Systematyka przestępstw na rynku kapitałowym

Systematyka przestępstw na rynku kapitałowym

Ustawodawca polski wprowadza szczególne typy przestępstw charakterystycznych dla publicznego obrotu papierami wartościowymi. Wymienione przestępstwa są związane z rynkiem kapitałowym i obejmują m.in. manipulację cenową, wykorzystywanie informacji poufnych oraz prowadzenie działalności maklerskiej bez odpowiedniego zezwolenia.

Główne rodzaje przestępstw na rynku kapitałowym

• Dokonywanie publicznej oferty papierów wartościowych bez wymaganych zezwoleń: Grzywna do 10 000 000 zł, kara pozbawienia wolności do lat 2, lub obie te kary łącznie. Ten typ przestępstwa dotyczy publicznego proponowania emisji papierów wartościowych bez zatwierdzonego prospektu emisyjnego lub memorandum informacyjnego.
• Prowadzenie działalności maklerskiej bez zezwolenia: Grzywna do 5 000 000 zł. Dotyczy to wszelkich form świadczenia usług, które mogą być wykonywane jedynie za zgodą Komisji Nadzoru Finansowego (KNF).
• Ujawnianie lub wykorzystanie informacji poufnych: Grzywna do 5 000 000 zł, kara pozbawienia wolności od 3 miesięcy do 8 lat, lub obie te kary łącznie w przypadku tzw. insiders pierwotnych.
• Manipulacja cenowa: Grzywna do 5 000 000 zł, kara pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5, lub obie te kary łącznie. Manipulacja ta może przybierać różne formy, m.in. poprzez rozpowszechnianie fałszywych informacji mających na celu wprowadzenie w błąd co do rzeczywistego popytu lub podaży instrumentów finansowych.

Manipulacja cenowa – szczegółowe omówienie

W polskim prawie manipulacja cenowa definiowana jest przez art. 39 i art. 183 ustawy o obrocie instrumentami finansowymi. Manipulacja obejmuje szereg działań, które mogą wprowadzać w błąd uczestników rynku co do rzeczywistego stanu rzeczy, dotyczącego instrumentów finansowych. Przestępstwo to dzieli się na kilka kategorii:

• Manipulacja przez dezinformację: Rozpowszechnianie fałszywych informacji, które mogą wpływać na decyzje inwestorów.
• Manipulacja poprzez realizację transakcji: Zawieranie transakcji w sposób, który wprowadza w błąd co do rzeczywistego popytu lub podaży.
• Manipulacja przez kontrolę nad popytem lub podażą: Działania podejmowane przez osoby posiadające dominujący udział w rynku, które wpływają na ceny instrumentów finansowych.

Sankcje karne i administracyjne

Za przestępstwa związane z manipulacją cenową oraz innymi działaniami naruszającymi przepisy dotyczące obrotu instrumentami finansowymi grożą zarówno sankcje karne, jak i administracyjne. Oprócz kar grzywny, które mogą wynosić nawet do 5 000 000 zł, ustawodawca przewiduje również kary pozbawienia wolności, w zależności od wagi przestępstwa.

Przestępstwa na rynku kapitałowym jako występki

Wszystkie przestępstwa opisane powyżej mają charakter publiczno-skargowy i są ścigane z urzędu. Należy również pamiętać, że niektóre z tych czynów są klasyfikowane jako występki, co oznacza, że mają mniejszą wagę niż zbrodnie, ale nadal wiążą się z poważnymi konsekwencjami prawnymi dla sprawcy.

Przykłady manipulacji rynkowej

• Pump and dump: Polega na nabywaniu instrumentów finansowych, a następnie rozpowszechnianiu fałszywych, pozytywnych informacji, które sztucznie podnoszą ich cenę, po czym następuje ich sprzedaż z zyskiem.
• Trash and cash: Odwrotność "pump and dump," gdzie sprzedawane są instrumenty po rozpowszechnieniu negatywnych informacji, co prowadzi do spadku ich wartości.
• Wash sales: Dokonywanie serii transakcji kupna i sprzedaży tych samych papierów wartościowych w celu sztucznego zwiększenia ich obrotu i ceny.

Przepisy prawa rynku kapitałowego, choć skomplikowane, mają na celu zapobieganie nadużyciom, które mogłyby naruszać zaufanie inwestorów do polskiego rynku kapitałowego. Działania te są ściśle regulowane przez Komisję Nadzoru Finansowego (KNF) i podlegają ściganiu zarówno na poziomie krajowym, jak i międzynarodowym.