Program szkolenia okresowego pracowników inżynieryjno technicznych

Program szkolenia okresowego pracowników inżynieryjno-technicznych

1. Cel szkolenia

Celem pierwszego szkolenia okresowego jest rozszerzenie i pogłębienie wiedzy i umiejętności nabytych podczas szkolenia wstępnego (i ewentualnie wcześniejszych szkoleń okresowych w związku z zatrudnieniem na innym stanowisku). W trakcie zajęć uczestnicy powinni nabyć wiedzę i umiejętności z zakresu:

 identyfikacji i oceny zagrożeń występujących w procesach pracy,

 organizacji pracy i stanowisk pracy zgodnie z wymaganiami bhp oraz zasadami ergonomii,

 metod likwidacji lub ograniczenia zagrożeń czynnikami występującymi w środowisku pracy.

Podczas kolejnych szkoleń okresowych organizowanych dla tej grupy pracowników należy aktualizować i uzupełniać wiedzę i umiejętności nabyte uprzednio.

2. Forma szkolenia

Szkolenie powinno być prowadzone w formie:

 seminarium,

 kursu lub

 samokształcenia kierowanego.

Wymagane jest stosowanie odpowiednich środków dydaktycznych, takich jak: filmy instruktażowe, tablice poglądowe, folie, prezentacje multimedialne, itp. Wskazane jest także wykorzystywanie technik komputerowych i Internetu.

Jeżeli szkolenie ma formę samokształcenia kierowanego, to jego uczestnicy powinni otrzymać od prowadzącego materiały umożliwiające przyswojenie wiedzy i nabycie umiejętności zawartych w programie szkolenia. Wymagane materiały mogą mieć formę skryptów, wyciągów z odpowiednich przepisów, testów, czy list zadań do wykonania (list kontrolnych).

Szkolenie należy przeprowadzić na podstawie szczegółowego programu opracowanego przez organizatora szkolenia – odrębnie dla każdej z grup pracowników (np. grupa1, grupa2, grupa3) z uwzględnieniem ich specjalizacji. Czas trwania szkolenia jest określony na co najmniej 16 godzin lekcyjnych. Już z czasu, jaki należy przeznaczyć na szkolenie widać, że nie da się wykonać wszystkich zaplanowanych w programie zajęć w trakcie jednego dnia i trzeba prowadzić je minimum 2 dni. Dopuszczalne jest także rozłożenie szkolenia na poszczególne etapy i prowadzenia go przez dłuższy czas niż 2 dni. Takie rozłożenie szkolenia w czasie jest konieczne – zwłaszcza, jeśli jest ono prowadzone w formie samokształcenia kierowanego.

3. Program szkolenia

Podstawą opracowania programu szkolenia okresowego dla określonego stanowiska lub grupy stanowisk w Elektro-Bud Sp. z o.o. powinien być ramowy program szkolenia. Program taki został określony w Rozdziale VI Załącznika 1 do wymienionego wcześniej rozporządzenia Dz.U. 2003 nr 169 poz. 1650 z 24.08.2004 r. w sprawie szkolenia w dziedzinie bhp (Dz.U. 2004 nr 180 poz. 1860).

Lp. Temat szkolenia Liczba godzin lekcyjnych

1. Omówienie regulacji prawnych z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy 3 dotyczących:

• praw i obowiązków pracowników i pracodawców w zakresie bhp oraz odpowiedzialności za naruszenie przepisów i zasad bhp,

• odpowiedzialności projektanta, kierownika budowy i inspektora nadzoru związanej z wykonywanym zawodem,

• wymagań bhp dla budynków i pomieszczeń Elektro-Bud Sp. z o.o. (także pomieszczeń higieniczno-sanitarnych),

• wymagań bhp oraz ergonomii dla maszyn i innych urządzeń technicznych,

• systemu oceny zgodności wyrobów z wymaganiami bhp,

• nadzoru i kontroli warunków pracy.

2. Metody identyfikacji, analizy i oceny zagrożeń czynnikami szkodliwymi dla 3 zdrowia, uciążliwymi i niebezpiecznymi występującymi w procesach pracy oraz oceny ryzyka zawodowego związanego z tymi zagrożeniami.

3. Kształtowanie warunków pracy zgodnie z wymaganiami bhp i ergonomii, w tym w 4 zakresie metod likwidacji lub ograniczenia oddziaływania na pracowników czynników szkodliwych dla zdrowia, uciążliwych i niebezpiecznych (m.in. przez odpowiednie rozwiązania projektowe, technologiczne i organizacyjne).

