Sposób formułowania istotnego zagadnienia prawnego
Istotnym zagadnieniem prawnym w rozumieniu art. 3989 § 1 pkt 1 KPC jest zagadnienie nowe, nierozwiązane dotychczas w orzecznictwie, którego wyjaśnienie może przyczynić się do rozwoju prawa. Skarga kasacyjna wymaga precyzyjnego sformułowania i uzasadnienia, aby spełnić przesłanki przyjęcia do rozpoznania przez Sąd Najwyższy. Konieczne jest zawarcie profesjonalnego wywodu prawnego, odnoszącego się do istotnych zagadnień prawnych i wyjaśniającego sporne kwestie.
Tematyka: zagadnienie prawne, istotne, skarga kasacyjna, Sąd Najwyższy, wywód prawny, profesjonalizm, rozwój prawa, orzecznictwo, wyjaśnienie, przyczynić się
Istotnym zagadnieniem prawnym w rozumieniu art. 3989 § 1 pkt 1 KPC jest zagadnienie nowe, nierozwiązane dotychczas w orzecznictwie, którego wyjaśnienie może przyczynić się do rozwoju prawa. Skarga kasacyjna wymaga precyzyjnego sformułowania i uzasadnienia, aby spełnić przesłanki przyjęcia do rozpoznania przez Sąd Najwyższy. Konieczne jest zawarcie profesjonalnego wywodu prawnego, odnoszącego się do istotnych zagadnień prawnych i wyjaśniającego sporne kwestie.
Istotnym zagadnieniem prawnym w rozumieniu art. 3989 § 1 pkt 1 KPC jest zagadnienie nowe, nierozwiązane dotychczas w orzecznictwie, którego wyjaśnienie może przyczynić się do rozwoju prawa. Stanowisko SA Sąd Apelacyjny zmienił na skutek apelacji strony pozwanej wyrok Sądu Okręgowego m.in. w ten sposób, że zasądził od pozwanego na rzecz powodów kwotę 18.023,20 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od 12.2.2020 r. do dnia zapłaty, oddalił powództwo K.C. w pozostałym zakresie. Skarga kasacyjna Skarżący wniósł o przyjęcie skargi kasacyjnej do rozpoznania i podał, że w sprawie występują istotne zagadnienia prawne i potrzeba wyjaśnienia m.in., czy w przypadku uznania w wyniku kontroli incydentalnej obecnych w umowie o kredyt indeksowany kursem waluty obcej klauzul spreadowych nieokreślających głównego przedmiotu umowy, za niedozwolone warunki umowne, prawidłowym jest przyjęcie nieważności całej umowy, skoro klauzule ryzyka walutowego, określające główny przedmiot tej umowy, nie stanowią niedozwolonych warunków umownych. Stanowisko SN Sąd Najwyższy w sprawie z powództwa K.C. i M. C. przeciwko Bank spółce akcyjnej w W. o zapłatę, odrzucił skargę kasacyjną w zakresie w jakim jest skierowana przeciwko zawartemu w pkt 1a rozstrzygnięciu w przedmiocie oddalenia powództwa K.C. w pozostałym zakresie oraz odmówił przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania w pozostałym zakresie. Sąd Najwyższy przyjmuje skargę kasacyjną do rozpoznania, jeżeli w sprawie występuje istotne zagadnienie prawne, istnieje potrzeba wykładni przepisów prawnych budzących poważne wątpliwości lub wywołujących rozbieżności w orzecznictwie sądów, zachodzi nieważność postępowania lub skarga kasacyjna jest oczywiście uzasadniona (art. 3989 § 1 KPC). Obowiązkiem skarżącego jest sformułowanie i uzasadnienie wniosku o przyjęcie skargi kasacyjnej do rozpoznania w nawiązaniu do tych przesłanek, gdyż tylko wówczas może być osiągnięty cel wymagań przewidzianych w art. 3984 § 2 KPC. Rozstrzygnięcie Sądu Najwyższego w kwestii przyjęcia bądź odmowy przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania wynika z oceny czy okoliczności powołane przez skarżącego odpowiadają tym, o których mowa w art. 3989 § 1 KPC. Konieczne jest zawarcie w skardze kasacyjnej odrębnego wniosku o jej przyjęcie do rozpoznania, zawierającego profesjonalny wywód prawny nawiązujący do przesłanek przedsądu ze wskazaniem, które z nich występują w sprawie i z uzasadnieniem stanowiska skarżącego. Ze względu na odmienny cel instytucji przedsądu i jej odrębne oraz kwalifikowane przesłanki, wskazanie i uzasadnienie okoliczności decydujących o przyjęciu lub odmowie przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania nie może polegać na odwołaniu się do podstaw kasacyjnych i ich uzasadnienia. W prawidłowo sporządzonej skardze kasacyjnej oba powyższe elementy muszą pojawić się oddzielnie i autonomicznie. Sąd Najwyższy nie jest bowiem trzecią instancją sądową i nie rozpoznaje sprawy, a jedynie skargę kasacyjną, będącą szczególnym środkiem zaskarżenia, wnoszonym i rozpoznawanym nie tylko w interesie skarżącego, ale przede wszystkim w interesie publicznym. Skarga kasacyjna strony pozwanej