Program szkolenia okresowego pracowników produkcyjnych

Program szkolenia okresowego pracowników zatrudnionych na stanowiskach bezpośrednio produkcyjnych (robotniczych)

1. Forma szkolenia

Szkolenie okresowe dla robotników należy przeprowadzać bezpośrednio na stanowisku pracy. Powinien to być instruktaż uzupełniony wykładem, pogadanką, czy projekcją filmową. Częścią szkolenia powinno być też omówienie okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy, charakterystycznych dla prac wykonywanych przez uczestników szkolenia. Należy także wspomnieć o wnioskach z tych wypadków i podejmowanych działaniach profilaktycznych.

Wymaga się, aby szkolenie okresowe dla robotników przeprowadzać na podstawie szczegółowego programu opracowanego przez organizatora szkolenia. Wydaje się, że w przypadku tego rodzaju szkoleń okresowych, najlepszym ich organizatorem będzie sam pracodawca. Za takim rozwiązaniem przemawia wymagana prawem forma tego szkolenia, tj. instruktaż na stanowisku pracy uzupełniony wykładem, czy pogadanką.

Szkolenie powinno trwać minimum 8 godzin lekcyjnych. Jeśli ze względu na organizację szkolenia prowadzący uzna, że nie „zmieści się” z jego przeprowadzeniem w ciągu jednej zmiany roboczej, to zajęcia mogą być rozłożone na więcej niż 1 dzień roboczy (np. w jednym dniu – wykład, w następnym – zajęcia praktyczne na stanowisku pracy).

2. Program szkolenia

Podstawą opracowania programu szkolenia okresowego dla określonego stanowiska lub grupy stanowisk robotniczych w zakładzie pracy powinien być ramowy program szkolenia określony w Rozdziale V Załącznika 1 do rozporządzeniu Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 27 lipca 2004 r. w sprawie szkolenia w dziedzinie bhp (Dz.U. Nr 180, poz. 1860, ze zm.).

Lp. Temat szkolenia Liczba godzin lekcyjnych

1. Regulacje prawne z zakresu bhp, z uwzględnieniem przepisów związanych z 1 wykonywaną pracą.

2. Zagrożenia czynnikami występującymi w procesach pracy oraz zasady i metody 3 likwidacji lub ograniczenia oddziaływania tych czynników na pracowników – z uwzględnieniem zmian w technologii, organizacji pracy i stanowisk pracy, stosowania środków ochrony zbiorowej i indywidualnej, wprowadzenia nowych urządzeń, sprzętu i narzędzi pracy.

3. Zasady postępowania w razie wypadku w czasie pracy i w sytuacjach zagrożeń (np. 2 pożaru, awarii), w tym zasady udzielania pierwszej pomocy w razie wypadku.

4. Okoliczności i przyczyny charakterystycznych dla wykonywanej pracy wypadków 2 przy pracy oraz związana z nimi profilaktyka.

Razem: minimum 8

1 godzina lekcyjna = 45 minut

Opracował: Po konsultacji z pracownikami program zatwierdził:

......................................... ...........................................................

(Jan Kowalski) (24.10.2023, Anna Nowak, Kierownik Działu Produkcji, .......)

3. Treść szkolenia

Regulacje prawne z zakresu bhp, z uwzględnieniem przepisów związanych z wykonywaną pracą

Podczas realizacji tego punktu programu należy przypomnieć uczestnikowi szkolenia zakres podstawowych obowiązków i uprawnień:

 pracodawcy,

 przełożonego (kierownika) oraz

 samych pracowników.

Przypominamy, że zagadnienia te omówione były już wcześniej w trakcie instruktażu ogólnego. Wystarczy więc, że sięgniemy po tamten program, zaktualizujemy go i ewentualnie uzupełnimy.

PRZYKŁAD

Podstawowe obowiązki Operatora Maszyny Pakującej w zakresie bhp, to:

 przestrzeganie instrukcji obsługi maszyny pakującej,

 przestrzeganie instrukcji dotyczącej transportu wewnętrznego i korzystania ze środków technicznych wspomagających prace transportowe,

 używanie przydzielonych środków ochrony indywidualnej,

 dbałość o należyty stan urządzeń, narzędzi i środków ochrony,

 utrzymywanie ładu i porządku w hali produkcyjnej,

 wykonywanie poleceń i wskazówek Brygadzisty,

 udział w szkoleniach i poddawanie się badaniom lekarskim,

 znajomość i przestrzeganie przepisów bhp i przeciwpożarowych.

