Adam Mickiewicz i prawo rzymskie

Adam Mickiewicz i prawo rzymskie

Adam Mickiewicz, uznawany za najwybitniejszego poetę polskiego romantyzmu, jest postacią szeroko znaną. Jego utwory od lat zajmują miejsce w kanonie lektur szkolnych. Jednak mniej znanym faktem jest to, że Mickiewicz w swojej twórczości wielokrotnie odwoływał się do prawa rzymskiego, szczególnie do takich zagadnień jak Ustawa XII tablic, Instytucje Gaiusa czy prawodawstwo Justyniana.

Ustawa XII tablic

Ustawa XII tablic, jeden z najważniejszych pomników prawnych starożytnego Rzymu, powstała w latach 451-450 p.n.e. Mickiewicz doskonale znał ten tekst. W wierszu „Warcaby. Do Franciszka M.”, nawiązuje do postaci Appiusza Klaudiusza, który jako pierwszy złamał ustanowione przez siebie prawo, prowadząc proces o wolność plebejskiej dziewczyny Werginii.

Ustawa XII tablic była również omawiana przez Mickiewicza podczas jego pracy nauczycielskiej w szkole powiatowej w Kownie w latach 1819-1823. Przekazywał ją uczniom na zajęciach z historii i prawa, gdzie omawiał m.in. prawo ojca rodziny do życia i śmierci nad swoimi dziećmi.

Instytucje Gaiusa

Instytucje Gaiusa, napisane około 160 r. po Chrystusie, były podstawowym podręcznikiem do nauki prawa w Rzymie. Mickiewicz często odwoływał się do tego dzieła w swoich wykładach, szczególnie podczas zajęć z literatury słowiańskiej w Paryżu. Na przykład, podczas wykładu w maju 1843 r. wyjaśniał swoim słuchaczom zagadnienia związane z własnością gruntów prowincjonalnych oraz różnice między rzeczami sacrae i religiosae.

Prawodawstwo Justyniana

Mickiewicz wielokrotnie w swoich dziełach odwoływał się również do prawodawstwa Justyniana I Wielkiego. Cesarz ten w latach 527-565 ujednolicił prawo rzymskie, czego owocem było ogłoszenie Instytucji, Digestów i Kodeksu Justyniana. Poeta wyrażał pogląd, że prawo Justyniana miało ogromny wpływ na europejską kulturę prawną i rozwój nowoczesnych systemów prawnych, szczególnie francuskiego kodeksu cywilnego z 1804 roku.

Warto podkreślić, że Mickiewicz podkreślał wartość i znaczenie prawa rzymskiego jako fundamentu europejskiej tradycji prawnej. W jego ocenie znajomość prawa rzymskiego była niezbędna dla każdego, kto chciał profesjonalnie zajmować się materią prawną.

Podsumowanie

Odniesienia do prawa rzymskiego w dziełach Mickiewicza są kolejnym dowodem na to, jak ważnym elementem kultury europejskiej było ius Romanum. Mickiewicz czerpał swoją wiedzę z licznych źródeł, zarówno z wykształcenia zdobytego na Uniwersytecie Wileńskim, jak i z licznych opracowań. Co ciekawe, być może wpływ na jego zainteresowanie tą materią miał fakt, że jego brat, Aleksander Mickiewicz, był prawnikiem i nauczał prawa rzymskiego w różnych uczelniach.