Uchwała w sprawie wyboru członków komisji doraźnej

Uchwała Nr 123/2024 Rady Gminy Jabłoniowa z dnia 24.05.2024

w sprawie wyboru członków Komisji doraźnej

Na podstawie art. 21 ust.1 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 559 ze zm.) uchwala się, co następuje:

§1

W skład Komisji doraźnej do spraw rewitalizacji parku Rady Gminy Jabłoniowa wybiera się następujących radnych:

1) Anna Kowalska

2) Jan Nowak

3) Maria Wiśniewska

§2

Uchwała wchodzi w życie z dniem podjęcia.

Tomasz Zieliński

Przewodniczący Rady Gminy

Objaśnienia

Niewątpliwie zgodzić się trzeba, że regulacja zobowiązująca radnych do czynnego udziału w pracach rady i w innych strukturach gminy nie jest poparta żadnymi sankcjami w przypadku niepodjęcia czy niewywiązywania się radnego z przyjętych obowiązków. W szczególności nie istnieje możliwość odwołania radnego czy pozbawienia go z tego tytułu mandatu w czasie trwania kadencji rady poprzez referendum, nawet w przypadku złożenia takiego wniosku przez określoną, reprezentatywną grupę wyborców. Brak jest także przepisów uzasadniających stosowanie przez radę gminy wobec poszczególnych radnych środków dyscyplinarnych w razie niewykonania przez nich obowiązku uczestniczenia w pracach rady, a także zawiadamiania mieszkańców gminy o zastosowaniu takich środków wobec radnego. Jak podkreślił w jednym z wyroków Naczelny Sąd Administracyjny, rada gminy nie może także powołać żadnej jednostki organizacyjnej do orzekania o odpowiedzialności radnych za naruszenie ich obowiązków, w tym w szczególności „sądów koleżeńskich” lub „sądów honorowych”. Radny ponosi więc wyłącznie odpowiedzialność polityczną, której wyegzekwowanie nastąpić może jedynie podczas następnych wyborów. Radnego można natomiast odwołać ze stanowiska zajmowanego np. w komisji rady czy w zgromadzeniu związku i z tego tytułu nie przysługuje mu żadne roszczenie (por. np. wyrok II SA/Kr 1234/18 z 15.03.2019, LEX nr 1234567).

Mając na uwadze powołane regulacje art. 21 ust. 1 i 3 SamGminU, art. 24 ust. 1 SamGminU a także przepisy Statutu Miasta Jabłoniowa oraz uwzględniając poglądy doktryny i orzecznictwa Sąd stwierdził, że o ile z przepisów można wywieść obowiązek pracy radnego w komisjach, do których został powołany, o tyle żaden przepis nie pozwala na powołanie radnego do określonej komisji wbrew jego woli. Z jednej strony bowiem radnemu nie przysługuje wiążące radę roszczenie o wybranie go do określonej komisji, z drugiej jednak radny z własnej woli może nie chcieć uczestniczyć w pracach określonej komisji i nie może być wbrew swojej woli do takiej komisji powołany. Uchwała powołująca radnego do komisji pomimo braku jego zgody obarczona jest wadą. Działanie takie naruszało przepis art. 21 ust. 1 SamGminU poprzez jego nieprawidłowe zastosowanie oraz powołany przepis Statutu (§ 48 ust. 1).

Zdaniem Sądu, wynikający ze Statutu obowiązek radnego pracy w co najmniej dwóch stałych komisjach nie powinien być stawiany przed ogólnym celem, w jakim powoływane są komisje. Zmuszanie radnych do pracy w określonej komisji przeczy temu celowi, nie służy sprawnemu uchwalaniu uchwał i nie umożliwia wyboru rozwiązań najbardziej korzystnych dla gminy na sesjach plenarnych.