4. Nowoczesne rozwiązania techniczno-organizacyjne wpływające na poprawę 2 warunków bhp (w szczególności urządzenia wentylacyjno-klimatyzacyjne, urządzenia zabezpieczające, środki ochrony indywidualnej).

5. Ćwiczenia dotyczące uwzględniania wymagań bhp oraz ergonomii w projektowaniu. 3

6. Zasady postępowania w razie wypadku w czasie pracy i w sytuacjach zagrożeń (np. 1 porażenia prądem, upadku z wysokości), w tym zasady udzielania pierwszej pomocy w razie wypadku.

Razem: minimum 16

1 godzina lekcyjna = 45 minut

Opracował: Po konsultacji z pracownikami program zatwierdził:

................................ ………………........................................................................

(Jan Kowalski) (24.08.2024, Anna Nowak, Dyrektor ds. BHP, podpisano)

4. Treść szkolenia

Wybrane regulacje prawne z zakresu bhp

Podczas realizacji tego etapu programu należy przypomnieć uczestnikom szkolenia zakres podstawowych obowiązków i uprawnień pracodawcy oraz pracowników wynikający z Kodeksu pracy. W świetle powyższych obowiązków należy omówić także zakres i formy prawne odpowiedzialności pracodawców i pracowników za naruszanie przepisów i zasad bhp. (Zasady ponoszenia odpowiedzialności porządkowej szczegółowo omówiono w przypadku szkolenia kierowanego do pracodawców wykonujących zadania służby bhp).

Podstawowe prawa i obowiązki zarówno pracowników, jak i pracodawców oraz osób kierujących pracownikami zostały omówione w ramach szkolenia wstępnego ogólnego (tzw. instruktażu ogólnego). Należy zatem sięgnąć po program tamtego szkolenia i go uzupełnić.

Następnie należy omówić zakres odpowiedzialności uczestników szkolenia związanej z wykonywanym zawodem. W zależności od grupy zawodowej i branży reprezentowanej przez uczestników szkolenia programy szczegółowe będą się w oczywisty sposób różnić w tym zakresie.

PRZYKŁAD

Przy szkoleniu dla projektantów mostów należy sięgnąć po regulacje zawarte w Rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz.U. 2002 nr 75 poz. 690), gdzie w art. 5 zapisano, że: „Mosty wraz ze związanymi z nimi obiektami inżynierskimi należy, biorąc pod uwagę przewidywany okres użytkowania, projektować i budować w sposób określony w przepisach, w tym techniczno-budowlanych, oraz zgodnie z zasadami wiedzy technicznej, zapewniając:

1) spełnienie wymagań podstawowych dotyczących:

a) mechanicznej odporności i stateczności,

b) bezpieczeństwa pożarowego,

c) higieny, zdrowia i środowiska,

d) bezpieczeństwa użytkowania i dostępności dla osób niepełnosprawnych oraz ochrony środowiska,

e) ochrony przed hałasem i drganiami,

f) racjonalnego gospodarowania energią i ochrony cieplnej;

2) warunki użytkowe zgodne z przeznaczeniem obiektu, w szczególności w zakresie:

a) zaopatrzenia w energię, wodę i odprowadzania ścieków oraz, odpowiednio do potrzeb, w gaz i ciepło, przy założeniu efektywnego wykorzystania tych czynników,

b) usuwania odpadów stałych, ścieków i wód opadowych;

3) możliwość utrzymania właściwego stanu technicznego;

4) niezbędne warunki do korzystania z obiektów użyteczności publicznej i budynków mieszkalnych przez osoby niepełnosprawne, w szczególności poruszające się na wózkach inwalidzkich;

5) warunki bezpieczeństwa i higieny pracy;

6) ochronę ludności, zgodnie z wymaganiami obrony cywilnej;

7) ochronę obiektów wpisanych do rejestru zabytków oraz obiektów objętych ochroną konserwatorską;

8) odpowiednie usytuowanie na działce budowlanej;

9) poszanowanie, występujących w obszarze oddziaływania obiektu, uzasadnionych interesów osób trzecich, w tym zapewnienie dostępu do drogi publicznej;

10) warunki bezpieczeństwa i ochrony zdrowia osób przebywających na terenie budowy.”

