Uchwała w sprawie ustalenia rozkładu godzin pracy aptek ogólnodostępnych

Uchwała nr 23/2024

Rady Powiatu Wrocławskiego

z dnia 15 marca 2024 r.

w sprawie ustalenia rozkładu godzin pracy aptek ogólnodostępnych na terenie Powiatu Wrocławskiego

Na podstawie art. 94 ust. 2 ustawy z dnia 6 września 2001 r. Prawo farmaceutyczne (Dz. U. z 2023 r. poz. 1882), w związku z art. 12 pkt 11 oraz art. 13 ust. 1 ustawy z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym (Dz. U. z 2022 r. poz. 1526) – uchwala się, co następuje:

§1

Ustala się rozkład godzin pracy aptek ogólnodostępnych na terenie Powiatu Wrocławskiego (w okresie od 1 kwietnia 2024 r. do 31 marca 2025 r.), w brzmieniu stanowiącym załącznik do uchwały.

§2

Wykonanie uchwały powierza się Zarządowi Powiatu Wrocławskiego.

§3

Uchwała wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia w Dzienniku Urzędowym Województwa Dolnośląskiego.

Przewodniczący

Rady Powiatu Wrocławskiego

Objaśnienia

Podjęcie uchwały w sprawie ustalenia rozkładu godzin pracy aptek ogólnodostępnych na terenie powiatu jest wyłączną kompetencją rady powiatu (wynikającą z art. 94 ust. 2 PrFarm) lub odpowiednio rady miasta na prawach powiatu (zgodnie z art. 91 i 92 SamPowiatU).

Rozkład godzin pracy aptek ogólnodostępnych powinien być dostosowany do potrzeb ludności i zapewniać dostępność świadczeń również w porze nocnej, w niedzielę, święta i inne dni wolne od pracy, co określone zostało w art. 94 ust. 1 PrFarm. Przepis ten, co jednoznacznie potwierdza orzecznictwo, wprowadza rozróżnienie rozkładu godzin pracy aptek ogólnodostępnych na warunki zwykłe oraz sytuacje nadzwyczajne. W warunkach zwykłych zastosowanie znajduje kryterium rzeczywistych potrzeb ludności, które trzeba uwzględniać przy ustalaniu godzin pracy aptek, dążąc do optymalnego zaspokojenia oczekiwań społeczności lokalnej. W sytuacjach wyjątkowych, istotne jest takie rozłożenie obowiązku pełnienia przez apteki ogólnodostępne dyżurów nocnych i świątecznych, by zapewniona została możliwość jak najlepszego i najszybszego skorzystania z niezbędnej pomocy wówczas gdy nie obowiązuje normalny, powszedni czas pracy aptek, a zaistnieje nadzwyczajna, trudna do przewidzenia potrzeba podania leku – tu szczególne znaczenie przypisać należy kryterium całodobowości (zob. wyr. II SA/Kr 1234/18 z 12.04.2019 r., LEX nr 2666888).

Podkreślić należy, że głównym kryterium ustalenia rozkładu godzin pracy aptek ogólnodostępnych na terenie powiatu zawsze musi być zapewnienie bezpieczeństwa ludności i umożliwienie jej dostępu do świadczeń – ustawodawca w art. 94 ust. 1 PrFarm położył nacisk nie na interes osób prowadzących apteki, lecz na interes ludności. Szczególna rola apteki nie może być jednak podstawą do nadmiernego obciążenia obowiązkiem pracy i nie może mieć charakteru dowolnego (zob. wyr. II SA/Gd 567/17 z 22.05.2018 r., LEX nr 2499555). Konieczność uwzględnienia i pogodzenia zarówno bezpieczeństwa ludności, jak i specyfiki funkcjonowania i prowadzenia aptek skutkuje szczególnym trybem podejmowania uchwały w sprawie ustalenia rozkładu godzin pracy aptek ogólnodostępnych.

Pamiętać należy, iż o ile sama uchwała w przedmiotowej sprawie jest aktem stosunkowo prostym, uchwalanym zgodnie ze zwykłą procedurą uchwałodawczą (zwykła większość głosów, w obecności co najmniej połowy ustawowego składu rady, w głosowaniu jawnym – art. 13 ust. 1 SamPowiatU), to dla swojej ważności wymaga szczególnego trybu, tj. dopełnienia licznych czynności formalnych poprzedzających jej podjęcie. Zgodnie z art. 94 ust. 2 PrFarm podjęcie uchwały w sprawie ustalenia rozkładu godzin pracy aptek ogólnodostępnych poprzedzić musi zasięgnięcie opinii wójtów (burmistrzów, prezydentów miast) gmin z terenu danego powiatu oraz samorządu zawodu farmaceuty. W przypadku uchwały podejmowanej przez radę miasta na prawach powiatu opinię wydać musi prezydent danego miasta. Niezasięgnięcie powyższych opinii jest istotnym naruszeniem trybu podjęcia przedmiotowej uchwały, skutkującym możliwością stwierdzenia jej nieważności (zob. wyr. I OSK 123/16 z 15.03.2017 r., LEX nr 2277333). Pamiętać należy, że dla dochowania prawidłowego trybu podejmowania uchwały istotne jest samo zasięgnięcie opinii, ale Rada Powiatu (Miasta) nie jest nimi związana – w przypadku nieuwzględnienia określonej opinii obowiązkiem prawodawcy samorządowego jest szczegółowe ustosunkowanie się do niej w uzasadnieniu uchwały, obejmujące wskazanie przesłanek którymi kierował się podczas jej podejmowania (zob. wyr. II SA/Wr 789/19 z 10.09.2020 r., LEX nr 2822111).