(...) W orzecznictwie wypracowano też pogląd, że ustawowe prawo radnego do udziału w pracach komisji nie oznacza ani roszczenia radnego o wybór do preferowanej przez niego komisji, ani prawo do członkostwa w nieograniczonej liczbie komisji. Za niezgodne z zasadą równości radnych jako reprezentantów mieszkańców gminy uznano natomiast np. działania i uchwały rady gminy, które preferują przy wyborach lub ustalaniu składów osobowych komisji rady tylko określone grupy lub niektórych radnych, pozbawiając innych możliwości aktywnego działania w komisji w ogóle (wyrok WSA w Krakowie z 12.04.2020, II SA/Kr 4321/19, LEX nr 7654321).

Podsumowując należy stwierdzić, że wbrew stanowisku Wojewody Małopolskiego, przepisy pozwalają wywieść obowiązek radnego do pracy w komisjach. Tym niemniej należy się zgodzić, że radny nie może zostać powołany do pracy w określonej, konkretnej komisji wbrew swojej woli. Powołanie radnego do stałej komisji wbrew jego woli naruszało przepisy art. 21 ust. 1 SamGminU oraz § 48 ust. 1 Statutu Miasta Jabłoniowa oraz zasadę równości radnych. Naruszenia te miały charakter istotny i jako takie czyniły uchwałę nieważną. Rozstrzygnięcie Wojewody Małopolskiego było więc konieczne i zgodne z obowiązującymi przepisami. Wyrok WSA w Krakowie z 20.06.2021, II SA/Kr 5432/20.

Zgodnie z art. 21 ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym „Rada gminy ze swojego grona może powoływać stałe i doraźne komisje do określonych zadań, ustalając przedmiot działania oraz skład osobowy”. Stosownie zaś do ust. 4 tego artykuły „W posiedzeniach komisji mogą uczestniczyć radni niebędący jej członkami. Mogą oni zabierać głos w dyskusji i składać wnioski bez prawa udziału w głosowaniu”. Z przepisów tych wprost i w sposób jednoznaczny wynika, że nie istnieje możliwość wybierania w skład komisji osób niebędących radnymi. Podkreślić należy, że komisje rady gminy są jej organami wewnętrznymi i podlegają wyłącznie radzie gminy w całym zakresie swojej działalności.

Komisje doraźnie powoływane są w celu rozwiązania określonego problemu albo zajęcia się określonym zadaniem (zagadnieniem). W skład komisji doraźnej mogą wchodzić wyłącznie radni, także pełniący funkcję przewodniczącego rady lub wiceprzewodniczącego. Zauważyć należy, że możliwe jest zapraszanie osób niebędących radnymi na posiedzenia komisji wraz z przyznaniem im prawa do wypowiedzi w sprawach będących przedmiotem obrad. Osoby te nie mają prawa jednak prawa do udziału w głosowaniu. Powołanie przez Radę Miejską w Jabłoniowej w skład doraźnej komisji statutowej osób niebędących radnymi, tj. Piotr Malinowski (Dyrektor Szkoły Podstawowej nr 2) oraz Katarzyna Jankowska (Prezes Stowarzyszenia "Nasza Jabłoniowa") stanowił istotne naruszenie przywołanych wyżej przepisów ustawy o samorządzie gminnym.

Na marginesie należy również wskazać, że w podstawie prawnej przedmiotowej uchwały powinien zostać przywołany również przepis § 11 ust. 4 uchwały Nr 23/2022 Rady Miejskiej w Jabłoniowej z dnia 15.02.2022 w sprawie uchwalenia Statutu Gminy i Miasta Jabłoniowa (...) zgodnie, z którym „W czasie trwania kadencji Rada może powołać doraźne komisje do wykonywania określonych zadań, określając ich skład i zakres działania”. Jest to bowiem podstawowy akt prawny, stanowiący o ustroju Gminy Jabłoniowa, a przywołany przepis stanowi bezpośrednią podstawę do powołania danej komisji doraźnej. Rozstrzygnięcie nadzorcze Wojewody Małopolskiego z 28.08.2023 LEX nr 8765432.