Uchwała w sprawie zasad i trybu przeprowadzania konsultacji z mieszkańcami

Uchwała nr 22/2023

Rady Gminy Jabłonowo Pomorskie

z dnia 24 maja 2023 r.

w sprawie określenia zasad i trybu przeprowadzania konsultacji z mieszkańcami Gminy Jabłonowo Pomorskie

Na podstawie art. 5a ust. 2 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz.U. z 2023 r. poz. 320) – uchwala się, co następuje:

§1

Określa się zasady i tryb przeprowadzania konsultacji z mieszkańcami Gminy Jabłonowo Pomorskie, zwanych dalej „konsultacjami”.

§2

1. Konsultacje przeprowadza się:

1) w przypadkach przewidzianych w przepisach prawa;

2) w innych sprawach ważnych dla Gminy.

2. Konsultacje, o których mowa w ust. 1 pkt 2 mogą być przeprowadzone z inicjatywy:

1) Wójta Gminy;

2) Rady Gminy;

3) co najmniej 10% mieszkańców Gminy.

3. O przeprowadzeniu konsultacji decyduje Rada gminy w formie uchwały.

4. Konsultacje mają charakter opiniodawczy, ich wyniki nie wiążą organów gminy chyba, że przepisy odrębne stanowią inaczej.

§3

1. Konsultacje mogą być przeprowadzone w formie:

1) zebrania wiejskiego;

2) ankiety internetowej;

3) pisemnego zbierania opinii.

2. Możliwe jest łączenie form przeprowadzania konsultacji, o których mowa w ust. 1.

§4

Konsultacje, w zależności od ich przedmiotu, mogą mieć zasięg:

1) gminny – dotyczący całego obszaru gminy;

2) lokalny – dotyczący określonej części obszaru gminy.

§5

1. Uprawnionymi do udziału w konsultacjach są mieszkańcy Gminy Jabłonowo Pomorskie

2. Konsultacje uznawane są ważne bez względu na liczbę uczestniczących, jeżeli zostały przeprowadzone zgodnie z niniejszą uchwałą.

§6

1. Konsultacje przeprowadza się z sposób zapewniający uczestnikom odpowiedni czas na zapoznanie się z konsultowaną sprawą oraz wyrażenie opinii. Konsultacje nie mogą trwać krócej niż 7 dni.

2. Sprawozdanie z przeprowadzonych konsultacji sporządza się w terminie 14 dni od dnia ich zakończenia, z zastrzeżeniem, iż w uzasadnionych przypadkach termin ten może ulec przedłużeniu.

3. Sprawozdanie z przeprowadzonych konsultacji zawiera informację o: terminie rozpoczęcia i zakończenia konsultacji, przebiegu i wyniku konsultacji oraz zgłoszone przez mieszkańców uwagi i opinie, a także informację o ich uwzględnieniu lub nieuwzględnieniu.

4. Sprawozdanie z przeprowadzonych konsultacji podaje się do publicznej wiadomości poprzez:

1) publikację na stronie internetowej Urzędu Gminy;

2) wywieszenie na tablicy ogłoszeń Urzędu Gminy;

3) ogłoszenie w lokalnej gazecie "Głos Jabłonowa".

§7

Wykonanie uchwały powierza się Wójtowi Gminy Jabłonowo Pomorskie.

§8

Uchwała wchodzi w życie z dniem 1 czerwca 2023 r.

Przewodniczący

Rady Powiatu Brodnickiego

Objaśnienia

Artykuł 5a ust. 2 SamGminU wskazuje, iż zasady i tryb przeprowadzania konsultacji z mieszkańcami gminy określa uchwała rady gminy, zastrzegając przy tym odrębną procedurę dla budżetu obywatelskiego.

Co istotne, przedstawiony wzór stanowi wzór tzw. uchwały ramowej – stosowanej w przypadku wielu konsultacji (uchwały abstrakcyjnej), nie zaś uchwały indywidualnej – regulującej przebieg określonych, pojedynczych konsultacji.

Zgodnie z art. 5a ust. 2 SamGminU, określenie trybu i zasad konsultacji z mieszkańcami zastrzeżone zostało do kompetencji rady gminy. Pamiętać należy, że rada gminy określić ma zasady i tryb konsultacji, ale z uwzględnieniem regulacji zawartych w aktach rangi ustawowej. Szczególnie widoczne jest to w przypadku podmiotów uprawnionych do udziału w konsultacjach – rada gminy nie posiada kompetencji do ustalania kategorii podmiotów uprawnionych do udziału w konsultacjach, gdyż zrobił to już ustawodawca, wskazując, że uprawnionymi do udziału w konsultacjach są mieszkańcy gminy. Za niedopuszczalne uznać należy zatem jakiekolwiek zawężanie tego kręgu, ani też rozszerzanie go o katalog podmiotów nie będących mieszkańcami gminy.

Podkreślić należy raz jeszcze, iż kompetencja zawarta w art. 5a ust. 2 SamGminU upoważnia radę gminy do określenia zasad i trybu przeprowadzania konsultacji. Przez zasady należy rozumieć ogólne reguły, w treści których zawarty jest sposób postępowania przy przeprowadzaniu konsultacji. Oznacza to, że rada gminy w takiej uchwale powinna określić między innymi: kto inicjuje konsultacje, sposób i formę konsultacji, 30 dni i Urząd Gminy ich przeprowadzenia, reguły ustalania wyników oraz sposób przekazania tych wyników do wiadomości społeczności lokalnej (zob. rozstrzygnięcie nadzorcze Wojewody Kujawsko-Pomorskiego z 15 marca 2022 r., Nr KN.4131.1.46.2022, Legalis).

