Postanowienie o zniesieniu współwłasności

I Ns 2023/123

POSTANOWIENIE

Dnia 24 sierpnia 2023 r.

Sąd Rejonowy w Warszawie Wydział I Cywilny w składzie:przewodniczący: sędzia Anna Kowalskaprotokolant: sekr. sąd. Jan Nowakpo rozpoznaniu w dniu 17 sierpnia 2023 r. na rozprawiesprawy z wniosku Jana Wiśniewskiegoz udziałem Adama Małyszo zniesienie współwłasnościpostanawia:

I. Stwierdzić, że przedmiotem zniesienia współwłasności między Janem Wiśniewskim a Adamem Małyszem są ruchomości, stanowiące ich współwłasność po ½ (jednej drugiej) ułamkowej części, a mianowicie:

1) samochód ciężarowy MAN TGA Nr rej.: WX12345, rok prod.: 2010, Nr VIN: ABC123XYZ, o wartości 50000 zł,

2) wyposażenie biura o łącznej wartości 10000 zł, w tym: – komputer o wartości 2000 zł, – komplet mebli biurowych o wartości 3000 zł, – kanapa o wartości 1500 zł, – drukarka o wartości 500 zł, – dywan o wartości 3000 zł.

II. Dokonać zniesienia współwłasności opisanych w punkcie I przedmiotów w ten sposób, że przyznać na własność Jana Wiśniewskiego samochód ciężarowy opisany w pkt I.1 wniosku.

III. Umorzyć postępowanie w sprawie w części dotyczącej ruchomości opisanych w punkcie I.2,

IV. Zasądzić od Jana Wiśniewskiego na rzecz Adama Małysza kwotę 20000 zł (słownie: dwadzieścia tysięcy złotych) tytułem spłaty.

V. Nie obciążać wnioskodawcy ani uczestnika kosztami postępowania, od uiszczenia których wnioskodawca był zwolniony.

VI. Ustalić, że każde z uczestników ponosi koszty postępowania związane ze swoim udziałem w sprawie.

Anna Kowalska

Uzasadnienie

We wniosku z 15 maja 2023 r. Jan Wiśniewski zażądał zniesienia współwłasności trzech pojazdów, w tym dwóch samochodów ciężarowych i jednego osobowego, a także wyposażenia biura w postaci komputera, drukarki i mebli.

W odpowiedzi na wniosek uczestnik Adam Małysz uznał wniosek w części dotyczącej samochodu ciężarowego marki MAN, proponując spłatę i jednocześnie wnosząc o oddalenie wniosku w pozostałej części. W uzasadnieniu podniósł, że jest wyłącznym właścicielem pozostałych ruchomości objętych wnioskiem.

Na rozprawie w dniu 17 sierpnia 2023 r. Jan Wiśniewski cofnął wniosek w części dotyczącej zniesienia współwłasności przedmiotów stanowiących wyposażenie biura, na co uczestnik wyraził zgodę. Na tej samej rozprawie Adam Małysz uznał wskazaną przez Jana Wiśniewskiego wartość wszystkich pojazdów będących przedmiotem wniosku. W pozostałym zakresie obie strony poparły swoje stanowiska.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Jan Wiśniewski i Adam Małysz sprowadzili się do Warszawy z Krakowa w 2015 r., przywożąc ze sobą nabyty na współwłasność samochód ciężarowy marki MAN TGA Nr VIN DEF456GHI. Zamieszkali w domu mieszkalnym jednorodzinnym położonym w Warszawie przy ul. Polnej 12, który pozostawił po swojej śmierci ojciec Jana Wiśniewskiego – Stanisław Wiśniewski. Na mocy postanowienia z 12 marca 2016 r., wydanego w sprawie I Ns 2016/123 Sąd Rejonowy w Warszawie stwierdził, że spadek po nim nabyli po połowie synowie: Jan Wiśniewski i Adam Małysz. (bezsporne w świetle wyjaśnień i zeznań wnioskodawcy i uczestnika oraz dokumentów: dowodu rejestracyjnego pojazdu, k. 5, umowy jego nabycia z urzędowym tłumaczeniem, k. 10, odpisu postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku w sprawie I Ns 2016/123 Sądu Rejonowego w Warszawie, k. 15)