Zaś w art. 20 określono podstawowe obowiązki projektanta, do których należy m.in.:

 opracowanie projektu budowlanego w sposób zgodny z decyzją o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu lub decyzją o lokalizacji inwestycji celu publicznego, wymaganiami ustawy, przepisami oraz zasadami wiedzy technicznej,

 zapewnienie udziału w opracowaniu projektu budowlanego osób posiadających uprawnienia budowlane w odpowiedniej specjalności oraz wzajemne skoordynowanie techniczne wykonanych opracowań, uwzględniając zasady bezpieczeństwa i ochrony zdrowia w trakcie realizacji robót budowlanych,

 zapewnienie sprawdzenia projektu budowlanego pod względem zgodności z przepisami przez osobę mającą uprawnienia budowlane bez ograniczeń w odpowiedniej specjalności lub rzeczoznawcę budowlanego,

 sporządzenie planu bezpieczeństwa i ochrony zdrowia ze względu na specyfikę obiektu budowlanego,

 uzyskanie wymaganych opinii, uzgodnień i sprawdzeń rozwiązań projektowych,

 sporządzanie lub uzgadnianie dokumentacji projektowej,

 sprawowanie nadzoru autorskiego zgodności realizacji z projektem budowlanym i uzgadnianie rozwiązań zamiennych.

W art. 92 ustawy – Prawo budowlane zapisano, że kto przy projektowaniu lub wykonywaniu robót budowlanych w sposób rażący nie przestrzega przepisów art. 5, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.

PRZYKŁAD

Z kolei w § 48 rozporządzenia Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 28 kwietnia 2003 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach pracy wyposażonych w monitory ekranowe (Dz.U. 2003 nr 62, poz.567) zapisano odpowiedzialność pracodawcy i kierownika jednostki organizacyjnej za zapewnienie pracownikom sprzętu komputerowego i innych urządzeń technicznych, czyli takich, w których:

 zapewniono bezpieczne i higieniczne warunki pracy, w szczególności zabezpieczono pracownika przed urazami, działaniem substancji chemicznych, porażeniem prądem elektrycznym, nadmiernym hałasem, szkodliwymi wstrząsami, działaniem wibracji i promieniowania oraz szkodliwym i niebezpiecznym działaniem innych czynników środowiska pracy,

 uwzględniono zasady ergonomii.

Podczas „przerabiania” tematu dotyczącego wymagań bhp dla budynków i pomieszczeń pracy należy przybliżyć uczestnikom szkolenia regulacje prawne zawarte w:

 art. 207 Kodeksu pracy – budynek, w którym są pomieszczenia pracy powinien spełniać wymagania bhp, a modernizacja musi uwzględniać poprawę tych warunków, pomieszczenia pracy powinny być odpowiednie do rodzaju pracy i liczby osób,

 rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz.U. 1997 nr 129 poz.844) – przepisy bhp, w szczególności dotyczące: budynków i budowli, pomieszczeń pracy i terenu zakładu, procesów technologicznych, pomieszczeń i urządzeń higieniczno-sanitarnych,

 rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i związane z nimi urządzenia, ich usytuowanie na działkach budowlanych oraz zagospodarowanie działek przeznaczonych pod zabudowę (Dz.U. 2002 nr 75 poz.690) – warunki techniczne, jakim powinny odpowiadać budynki i związane z nimi urządzenia, ich usytuowanie na działkach budowlanych oraz zagospodarowanie działek przeznaczonych pod zabudowę,

 innych dokumentach, w których określono szczegółowe wymagania – w zależności od branży działania uczestnika kursu.

PRZYKŁAD

W rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 26 czerwca 2012 r. w sprawie wymagań, jakim powinny odpowiadać pod względem bezpieczeństwa i higieny pracy pomieszczenia i urządzenia zakładów fryzjerskich, kosmetycznych, tatuażu i piercingu (Dz.U. 2012 poz. 746) znajdą Państwo wymagania stawiane pomieszczeniom i urządzeniom m.in. zakładów fryzjerskich, kosmetycznych, tatuażu, itp.

