Pojęcie niewypłacalności w polskim prawie upadłościowym

Pojęcie niewypłacalności w polskim prawie upadłościowym

Niewypłacalność to jedno z kluczowych pojęć prawa upadłościowego, od którego zależy możliwość ogłoszenia upadłości dłużnika. W potocznym rozumieniu często mylona jest z bankructwem, jednak w ujęciu prawnym różnią się one znacząco. Bankructwo to szerokie pojęcie ekonomiczne, oznaczające brak możliwości kontynuowania działalności, podczas gdy niewypłacalność to stan prawny, który stanowi podstawę do wszczęcia postępowania upadłościowego.

Różnica między bankructwem a niewypłacalnością

Bankructwo odnosi się do stanu ekonomicznego, w którym przedsiębiorca nie jest w stanie prowadzić dalszej działalności z powodu braku płynności finansowej. Upadłość, jako pojęcie prawne, to formalny proces umożliwiający zakończenie działalności przedsiębiorstwa, przy jednoczesnym zapewnieniu zaspokojenia wierzycieli, choć nie zawsze w pełnym zakresie. Każde bankructwo ekonomiczne może prowadzić do upadłości, ale nie każda upadłość wynika z bankructwa.

Niewypłacalność w polskim prawie

Polskie prawo upadłościowe definiuje niewypłacalność w art. 11 ustawy Prawo upadłościowe. W świetle tej regulacji niewypłacalnym jest dłużnik, który utracił zdolność do wykonywania swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych. Oznacza to, że jeżeli przedsiębiorca nie jest w stanie regulować swoich długów, istnieje przesłanka do ogłoszenia upadłości.

Przesłanka płynnościowa

Niewypłacalność rozumiana jako brak zdolności do bieżącego spłacania zobowiązań finansowych to tzw. przesłanka płynnościowa. W praktyce ocenia się, czy przedsiębiorca nie jest w stanie spłacić swoich długów w krótkim terminie, a jego płynne aktywa nie wystarczają na pokrycie zobowiązań. Dla sądu kluczowa jest trwałość tego stanu – jeżeli sytuacja jest przejściowa, upadłość może nie zostać ogłoszona.

Przesłanka zadłużeniowa

Drugą przesłanką niewypłacalności jest tzw. przesłanka zadłużeniowa, która polega na tym, że zobowiązania dłużnika przewyższają wartość jego majątku, a stan ten utrzymuje się przez okres 24 miesięcy. Przesłanka ta dotyczy dłużnika, którego majątek nie jest wystarczający na pokrycie wszystkich zobowiązań, co stwarza ryzyko, że nie będzie on w stanie spłacić wierzycieli.

Odpowiedzialność za niezłożenie wniosku o upadłość

Przepisy prawa nakładają na dłużnika obowiązek złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości w terminie 30 dni od wystąpienia niewypłacalności. Niezłożenie takiego wniosku pociąga za sobą poważne konsekwencje, w tym odpowiedzialność cywilną oraz karną, zwłaszcza dla członków zarządu osób prawnych.

Domniemania prawne w zakresie niewypłacalności

Prawo upadłościowe wprowadza dwa domniemania prawne związane z niewypłacalnością. Pierwsze dotyczy przesłanki płynnościowej – jeśli dłużnik opóźnia się z płatnościami powyżej 3 miesięcy, przyjmuje się, że utracił zdolność do wykonywania swoich zobowiązań. Drugie domniemanie odnosi się do przesłanki zadłużeniowej – jeżeli zobowiązania dłużnika przekraczają wartość jego majątku przez okres 24 miesięcy, uznaje się go za niewypłacalnego.

Obalanie domniemań

Choć domniemania niewypłacalności są ułatwieniem dla wierzycieli, mogą być one obalone przez dłużnika dowodami przeciwnymi. W przypadku przesłanki płynnościowej, dłużnik może wykazać, że jego trudności finansowe są przejściowe, a przyszłe wpływy pozwolą na terminowe spłacenie zobowiązań. W odniesieniu do przesłanki zadłużeniowej, dłużnik może dowodzić, że jego majątek w rzeczywistości przewyższa zobowiązania, co może zmienić ocenę jego sytuacji finansowej.

Podsumowanie

Pojęcie niewypłacalności jest kluczowe w postępowaniu upadłościowym. Stanowi ono podstawę do ogłoszenia upadłości, a jego wystąpienie wiąże się z poważnymi konsekwencjami prawnymi zarówno dla dłużnika, jak i dla jego wierzycieli. Polskie prawo upadłościowe przewiduje dwie przesłanki niewypłacalności – płynnościową i zadłużeniową, które umożliwiają wierzycielom dochodzenie swoich roszczeń w przypadku niewypłacalności dłużnika.