Po osiedleniu się w Warszawie utrzymywali się z działalności gospodarczej, którą Jan Wiśniewski prowadził i nadal prowadzi w dziedzinie transportu. Faktycznie prowadzili tę działalność wspólnie. Jan Wiśniewski osobiście kierował wspólnym pojazdem, odbierał towar, dokonywał napraw i bieżącej obsługi ciężarówki. Adam Małysz pomagał mu w tych czynnościach, a niekiedy osobiście prowadził pojazd, do czego miał uprawnienia. Wykorzystując kontakty w Krakowie, pozyskiwał kontrahentów z terenu tego miasta, z którymi podpisywała umowy o przewozy krajowe. Chętnie jeździł osobiście do Krakowa, które to trasy wykorzystywał do utrzymywania kontaktów z rodziną. (dowody: zeznania świadków: Katarzyna Nowak i Piotr Kowalski – nagranie z 17 sierpnia 2023 r. od min. 10:00, zeznania Marii Wiśniewskiej i Andrzeja Małysza – protokoły przesłuchania w drodze pomocy przez sąd w Krakowie z tłumaczeniem urzędowym, k. 20)

W dniach 1 lipca 2022 r. i 15 lipca 2022 r. Adam Małysz osobiście pokwitował odbiór towaru u dwóch kontrahentów. (dowód: pokwitowania z urzędowym tłumaczeniem, k. 25)

Z zysków tych, mimo wysokich wydatków na wspólne podróże, konkubenci zakupili z czasem drugi samochód ciężarowy marki Volvo, który sprzedali i kupili w jego miejsce w 2018 r. samochód ciężarowy Scania, opisany w pkt I.2 wniosku. Zakupili samochód marki Audi. Z zarobionych na działalności gospodarczej pieniędzy wyposażyli również niewielkie biuro, które urządzili na parterze zajmowanego budynku mieszkalnego, kupując ruchomości opisane w pkt I.4 wniosku. Pojazdy te kupione zostały formalnie przez Jana Wiśniewskiego, ale w jego imieniu działał jako pełnomocnik Adam Małysz. Zarówno Audi, jak i ciężarowy Scania, zostały zakupione w Warszawie jako pojazdy używane, a przy ich zakupie pomagał będący z zawodu mechanikiem samochodowym ojciec Adama – Andrzej Małysz. (dowody: zeznania świadków: Katarzyna Nowak i Piotr Kowalski – nagranie z 17 sierpnia 2023 r. od min. 10:00, zeznania Marii Wiśniewskiej i Andrzeja Małysza – protokoły przesłuchania w drodze pomocy przez sąd w Krakowie z tłumaczeniem urzędowym, k. 30, dokumenty zakupu pojazdów z ich urzędowym tłumaczeniem, k. 35)

W styczniu 2023 r. Jan Wiśniewski nagle wyprowadził się z domu wspólnie dotąd zajmowanego przez oboje konkubentów do Gdańska do Anny Nowak, z którą zamieszkał. Zabrał ze sobą wszystkie samochody, kontynuując przy ich pomocy działalność gospodarczą. Zażądał od Adama Małysza wyprowadzenia się ze wspólnie dotąd zajmowanego domu. Adam Małysz zamieszkiwał w tym domu jeszcze przez trzy miesiące, po czym wyprowadził się do Krakowa do rodziców. W dniu 1 marca 2023 r. Jan Wiśniewski wydał mu samochód marki Audi, który za jego zgodą wyrejestrował w Warszawie i zabrał do Krakowa. (bezsporne)

W dniu 1 kwietnia 2023 r. Adam Małysz pozwał Jana Wiśniewskiego o zapłatę za wspólnie poniesione koszty remontu biura założonego w domu w Warszawie przy ul. Polnej 12. Dnia 15 kwietnia 2023 r. Jan Wiśniewski i Adam Małysz zawarli w tej sprawie, toczącej się pod sygn. akt I C 2023/123, przed Sądem Rejonowym w Warszawie, ugodę. Na jej mocy powód spieniężył znajdujące się w tym biurze meble, nie domagając się zapłaty za swój udział w kosztach remontu. W wyniku tej ugody Adam Małysz cofnął wniosek w niniejszej sprawie w części dotyczącej ruchomości – elementów wyposażenia tego biura, o czym nadmieniono na wstępie uzasadnienia. (bezsporne w świetle twierdzeń i zeznań wnioskodawcy i uczestnika oraz dokumentów w aktach I C 2023/123 tutejszego sądu – w załączeniu – w szczególności treść ugody, k. 40)