W temacie dotyczącym wymagań bhp oraz ergonomii dla maszyn i innych urządzeń technicznych należy także zwrócić szczególną uwagę na wymagania określone w:

 art. 217 Kodeksu pracy – wymagania dla konstrukcji maszyn, aby spełniały zasady ergonomii i zapewniały bezpieczne i higieniczne warunki pracy,

 Rozdziale VII Działu X rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz.U. 1997 nr 129 poz.844) – obsługa i stosowanie maszyn, narzędzi i urządzeń, wymagania bezpiecznego wyposażenia i użytkowania,

 rozporządzeniu Ministra Gospodarki z dnia 30 października 2002 r. w sprawie minimalnych wymagań bezpieczeństwa i higieny pracy w zakresie użytkowania maszyn przez pracowników podczas pracy (Dz.U. 2002 nr 191 poz. 1596) – minimalne wymagania bhp dotyczące maszyn, wymagania dotyczące obsługi, konserwacji i napraw maszyn, które powinien zapewnić pracodawca,

 innych – zależnie od potrzeb – szczegółowych przepisach, a także w normach.

Przepisy dotyczące systemu oceny zgodności wyrobów zawarte są w:

 art. 215 Kodeksu Pracy – dopuszcza się do stosowania na stanowiskach pracy tylko te maszyny, urządzenia techniczne i narzędzia, które spełniają wymagania dotyczące oceny zgodności;

 ustawie z dnia 30 sierpnia 2002 r. o systemie oceny zgodności (Dz.U. 2002 nr 166 poz. 1360) – zasady funkcjonowania systemu oceny zgodności z wymaganiami zasadniczymi i innymi wymaganiami dotyczącymi wyrobów, udzielanie akredytacji oraz autoryzacji, system kontroli wyrobów wprowadzonych do obrotu, odpowiedzialność za wprowadzanie do obrotu wyrobów niezgodnych z wymaganiami;

 przepisach dotyczących wymagań dla maszyn i innych urządzeń technicznych, stanowiących wdrożenie do prawa krajowego dyrektyw „Nowego Podejścia”, np. w:

 rozporządzeniu Ministra Gospodarki z dnia 21 grudnia 2005 r. w sprawie zasadniczych wymagań dla sprzętu elektrycznego (Dz.U. 2005 nr 257 poz.2140),

 rozporządzeniu Ministra Gospodarki z dnia 21 grudnia 2005 r. w sprawie zasadniczych wymagań dla maszyn (Dz.U. 2005 nr 257 poz. 2141),

 rozporządzeniu Ministra Gospodarki z dnia 21 grudnia 2005 r. w sprawie zasadniczych wymagań dla urządzeń ciśnieniowych (Dz.U. 2005 nr 263 poz. 2200).

Nadzór i kontrola warunków pracy w Elektro-Bud Sp. z o.o. prowadzone są przez:

 urzędy:

 Państwową Inspekcję Pracy – ustawa z dnia 13 kwietnia 2007 r. o Państwowej Inspekcji Pracy (Dz.U. 2007 nr 89 poz. 589),

 Państwową Inspekcję Sanitarną – ustawa z dnia 14 marca 1985 r. o Państwowej Inspekcji Sanitarnej (Dz.U. 1985 nr 12 poz. 51);

 organizacje:

 Zakład Ubezpieczeń Społecznych – ustawa z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. 1998 nr 137 poz. 887),

 Straż Pożarną – ustawa z dnia 24 sierpnia 1991 r. o Państwowej Straży Pożarnej (Dz.U. 1991 nr 88 poz. 400);

 służbę bhp – art. 23711 Kodeksu pracy i rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 2 września 1997 r. w sprawie służby bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz.U. 1997 nr 109 poz. 704).

Metody identyfikacji, analizy i oceny zagrożeń czynnikami występującymi w procesach pracy oraz oceny ryzyka zawodowego związanego z tymi zagrożeniami

Uczestnicy szkolenia powinni poznać:

 klasyfikację czynników szkodliwych i niebezpiecznych występujących w procesach pracy, szczególnie tych dotyczących ich stanowisk;

 sposoby rozpoznawania i wartościowania (analizy i oceny) zagrożeń, takie jak:

 pomiary i badania parametrów czynników szkodliwych,

 karty charakterystyki substancji,

 instrukcje obsługi maszyn i urządzeń technicznych,

 analizy wypadków przy pracy,

 dokumentacja techniczno-ruchowa substancji.

Przy omawianiu poszczególnych zagrożeń słuchacze powinni poznać również:

 skutki ich oddziaływania na zdrowie, tzn. rodzaje urazów lub schorzeń,

 szkody materialne, a także

 sposoby i środki ochrony przed tymi zagrożeniami.