Następny etap szkolenia, to zapoznanie uczestnikaów z przepisami bhp obowiązującymi na ich stanowiskach pracy. Będą to z reguły przepisy rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 czerwca 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bhp (tj. Dz.U. z 2003 r. Nr 169, poz. 1650, ze zm.) oraz regulacje wybrane z rozporządzeń „behapowskich” (i nie tylko) dotyczących konkretnych prac, które wykonuje szkolony pracownik. Przekazywanie tej wiedzy można połączyć z pokazem, jak w praktyce powinno wyglądać przestrzeganie omawianych przepisów.

PRZYKŁAD

W przypadku Operatora Maszyny Pakującej stosującego maszynę pakującą XYZ szkolenie okresowe należy oprzeć na następujących rozporządzeniach:

 Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 czerwca 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bhp (tj. Dz.U. z 2003 r. Nr 169, poz. 1650, ze zm.) – ze szczególnym uwzględnieniem działu X, Rozdziału 4 Maszyny i inne urządzenia techniczne i Narzędzia pracy, a także § 30 dotyczącego stosowania odzieży roboczej,

 Ministra Gospodarki z dnia 30 października 2002 r. w sprawie minimalnych wymagań bhp przy ręcznych pracach transportowych (Dz.U. Nr 198, poz. 1671, ze zm.),

 Ministra Gospodarki z dnia 20 września 2001 r. w sprawie bhp przy użytkowaniu maszyn i innych urządzeń technicznych (Dz.U. Nr 129, poz. 1410, ze zm.),

 Ministra Zdrowia z dnia 2 lutego 2011 r. w sprawie szkodliwych czynników biologicznych dla zdrowia w środowisku pracy oraz ochrony zdrowia pracowników zawodowo narażonych na te czynniki (Dz.U. Nr 31, poz. 166),

 Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz.U. Nr 75, poz. 690, ze zm.).

Warto również zaznajomić Operatora Maszyny Pakującej z wytycznymi zawartymi w normie PN-EN ISO 12100:2010 Bezpieczeństwo maszyn - Zasady ogólne projektowania - Ocena ryzyka i zmniejszanie ryzyka.

Podstawowe zasady bhp, na które należy zwrócić uwagę:

 Przestrzeń robocza powinna być na tyle duża, aby umożliwiała swobodne operowanie używanymi w hali produkcyjnej środkami transportu i paletami,

 Podczas transportu należy zwrócić uwagę na ich wagę i dopuszczalne obciążenia,

 podstawową zasadą jest układanie palet na wyznaczonej powierzchni,

 Palety należy układać w pozycji poziomej na paletach, dodatkowo zabezpieczając je przed zsunięciem,

 Przestrzeń wokół maszyny powinien być utrzymana w czystości bez możliwości potknięcia,

 należy zwracać uwagę, aby obsługiwać maszynę w sposób, w którym poziom hałasu nie przekracza 85dB,

Palety można wykorzystywać, pod warunkiem, że:

 nie są one w żaden sposób uszkodzone,

 ich powierzchnia jest równa, a paleta jest oparta o elementy nie grożące jej przewróceniem,

 wysokość palety to 120 cm,

 waga palety min. 10 kg,

 przenoszone po hali produkcyjnej palety mają odpowiednie oznaczenia, a ich waga nie przekracza 500 kg.

Zakazuje się użytkowania palet:

 niezgodnie z przeznaczeniem (np. palety drewnianej jako podestu),

 przed zamkniętymi drzwiami, jeżeli drzwi te nie są zamknięte na klucz od strony wewnętrznej.

Nie wolno też transportować palet plecami do niej.

W podobny sposób należy omówić kwestie związane z użytkowaniem maszyny pakującej XYZ i wykonywaniem prac transportowych.

Jeżeli wśród uczestników szkolenia są kobiety w ciąży lub pracownicy młodociani, należy dodatkowo omówić wszystkie prace, które w zakładzie są dla nich wzbronione.

Zagrożenia czynnikami występującymi w procesach pracy oraz zasady i metody likwidacji lub ograniczenia oddziaływania tych czynników na pracowników

Jest to najważniejsza część szkolenia okresowego, gdyż to właśnie znajomość zagrożeń oraz zasad i metod ochrony przed nimi stanowi istotę działań zmierzających do poprawy bezpieczeństwa i higieny pracy w zakładzie (minimalizacji ryzyka zawodowego).

Uczestnik szkolenia powinien poznać wszystkie zagrożeniami (także i te, które mogą pojawiać się sporadycznie) oraz miejsca ich występowania:

 na jego stanowisku pracy (w szerszym wymiarze niż to ma miejsce podczas wstępnego instruktażu stanowiskowego), a także

 w miejscach przebywania tego pracownika na terenie zakładu pracy.

Omawiając zagrożenia najwygodniej posłużyć się kartą oceny ryzyka zawodowego opracowaną dla stanowiska, na którym zatrudniony jest uczestnik szkolenia.

Następnie szkolony pracownik powinien poznać i umieć zastosować dostępne mu środki ochrony przed tymi zagrożeniami.