Pozostając na gruncie opinii, których zasięgnięcie jest niezbędne dla podjęcia uchwały w sprawie ustalenia rozkładu godzin pracy aptek ogólnodostępnych, wskazać należy, iż zasięgnięcie opinii wójtów (burmistrzów) gmin z terenu powiatu i samorządu aptekarskiego oraz ich akceptacja dla rozwiązań zawartych w uchwale nie jest gwarancją poprawności aktu, a dominującym kryterium jest w tym przypadku zawsze zapewnienie bezpieczeństwa ludności i umożliwienie jej dostępu do świadczeń. Organ nadzoru jest bowiem obowiązany do orzeczenia o nieważności uchwały nawet po uzyskaniu pozytywnych opinii wójtów i samorządu aptekarskiego, jeżeli uchwała nie spełnia przesłanek z art. 94 ust. 1 PrFarm – czyli nie ustala takiego rozkładu godzin pracy aptek ogólnodostępnych, który stwarza możliwość jak najlepszego i najszybszego skorzystania z niezbędnej pomocy wówczas, gdy nie obowiązuje powszedni czas pracy aptek, a zaistnieje nadzwyczajna, trudna do przewidzenia potrzeba podania leku. Ustawodawca posłużył się pojęciem "również w porze nocnej" w celu zapewnienia dostępności usług farmaceutycznych przez cały czas – całodobowo. Powyższe potwierdził NSA w wyroku z 15.11.2021 r. (II OSK 4567/19, LEX nr 3088999), wskazując, iż ustalenie, że tylko jedna apteka na terenie całego powiatu (spośród 25 działających aptek i 12 punktów aptecznych), czynna będzie całodobowo nie zapewnia odpowiedniej dostępności do usług świadczonych w porze nocnej, święta i dni wolne dla mieszkańców całego powiatu i nie przewiduje, że mogą zaistnieć sytuacje nadzwyczajne, kiedy potrzebny będzie możliwie najszybszy dostęp do leków i usługi fachowego farmaceuty. Za nieuprawnione uznać należy również rozumowanie, iż dostęp do świadczeń dla mieszkańców miejscowości położonych przy granicy powiatu zapewniają pobliskie apteki położone w powiecie sąsiadującym.

Dodatkowo, zgodnie z art. 94 ust. 2a PrFarm Rada Powiatu (Miasta) zobowiązana jest do przekazania uchwały w sprawie ustalenia rozkładu godzin pracy aptek ogólnodostępnych, w postaci elektronicznej, ministrowi właściwemu do spraw zdrowia, w terminie 7 dni roboczych od dnia jej podjęcia.

Przypomnieć należy, iż ustawodawca nie uregulował okresu na jaki ustalony ma być rozkład godzin pracy aptek ogólnodostępnych, pozostawiając w tym zakresie całkowitą swobodę prawodawcy samorządowemu. Dlatego też, wiele samorządów przyjmuje rozkłady obejmujące określony okres czasu – np. okres określony datami granicznymi albo kolejny rok kalendarzowy; inne samorządy wielokrotnie nowelizują uchwały w sprawie rozkładu godzin pracy aptek ogólnodostępnych obowiązujące od kilku albo nawet kilkunastu lat. Wszystkie te sposoby regulowania uznać należy za poprawne i dopuszczalne, z zastrzeżeniem, iż dla każdej nowelizacji należy dochować szczególnego trybu procedowania (zasięgnięcia wymaganych opinii) oraz rozważyć czy akt wielokrotnie nowelizowany i zmieniany pozostaje łatwy w odbiorze dla ostatecznego użytkownika (tym bardziej że jest to akt o szczególnym znaczeniu, a jego odbiorca często może korzystać może z niego w sytuacji nadzwyczajnej).

Uchwała w sprawie ustalenia rozkładu godzin pracy aptek ogólnodostępnych na terenie powiatu jest aktem prawa miejscowego, ogłaszanym w Wojewódzkim Dzienniku Urzędowym.

W przedstawionym wzorze uchwały zaproponowano sformułowanie rozkładu godzin pracy aptek ogólnodostępnych na terenie Powiatu (Miasta) jako załącznika do uchwały – co (szczególnie w formie tabelaryczne) jest praktyką najpowszechniejszą i najbardziej przejrzystą dla ostatecznego odbiorcy. Oczywiście rozkład taki można umieścić również w treści samej uchwały – jest to rozwiązanie rzadko stosowane, ale całkowicie poprawne i dopuszczalne. Zwrócić uwagę należy również, iż wiele uchwał regulujących rozkład godzin pracy aptek ogólnodostępnych na terenie Powiatu (Miasta) stosuje swoiste rozbicie na rozkład godzin pracy aptek oraz harmonogram dyżurów w porze nocnej, niedziele, święta i inne dni wole od pracy – jest to rozwiązanie dopuszczalne, niekwestionowane przez organy nadzorcze.