Uchwała w sprawie opłat za usługi cmentarne

Uchwała nr 22/2023

Rady Gminy Jabłonna

z dnia 24 października 2023 r.

w sprawie wysokości opłat za usługi cmentarne na cmentarzu komunalnym Jabłonna

Na podstawie art. 4 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o gospodarce komunalnej (Dz. U. z 2023 r. poz. 1256), art. 7 ust. 1 pkt 13, art. 18 ust. 2 pkt 8, art. 40 ust. 2 pkt 4 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2023 r. poz. 1530) oraz art. 7 ust. 2 i 3 ustawy z dnia 31 stycznia 1959 r. o cmentarzach i chowaniu zmarłych (Dz. U. z 2020 r. poz. 1947) – uchwala się, co następuje:

§1

Ustala się wysokość opłat za usługi cmentarne na cmentarzu komunalnym Jabłonna zgodnie z cennikiem stanowiącym załącznik do uchwały.

§2

Wykonanie uchwały powierza się Wójtowi Gminy Jabłonna.

§3

Uchwała podlega ogłoszeniu w Dzienniku Urzędowym Województwa Mazowieckiego.

§4

Uchwała wchodzi w życie z dniem 1 stycznia 2024 r.

Przewodniczący

Rady Gminy Jabłonna

Objaśnienia

Nie ulega wątpliwości, iż ustalenie wysokości opłat cmentarnych jest kompetencją organu stanowiącego jednostki samorządu terytorialnego (gminy). Ustalenie takie odbywa się w formie uchwały zaliczanej bezsprzecznie do aktów prawa miejscowego.

Opracowując projekt „cennika” usług cmentarnych pamiętać należy, iż organ gminy nie ma w tym zakresie pełnej swobody. Szczególną uwagę zwrócić należy na zgodność regulacji projektowanej uchwały z art. 7 ust. 2 i 3 ustawy o cmentarzach i chowaniu zmarłych. Przypomnieć należy, iż zgodnie z zastrzeżeniem wynikającym z art. 7 ust. 3 ustawy o cmentarzach i chowaniu zmarłych, w przypadku chowania zwłok w grobach murowanych przeznaczonych do pomieszczenia zwłok więcej niż jednej osoby, a także w przypadku chowania urn zawierających szczątki ludzkie powstałe w wyniku spopielenia zwłok nie pobiera się kolejnej opłaty po 20 latach. Przepisy sprzeczne z przywołaną normą ustawową są najczęstszą przyczyną kwestionowania uchwał dotyczących opłat cmentarnych przez organy nadzorcze oraz posiadają rozbudowane orzecznictwo (zob. np. wyr. SN z 15 marca 2018 r., I CSK 654/17, Legalis; rozstrzygnięcie nadzorcze Wojewody Mazowieckiego z 2 kwietnia 2019 r., Nr PN.4131.1.2019, Legalis; wyr. WSA w Warszawie z 10 maja 2020 r., IV SA/Wa 2155/19, Legalis).

Podobnie za niedozwolone uznać należy nakładanie opłat o charakterze trudnym do zdefiniowania – idealnym przykładem jest tu tzw. „opłata administracyjna”, które nie zostało zdefiniowane na poziomie ustawowym, a ponadto – jak wskazał organ nadzoru – jest nieostre znaczeniowo, co jest niedopuszczalne w akcie prawa miejscowego, który podlega zasadzie określoności prawa. (zob. rozstrzygnięcie nadzorcze Wojewody Mazowieckiego z 17 lipca 2018 r., Nr PN.4131.2.2018, Legalis). W przywołanym rozstrzygnięciu organ nadzoru, słusznie wskazuje, iż ustalenie opłaty za korzystanie z obiektów użyteczności publicznej w przypadku cmentarza może polegać na określeniu opłat za przekraczające ogólnodostępne korzystanie z obiektu oraz wykraczające ponad zakres czynności związanych z prawem do grobu, a nie na określaniu jakiejkolwiek opłaty zwanej z jakimkolwiek korzystaniem z takiego obiektu. Przyjęcie przeciwnego stanowiska prowadziłoby do nieograniczonej swobody gminy w ustalaniu opłat za korzystanie z cmentarzy, co w rezultacie powodowałoby, że taki obiekt nie byłby obiektem użyteczności publicznej, a obiektem komercyjnym ukierunkowanym na osiąganie zysków.

Jak podkreślił NSA – w ustawie o cmentarzach i chowaniu zmarłych ustawodawca dopuszcza możliwość pobierania opłat za korzystanie z cmentarzy komunalnych wyłącznie w postaci opłat za pochowanie zwłok oraz odpowiadającej tym opłatom, opłaty za zastrzeżenie przeciw ponownemu użyciu grobu po upływie 20 lat. Sam charakter tego świadczenia jest związany ze złożeniem i pochowaniem ludzkich zwłok (art. 7 ust. 2 ustawy o cmentarzach i chowaniu zmarłych). Opłaty za miejsce, za okres 20 lat i za każde kolejne przedłużenie opłaty na 20 lat, można zakwalifikować jako opłaty za usługi administratora cmentarza, polegające na udostępnieniu miejsca pod grób i te opłaty związane są z pochowaniem zmarłych osób fizycznych i nie mają charakteru prawa zbywalnego (zob. wyr. NSA z 25 stycznia 2017 r., II OSK 1537/15, Legalis).

Odnieść się należy również do dozwolonej prawnie i często stosowanej konstrukcji scedowania przez organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego swoich uprawnień na organ wykonawczy (wójta, burmistrza, prezydenta). W tym zakresie przywołać należy wyrok NSA z 12 lipca 2016 r. II OSK 1187/15, w którym NSA wskazał, iż ustawa o gospodarce komunalnej stanowi lex generalis w stosunku do ustawy o cmentarzach i chowaniu zmarłych. Ustawa o gospodarce komunalnej zawiera wyłącznie ogólną regulację pozwalającą na ustanowienie na jej podstawie opłat za korzystanie z urządzeń użyteczności publicznej. Ustawa ta ma jednak zastosowanie o tyle, o ile inna ustawa nie określi zakresu opłat pobieranych na podstawie odrębnych przepisów. W tym przypadku będą to przepisy ustawy o cmentarzach i chowaniu zmarłych, które określają zakres opłat (tj. opłatę za pochowanie zwłok). Organ gminy może zatem ustalić tylko te opłaty, które są związane z pochowaniem zwłok, a nie jakiekolwiek opłaty związane z prowadzeniem cmentarza. Wynika to z treści art. 4 ust. 1 pkt 2 ustawy o gospodarce komunalnej, gdyż organ wykonawczy gminy nie korzysta z generalnej kompetencji do ustalania cen i opłat zawartej w tym przepisie. Prawo takie ma wyłącznie Rada Gminy. Dopiero na mocy art. 4 ust. 2 ustawy o gospodarce komunalnej, organ stanowiący może powierzyć organom wykonawczym jednostek samorządu terytorialnego całość bądź część tych uprawnień.

W przedstawionym wzorze przyjęto, iż cennik określający wysokość opłat za usługi cmentarne na cmentarzu komunalnym stanowi załącznik do uchwały. Nie istnieją jednak przeszkody, by cennik wprowadzony został bezpośrednio do jej treści normatywnej.