Następnym etapem realizacji tego tematu szkolenia jest przekazanie wiedzy, jak dokonywać oceny ryzyka zawodowego, czyli jak zapobiegać skutkom zagrożeń zawodowych. Pomocnym materiałem do szkolenia będą liczne publikacje na ten temat, a także normy:

 PN-N-18002:2011 Systemy zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy. Wytyczne do oceny ryzyka zawodowego,

 PN-EN ISO 12100:2012 Bezpieczeństwo maszyn. Zasady projektowania. Ocena ryzyka i zmniejszanie ryzyka.

Kształtowanie warunków pracy

Pracownicy inżynieryjno-techniczni, z racji wykonywanego zawodu i pełnionych w Elektro-Bud Sp. z o.o. funkcji, mają duży wpływ na kształtowanie warunków pracy i to nie tylko w swoim zakładzie, ale również tam, gdzie znajdą się efekty ich pracy (budynki, wyposażenie stanowisk pracy, technologie, organizacja pracy). Dlatego, im lepiej będą znać wymagania bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ergonomii, tym bezpieczniejsze i bardziej przyjazne pracownikowi będą ich „produkty”. W zależności zatem od zakresu działania uczestników szkolenia, należy dobrać – celem dokładnego omówienia – stosowne (branżowe) dokumenty, normy, zalecenia, w których wymagania te są zawarte. Oczywiście podstawowe wymagania (mające zastosowanie w każdej dziedzinie oprócz środków transportu) są zawarte w rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz.U. 1997 nr 129 poz.844).

Nowoczesne rozwiązania techniczno-organizacyjne

Podczas omawiania tego punktu szkolenia, najlepiej będzie, jeśli prowadzący zaprezentują uczestnikom przykłady nowoczesnych rozwiązań poprawiających bezpieczeństwo i warunki pracy, a także poprawiające ergonomię. Materiały do takiej prezentacji z łatwością można znaleźć w:

 różnych ulotkach i folderach dostarczanych prawie z każdym fachowym czasopismem,

 katalogach.

Warto skorzystać też z fotografii i opisów rozwiązań zastosowanych w innych firmach. Wskazana jest również wymiana doświadczeń między uczestnikami szkolenia.

Ćwiczenia w projektowaniu

Uczestnicy szkolenia powinni umieć praktycznie zastosować zdobytą wiedzę. Jest to bardzo ważny element szkolenia. Z tego też powodu część czasu szkolenia należy poświęcić na ćwiczenia, w trakcie których uczestnicy szkolenia spróbują – przy wsparciu prowadzącego – wykonać projekty uwzględniające, wcześniej omówione, wymagania bhp i ergonomii, a także zastosować nowoczesne rozwiązania techniczno-organizacyjne.

Organizacja stanowisk pracy, z uwzględnieniem zasad ergonomii, w tym stanowisk pracy wyposażonych w monitory ekranowe i inne urządzenia

Mimo, że w ramowym programie szkolenia okresowego pracowników inżynieryjno-technicznych nie przewidziano odrębnego tematu poświęconego problemom pracy z zastosowaniem monitorów ekranowych, to jednak warto podczas szkolenia poświęcić temu zagadnieniu trochę czasu. Większość uczestników szkolenia korzysta przecież codziennie przez kilka godzin z komputera. Podstawowym dokumentem, w który określono wymagania bhp i ergonomii przy użyciu monitorów ekranowych jest rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 1 grudnia 1998 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach pracy wyposażonych w monitory ekranowe (Dz.U. 1998 nr 148 poz. 973). Polecamy także lekturę programu szkolenia okresowego operatorów monitorów ekranowych i innych, których praca wiąże się z narażaniem na czynniki szkodliwe dla zdrowia, uciążliwe lub niebezpieczne albo z odpowiedzialnością w zakresie bhp, gdzie zagadnienia te zostały omówione szczegółowo.

Postępowanie w razie wypadków i w sytuacjach zagrożenia, w tym zasady udzielania pierwszej pomocy w razie wypadku

Ponieważ zagadnienia te omawiane są podczas szkolenia wstępnego, należy je w trakcie szkolenia okresowego przypomnieć i rozszerzyć. Jeżeli szkolenie prowadzone jest w formie kursu lub seminarium, to oprócz wiedzy w tym zakresie, uczestnik szkolenia powinien nabyć umiejętność udzielania pierwszej pomocy poszkodowanemu w wypadku.

Postępowanie w sytuacjach pożaru lub awarii powinno wynikać z opracowanych w Elektro-Bud Sp. z o.o. instrukcji na wypadek wystąpienia takich zdarzeń.