Samochód ciężarowy MAN TGA Nr rej.: WX12345, rok prod.: 2010, Nr VIN DEF456GHI, wart jest 50000 zł. Samochód ciężarowy Scania Nr rej.: WA12345, rok prod.: 2018, Nr VIN JKL456MNO wart jest 30000 zł. Samochód osobowy Audi A4 Nr rej.: WW12345, rok prod.: 2015, Nr VIN PQR789STU, wart jest 20000 zł. (bezsporne)

Oceniając zgromadzony w sprawie materiał dowodowy, sąd nie dał wiary zeznaniom Jana Wiśniewskiego, z których wynikało, że tylko on prowadził działalność gospodarczą i utrzymywał zarówno siebie, jak i konkubina. Co innego wynika bowiem nie tylko z osobowych źródeł dowodowych, ale i z korespondujących z nimi dokumentów zakupu pojazdów i pokwitowań odbioru towarów w Krakowie. Powodują one, że zeznania świadków i samego wnioskodawcy są wiarygodne w pełnym zakresie, a mianowicie co do faktycznego wspólnego prowadzenia całej działalności gospodarczej, jak i co do zamiaru zakupu wszelkich ruchomości faktycznie dla obojga.

Sąd zważył, co następuje:

Materialnoprawną podstawę żądania zniesienia współwłasności stanowi przepis art. 210 KC, w myśl którego każdy ze współwłaścicieli może żądać zniesienia współwłasności. Dalsze przepisy KC wskazują sposoby zniesienia współwłasności, takie jak: podział rzeczy wspólnej (art. 211 KC) z ewentualnym wyrównaniem wartości poszczególnych części spłatami (art. 212 § 1 KC), przyznanie rzeczy jednemu ze współwłaścicieli ze spłatą na rzecz pozostałych (art. 212 § 2 KC), czy sprzedanie rzeczy i podzielenie uzyskanej sumy między współwłaścicieli stosownie do przepisów KPC (art. 212 § 2 KC).

Podstawę proceduralną zniesienia współwłasności stanowią art. 617 i n. KPC. W myśl art. 617 KPC we wniosku o zniesienie współwłasności należy dokładnie określić rzecz mającą ulec podziałowi oraz przedstawić dowody prawa własności.

Samo istnienie współwłasności wynika natomiast z różnych podstaw prawnych. W wypadku samochodu ciężarowego marki MAN TGA źródłem współwłasności jest umowa o jego nabyciu. W odniesieniu do pozostałych pojazdów w ocenie sądu nie zachodzi współwłasność, ponieważ zostały one zakupione przez konkubentów w porozumieniu tylko na rzecz Jana Wiśniewskiego. O takim uzgodnieniu między wnioskodawcą i uczestnikiem świadczy treść umów zakupu pojazdów, w których jako nabywca figuruje jedynie Jan Wiśniewski, a Adam Małysz występował w charakterze jego pełnomocnika, osobiście dokonując zakupów. Zakup pojazdów wyłącznie na rzecz Jana Wiśniewskiego w ocenie Sądu nie przeczy temu, że faktycznie miały one służyć obojgu partnerom we wspólnie prowadzonej działalności.

Sąd podziela jednak koncepcję dopuszczającą stosowanie do konkubinatów przepisów o spółce cywilnej – zaprezentowaną w uzasadnieniu wyroku SN z 15 marca 2010 r. (V CSK 250/09, Legalis). W stanie faktycznym będącym podstawą wydania wyroku przez Sąd Najwyższy strony pozostawały w wieloletnim stałym związku, co wiązało się nie tylko z wspólnym pożyciem, ale przekładało się także na powiązania gospodarcze. Powódka była przez cały czas wspólnego pożycia zaangażowana w prowadzenie działalności gospodarczej pozwanego. Jej zadania wykraczały poza obowiązki wynikające z umowy o pracę. Była pełnomocnikiem pozwanego, a w praktyce wspólnie z nim organizowała bieżące funkcjonowanie firmy i prowadzenie inwestycji, zastępując w razie nieobecności personel, dowożąc towar, dopilnowując ekipę realizującą budowę kolejnych obiektów gospodarczych. Takie zasady współpracy gospodarczej stron, jak wywodzi SN, uzasadniają zastosowanie przy ustalaniu udziałów każdej z nich w wypracowanym dochodzie analogii do podziału zysków w spółce cywilnej, mimo że formalnie umowa taka stron nie łączyła. Artykuł 867 § 1 KC jako zasadę przyjmuje, że każdy ze wspólników jest uprawniony do równego udziału w zyskach i w tym samym stosunku uczestniczy w stratach, bez względu na rodzaj i wartość wkładu, chyba żeby wspólnicy umownie przyjęli inne reguły. Sąd Najwyższy dopuścił więc wprost stosowanie przepisów o spółce cywilnej do rozliczania konkubentów prowadzących wspólnie działalność gospodarczą w pełnym tego słowa znaczeniu, a więc powtarzalną, profesjonalną i nastawioną na zysk w sytuacji, w której nie zawarli oni umowy spółki.

