Kłopotliwa darowizna

Kłopotliwa darowizna

Donacja Konstantyna to jeden z najbardziej kontrowersyjnych dokumentów w historii Państwa Kościelnego. Przez wieki legitymizował on świecką władzę papieży, a jego autentyczność była rzadko kwestionowana aż do XVI wieku, kiedy włoski humanista Lorenzo Valla zakwestionował prawdziwość tego dokumentu.

Historia Donacji Konstantyna

Donacja Konstantyna, znana również jako Konstytucja Konstantyna, miała rzekomo pochodzić z IV wieku, kiedy to cesarz Konstantyn I Wielki miał nadać papieżowi Sylwestrowi I i jego następcom nie tylko władzę duchową, ale także świecką nad miastem Rzym i zachodnią częścią cesarstwa. Dokument ten stał się podstawą władzy papiestwa na przestrzeni wieków, zwłaszcza od XI wieku, kiedy papiestwo zaczęło intensywnie korzystać z zapisów Donacji w swoich politycznych działaniach.

Zakres przywilejów nadanych papieżowi

• Papież Sylwester został wywyższony ponad innych biskupów, np. Antiochii, Aleksandrii, Konstantynopola i Jerozolimy.
• Świątynie, takie jak bazylika św. Jana na Lateranie, podniesiono do rangi najważniejszych świątyń chrześcijaństwa.
• Dostojnicy kościelni z Rzymu otrzymali te same prawa, co rzymscy senatorowie, a papież otrzymał prawo do honorów równych cesarzowi rzymskiemu.
• Papież i jego następcy mieli władzę świecką nad miastem Rzym i prowincjami zachodniego cesarstwa.

Wątpliwości co do autentyczności

W XVI wieku Lorenzo Valla, włoski humanista, zakwestionował autentyczność Donacji Konstantyna, twierdząc, że dokument był ordynarnym fałszerstwem. Valla wskazywał na liczne błędy stylistyczne oraz brak potwierdzenia istnienia dokumentu w źródłach epoki konstantyńskiej. Mimo że Valla nie był prawnikiem, jego argumenty szybko zyskały rozgłos, a Donacja stała się przedmiotem szerokiej debaty.

Recepcja Donacji Konstantyna w Polsce

Donacja była również tematem rozważań wśród polskich intelektualistów. Na przykład, profesorowie Akademii Krakowskiej, tacy jak Paweł Włodkowic i Andrzej Gałka z Dobczyna, kwestionowali zasadność decyzji cesarskich zawartych w Donacji, choć nie podważali jej autentyczności.

Grecki oryginał Donacji

W roku 1633, podczas poselstwa Jerzego Ossolińskiego do Rzymu, Polacy przekazali papieżowi Urbanowi VIII grecki "oryginał" Donacji Konstantyna. Ten zadziwiający gest miał symbolizować uznanie władzy papieskiej i miał polityczne podłoże, związane z planami Władysława IV na Wschodzie. Mimo to, oryginał zaginął, a Watykan nigdy nie wykorzystał go w dalszych dyskusjach na temat autentyczności Donacji.

Podsumowanie

Historia Donacji Konstantyna pokazuje, jak polityka i religia przenikały się przez wieki, a dokumenty takie jak Donacja miały kluczowe znaczenie w legitymizowaniu władzy Kościoła. Mimo że Lorenzo Valla obnażył fałszerstwo, Donacja Konstantyna przez długi czas pozostawała narzędziem politycznym papiestwa.