Krótko mówiąc – szkolenie powinno uświadomić pracownikom grożące im niebezpieczeństwa i skutki lekceważenia zagrożeń oraz nieprzestrzegania przepisów i zasad bhp, a także utrwalać dobre praktyki (nawyki) wykonywania prac – w sposób bezpieczny.

PRZYKŁAD

Przy pakowaniu produktów występują zagrożenia powodujące konkretne urazy. W tabeli przedstawiono je wraz z odpowiednimi środkami zapobiegawczymi. Między innymi te właśnie zagrożenia występują na stanowisku pracy Operatora Maszyny Pakującej.

Zagrożenia Rodzaje urazów Środki bezpieczeństwa

Praca z maszyną Urazy mechaniczne • Stosowanie się do instrukcji obsługi,

• Używanie osłon bezpieczeństwa

Transport ręczny Urazy kręgosłupa • Prawidłowe techniki podnoszenia,

Stłuczenia • Używanie wózków transportowych

Hałas Ubytek słuchu • Stosowanie stoperów do uszu np. przez cały czas pracy, w szczególności przy przekroczeniu 85dB

• Regularne badania słuchu,

• Przerwy w pracy np. co godzinę lub co dwie godziny

Zapylenie Choroby układu oddechowego • Stosowanie maski przeciwpyłowej i okularów ochronnych,

• Wentylacja pomieszczenia

Podczas kolejnego szkolenia okresowego należy skupić się na zmianach, które zaszły na stanowisku pracy uczestnika od czasu poprzedniego szkolenia.

W przypadku wprowadzenia na stanowisku zmian warunków techniczno-organizacyjnych, w szczególności:

 zmian organizacji stanowiska pracy,

 zmian procedur bezpieczeństwa,

 wprowadzenia do stosowania nowych materiałów opakowaniowych,

 wprowadzenia do stosowania nowych narzędzi pracy

– pracownik zatrudniony na tym stanowisku odbywa ponownie instruktaż stanowiskowy (wstępny), przygotowujący go do bezpiecznego wykonywania pracy w zmienionych warunkach.

Zasady postępowania w razie wypadku w czasie pracy i w sytuacjach zagrożeń, w tym zasady udzielania pierwszej pomocy w razie wypadku

Punkt ten stanowi rozszerzenie tematu z programu szkolenia wstępnego. Często zapomina się o tym, że oprócz wiedzy w tym zakresie uczestnik szkolenia powinien nabyć umiejętność praktycznego udzielania pierwszej pomocy poszkodowanemu w wypadku.

Szczególny nacisk należy położyć na przewidywane skutki (rodzaje urazów) zagrożeń, które występują na stanowisku pracy uczestnika szkolenia. Pomocne będą:

 karta informacji o zagrożeniach na stanowisku pracy,

 dokumentacja powypadkowa.

Okoliczności i przyczyny charakterystycznych dla wykonywanej pracy wypadków przy pracy oraz związana z nimi profilaktyka

Ten etap szkolenia należy poświęcić na omówienie okoliczności typowych dla danej branży wypadków przy pracy oraz zdarzeń potencjalnie wypadkowych, ze szczególnym zwróceniem uwagi na przyczyny wynikające ze:

 niewłaściwego użytkowania maszyn,

 nieprzestrzegania procedur bezpieczeństwa,

 braku koncentracji.

Przygotowując konspekt szkolenia również trzeba sięgnąć do kart informacji o zagrożeniach sporządzonych dla danego stanowiska pracy oraz zakładowej dokumentacji powypadkowej. Wskazane byłoby zajrzeć także do wykonanej ostatnio analizy stanu bezpieczeństwa i higieny pracy w zakładzie.

Omawiając ten temat warto zachęcić uczestników, aby podzielili się własnymi doświadczeniami w zakresie unikania wypadków przy pracy i wspólnie podjęli próbę ustalenia przyczyn przedstawionych im zdarzeń wypadkowych. Takie aktywne uczestnictwo pracowników w przeprowadzaniu analizy wypadków pozwoli im na lepsze poznanie mechanizmów powstawania wypadków, a w konsekwencji – ich unikania. Profilaktyka wypadkowa polega przecież na trafnym ustalaniu przyczyn zdarzeń i ich eliminowaniu.

4. Sprawdzenie wiedzy i umiejętności

Najwłaściwszą formą sprawdzenia wiedzy pozyskanej przez uczestnika szkolenia, wydaje się być egzamin ustny z zademonstrowaniem przez pracownika nabytych umiejętności.

Ponieważ szkolenie okresowe pracowników bezpośrednio produkcyjnych odbywa się również na ich stanowiskach pracy, wskazane byłoby, aby w charakterze obserwatora uczestniczył w nim (oraz podczas egzaminu) przełożony tych pracowników.