenia przeznaczonego do transportu bliskiego.

W przypadku awarii urządzenia do transportu bliskiego w momencie podnoszenia ładunku, należy niezwłocznie:  oddalić się ze strefy niebezpiecznej oraz  powiadomić przełożonego. Jeżeli uszkodzenie zawiesia nastąpi w momencie opuszczania tuż nad ziemią należy niezwłocznie odłożyć ładunek i dokonać wymiany zawiesia. W przypadku zerwania zawiesia w momencie, kiedy ładunek został podniesiony i następuje jego upadek należy niezwłocznie oddalić się ze strefy niebezpiecznej i dokonać zabezpieczenia ładunku w miejscu, gdzie nie ma pracowników oraz nie nastąpi zniszczenie mienia.

Ochrony indywidualne stosowane obligatoryjnie oraz odzież robocza wyróżniająca sygnalistę- hakowego od pozostałych osób wykonujących prace na placu budowy

W kolejnej części szkolenia należy zapoznać pracownika z instrukcją użytkowania poszczególnych ochron indywidualnych w zakresie:  zakładania ochron,  zalecanych przez producenta środków myjących, czyszczących i dezynfekujących, które nie będą negatywnie oddziaływać na użytkownika oraz na same środki,  przechowywania ochron oraz postępowania podczas kontroli lub badania stanu technicznego lub właściwości ochronnych,  odpowiedniego dodatkowego wyposażenia ochron i sposobu ich mocowania,  informacji technicznych dla różnych warunków atmosferycznych i związanych z tym sposobów używania ochron,  konserwacji lub naprawy ochron lub ich określonych elementów.

PRZYKŁAD

Informujemy pracownika, że sygnalista-hakowy powinien być wyposażony i stosować jeden lub więcej elementów rozpoznawczych, takich jak: kamizelka, kurtka, bluza, kask. Elementy rozpoznawcze powinny mieć kolor jaskrawy, najlepiej jednakowe barwy. Zalecane kolory to: pomarańczowy, żółty lub zielony. Elementy rozpoznawcze w określonym kolorze, na placu budowy powinny być używane wyłącznie przez sygnalistów-hakowych.

Ryzyko zawodowe związane z wykonywanymi czynnościami

Najczęstsze zagrożenia wypadkowe przy czynnościach wykonywanych przez sygnalistę-hakowego, to:  uderzenia i pochwycenia, zmiażdżenia człowieka z maszynami w ruchu – wypadek, zdarzenie potencjalnie wypadkowe – zagrożenie występuje, jeśli nie zostaną określone zasady ruchu, a pracodawca nie podejmuje działań zapobiegających wejściu na drogę maszyn samobieżnych – skutkiem są urazy mechaniczne (w tym złamania, zwichnięcia, rany) lub nawet śmierć,  spadające i przemieszczające się obiekty – uderzenia, przygniecenia – zagrożenie występuje podczas transportu i składowania z użyciem urządzeń do transportu bliskiego bądź podczas czynności magazynowania ww. materiałów – w efekcie dochodzi do urazów, ran, złamań, potłuczeń, ale też do kalectwa, a nawet śmierci w wyniku doznanych obrażeń,  upadek z wysokości – upadek na niższy poziom – najczęściej przy pracach montażowych bądź demontażowych konstrukcji i urządzeń, np.: na dachu budynku, w przypadku braku barier ochronnych bądź siatek zabezpieczających przed upadkiem z wysokości – skutkiem są urazy mechaniczne (zwłaszcza złamania, stłuczenia i rany szczególnie kończyn oraz urazy kręgosłupa i głowy), a także urazy ze skutkiem śmiertelnym,  poślizgnięcia, potknięcia na tej samej płaszczyźnie – powierzchnia płaska, pochyła – materiały na placu budowy, zwłaszcza po opadach atmosferycznych, stan na placu budowy – piasek, żwir, błoto i inne materiały sypkie – urazy mechaniczne, skręcenia kończyn, zwichnięcia, także złamania,  upadek do wgłębienia podczas pracy lub poruszania się obok wykopów w warunkach niekorzystnych (wykopu źle zabezpieczone i nieoznakowane, brak zabezpieczenia wykopu balustradami, brak zabezpieczenia wykopu siatką), skutkiem są najczęściej urazy mechaniczne (złamania, stłuczenia), a nawet śmierć w wyniku upadku i przygniecenia,  uderzenie o nieruchome obiekty – elementy budynku i konstrukcji, materiały