Pamiętać należy przy tym, iż ustawodawca pozostawił organowi stanowiącemu gminy szeroką swobodę w kształtowaniu zasad i trybu prowadzenia konsultacji. Dlatego też, przedstawiony wzór uchwały zawiera wiele miejsc do uzupełnienia zgodnie z wolą organu stanowiącego (projektodawcy). Warto wskazać już na wstępie, iż ustawodawca wyróżnił dwa zasadnicze rodzaje konsultacji – obligatoryjne (których konieczność wynika wprost z przepisów ustawowych i których nieprzeprowadzenie skutkować będzie nieważnością podjętej z ich pominięciem uchwały) oraz fakultatywne – posługując się w tym przypadku pojęciem spraw ważnych dla gminy (art. 5a ust. 1 SamGminU). Ustawodawca nie wskazał jednak katalogu spraw ważnych dla gminy, pozostawiając w tym przypadku swobodę rozstrzygnięcia w zakresie ważności danej sprawy dla danej jednostki samorządu terytorialnego jej organowi stanowiącemu.

Podnieść należy, iż konsultacje nie posiadają charakteru wiążącego i od ich wyniku nie jest uzależniona decyzja właściwego organu. Niedopuszczalne jest zatem zawieranie w uchwale rady gminy (miasta) norm dotyczących związania wynikiem konsultacji nawet w określonych przypadkach. Konsultacje nie są w żadnej mierze referendum. Jako przykład potwierdzający powyższe wskazać należy rozstrzygnięcie nadzorcze Wojewody Mazowieckiego z 1 kwietnia 2021 r. (Nr NK-I.4131.1.4.2021, Legalis), w którym wojewoda słusznie zakwestionował przepis w brzmieniu: „wynik konsultacji jest uwzględniony przez radę gminy, jeśli za propozycją opowie się więcej niż połowa mieszkańców biorących udział w konsultacjach".

Równie ważny jest fakt, iż ustawodawca nie wskazał, kto może być inicjatorem przeprowadzenia konsultacji – w przedstawionym wzorze pozostawiono zatem miejsce do uzupełnienia zgodnie z wolą organu stanowiącego. Warto przypomnieć, iż najczęściej stosowanymi rozwiązaniem jest wskazanie jako podmiotów uprawnionych do zainicjowania konsultacji – organów gminy (tj. rady gminy, wójta), określonej liczbowo grupy radnych czy określonej liczbowo (lub procentowo) grupy mieszkańców. W przypadku inicjatywy konsultacyjnej stosować można wykładnię rozszerzającą.

Podobną swobodę pozostawił ustawodawca w zakresie form prowadzenia konsultacji. Ich wybór pozostaje w kompetencji organu stanowiącego jednostki samorządu terytorialnego. Do najczęściej stosowanych form konsultacji należą: protokołowane spotkania, komisje, wykładanie projektu do wglądu, konsultacje pisemne, a ostatnio konsultacje pisemne - internetowe. Pamiętać należy jednak, by przeprowadzane konsultacje pozostawały w zgodzie z tzw. siedmioma zasadami konsultacji, które stanowią: dobra wiara, powszechność, przejrzystość, responsywność, koordynacja, przewidywalność, poszanowanie interesu ogólnego. Co szczególnie ważne, całkowicie niedopuszczalne jest pozostawienie otwartego katalogu form przeprowadzania konsultacji (zob. rozstrzygnięcie nadzorcze Wojewody Łódzkiego z 20 stycznia 2020 r., Nr P-I.4131.1.12.2020, Legalis).

Przywołane rozstrzygnięcie nadzorcze wskazuje ponadto co rada gminy powinna określić w uchwale w sprawie zasad i trybu konsultacji, mianowicie: „1) kto inicjuje konsultacje, 2) sposób i formę konsultacji, 3) 14 dni i Sala konferencyjna Urzędu Gminy ich przeprowadzenia, 4) reguły ustalania wyników oraz 5) sposób przekazania tych wyników do wiadomości społeczności lokalnej”.

Ustawodawca nie sprecyzował w jaki sposób wyniki konsultacji mają być podane do wiadomości mieszkańców, dlatego też w przedstawionym wzorze pozostawiono do uzupełnienia sposoby informowania – zgodnie z praktyką danej gminy (i sposobami zwyczajowo przyjętymi). Najczęściej stosowanymi są sposobami oczywiście publikacje na stronach internetowych, w BIP oraz plakaty i obwieszczenia (informacje na tablicach ogłoszeń).

Podkreślić należy również, iż choć powszechnie wiadomo, że wykonawcą woli organu stanowiącego, czyli faktycznym wykonawcą konsultacji będzie wójt (i aparat urzędu) to z wielką ostrożnością podchodzić należy do kształtowania w ramach uchwały organu stanowiącego zakresu działania organu wykonawczego w zakresie np. wyboru form konsultacji. Powyższe potwierdza wyrok WSA w Warszawie z 12 grudnia 2019 r. (IV SA/Wa 1867/19, Legalis), wskazując, iż w zakresie upoważnienia ustawowego do określenia przez radę gminy „zasad i trybu przeprowadzania konsultacji z mieszkańcami gminy” (art. 5a ust. 2 SamGminU) nie mieści się zobowiązanie organu wykonawczego do wydania w tym przedmiocie zarządzenia o treści narzuconej organowi wykonawczemu przez organ stanowiący gminy.

Uchwała o zasadach i trybie przeprowadzania konsultacji z mieszkańcami gminy jest aktem prawa miejscowego (zob. wyr. WSA z 17 maja 2018 r., II SA/Kr 284/18, Legalis; wyr. NSA z 27 czerwca 2017 r., II OSK 1283/16, Legalis).