Odnosząc cytowane przepisy o spółce cywilnej do wspólnych zakupów byłych partnerów życiowych, uznać należy, że kupowali oni poszczególne pojazdy i przedmioty do działalności gospodarczej wspólnie w sensie ekonomicznym, inwestując w nie wspólnie zarobione pieniądze. Adam Małysz występowała jako pełnomocnik Jana Wiśniewskiego nie przy wszelkich czynnościach, ale przy zakupach środków transportu, które miały podstawowe znaczenie w prowadzonej działalności gospodarczej. Dlatego też zakupy samochodów marki Audi i Scania dokonane zostały przy faktycznym udziale Adama Małysza, choć ich nabywcą był Jan Wiśniewski, który w ocenie sądu pozostaje ich właścicielem. Sposób prowadzenia działalności świadczy jednak w ocenie sądu, że była ona prowadzona wspólnie i że wspólnie powinny być rozliczane osiągnięte z niej zyski, przeznaczone na związane z nią zakupy.

Jak ustalono wyżej, w ocenie sądu zakupy pojazdów Audi i Scania dokonane zostały wyłącznie na własność Jana Wiśniewskiego, ale ze wspólnych zysków. Dlatego też sąd nie ustalał, że pojazdy te zakupiono na współwłasność, ale wziął pod uwagę okoliczność wydania na nie wspólnych środków przy obliczaniu spłaty. Skoro wspólny był tylko pojazd marki MAN TGA, to zniesiono współwłasność tylko w stosunku do niego, zasądzając spłatę od otrzymującej go na własność wnioskodawcy na rzecz uczestnika. Rozliczając jednak spłatę od wnioskodawcy na rzecz uczestnika, uznać należy, że konieczne jest jej pomniejszenie o nakłady Adama Małysza na pojazdy uczestnika. Skoro są one warte w sumie 50000 zł, a pojazd przyznany w wyniku zniesienia współwłasności wnioskodawcy – 25000 zł, to łączna wartość wspólnie zainwestowanych środków wynosi 75000 zł, a wartość przypadająca każdemu z byłych partnerów wynieść powinna połowę tej kwoty, a więc 37500 zł. Skoro wnioskodawca otrzymał pojazd o wartości 25000 zł, a uczestnik jest właścicielem pojazdów o wartości 50000 zł, to wyrównanie ich wartości następuje przez zasądzenie od wnioskodawcy na rzecz uczestnika różnicy – kwoty 20000 zł. Takie rozliczenie prowadzonej wspólnie działalności gospodarczej oparte jest na analogicznym zastosowaniu art. 867 § 1 KC, regulującego podział zysków w spółce cywilnej. Przepis ten jako zasadę przyjmuje, że każdy ze wspólników jest uprawniony do równego udziału w zyskach. Może on i powinien znaleźć zastosowanie w niniejszej sprawie, ponieważ konkubenci faktycznie prowadzili wspólną działalność gospodarczą tak, jakby zawarli umowę spółki, choć formalnie nigdy żadnej umowy między sobą nie zawierali.

W pkt VI postanowienia sąd nie obciążył wnioskodawcy i uczestnika kosztami sądowymi w postaci opłaty od wniosku, a to ze względu na ich trudną sytuację materialną. Adam Małysz pozostaje bowiem obecnie bez pracy, mieszka u rodziców, a jedynym mieniem, jakie posiada, jest samochód marki Audi, który uległ poważnemu uszkodzeniu (zob. zaświadczenia z urzędowym tłumaczeniem, k. 45). Jan Wiśniewski również przechodzi trudności finansowe związane z nieopłaconymi usługami mechanika (zob. faktury i dokumenty księgowe, k. 50). O kosztach orzeczono w pkt VI postanowienia na mocy art. 520 § 1 KPC.

Anna Kowalska