nie zawiera argumentów dostatecznych dla uznania, że skarżący skutecznie wykazał, że w sprawie zachodzą stosowne przesłanki. Oparcie wniosku o przyjęcie skargi kasacyjnej do rozpoznania na potrzebie wykładni przepisów prawa budzących poważne wątpliwości lub wywołujących rozbieżności w orzecznictwie sądów wymaga wykazania, jaki konkretny przepis prawa, zastosowany w danej sprawie, jest przedmiotem rozbieżnej wykładni w judykaturze sądowej i na czym rozbieżność ta polega, co wymaga przytoczenia orzeczeń sądów wydanych w takich samych lub istotnie zbliżonych stanach faktycznych, względnie, jaki konkretny przepis prawa, zastosowany w danej sprawie, wymaga interpretacji ze strony Sądu Najwyższego, z czego potrzeba ta wynika i z jakich powodów dotychczasowy dorobek doktryny i orzecznictwa jest w tej mierze niewystarczający. Nieodzowne jest ponadto wykazanie związku między oczekiwaną od Sądu Najwyższego wykładnią prawa a wynikiem postępowania kasacyjnego. Analiza skargi kasacyjnej wskazuje, że skarżący nie sporządził w sposób prawidłowy uzasadnienia wniosku o przyjęcie skargi do rozpoznania w tym zakresie. Pomimo bowiem wskazania szeregu przepisów, które, zdaniem skarżącego, wymagają dokonania wykładni, co powinno wiązać się z odrębnym uzasadnieniem dla każdego z nich, pozwany sporządził tylko jedno wspólne uzasadnienie, z którego dodatkowo wynika, że TSUE wypowiedział się już obszernie co do wykładni tych przepisów. Istotnym zagadnieniem prawnym jest zagadnienie nowe, nierozwiązane dotychczas w orzecznictwie, którego wyjaśnienie może przyczynić się do rozwoju prawa. Zagadnienie prawne powinno, przede wszystkim, być sformułowane w oparciu o okoliczności mieszczące się w stanie faktycznym sprawy wynikającym z dokonanych przez sąd ustaleń, a jednocześnie być przedstawione w sposób ogólny i abstrakcyjny tak, aby umożliwić Sądowi Najwyższemu udzielenie uniwersalnej odpowiedzi, niesprowadzającej się do samej subsumpcji i rozstrzygnięcia konkretnego sporu. Sformułowane w skardze kasacyjnej kwestie były w ostatnim czasie przedmiotem wielu wypowiedzi Sądu Najwyższego. Stanowisko o niedozwolonym charakterze postanowień umownych pozostawiających możliwość ustalania kursu CFH, a w konsekwencji wysokości świadczeń stron, arbitralnej decyzji jednej ze stron, jest jednolicie przyjmowane w orzecznictwie Sądu Najwyższego; takie uregulowanie umowne uznawane jest za niedopuszczalne, niezależnie od tego, czy swoboda przedsiębiorcy (banku) w ustaleniu kursu jest pełna, czy też w jakiś sposób ograniczona. Taki sam charakter ma ocena klauzul przeliczeniowych w umowie kredytu indeksowanego lub denominowanego do waluty obcej jako określających główne świadczenie stron; za postanowienia umowne mieszczące się w pojęciu „głównego przedmiotu umowy” w rozumieniu art. 4 ust. 2 dyrektywy 93/13/EWG należy bowiem uważać te, które określają podstawowe świadczenia w ramach danej umowy i które z tego względu charakteryzują tę umowę. Nie budzi również wątpliwości, z uwagi na jednoznaczne brzmienie art. 385 1 § 2 KC, że konsekwencją uznania danego postanowienia umowy za bezskuteczne jest działająca ex lege sankcja bezskuteczności niedozwolonego postanowienia, połączona z zasadą związania stron umową w pozostałym zakresie. W razie uznania, że postanowienie umowy kredytu indeksowanego lub denominowanego odnoszące się do sposobu określania kursu waluty obcej stanowi niedozwolone postanowienie umowne i nie jest wiążące, w obowiązującym stanie prawnym nie można przyjąć, że miejsce tego postanowienia zajmuje inny sposób określenia kursu waluty obcej wynikający z przepisów prawa lub zwyczajów. W razie zaś niemożliwości ustalenia wiążącego strony kursu waluty obcej w umowie kredytu indeksowanego lub denominowanego umowa nie wiąże także w pozostałym zakresie. Jednocześnie SN podkreślił, że oceny czy postanowienie umowne jest niedozwolone, dokonuje się według stanu z chwili zawarcia umowy i od tego momentu klauzule abuzywne nie są wiążące dla konsumenta, chyba że konsument wyrazi świadomą wolę na objęcie go takim postanowieniem umownym. Mając na względzie powyższe, Sąd Najwyższy stoi na stanowisku, że najistotniejsze dla rozstrzyganej sprawy problemy prawne były już wyjaśniane w orzecznictwie. W związku z tym przedstawione w skardze kasacyjnej zagadnienia prawne nie mają waloru nowości i nie są nowymi, istotnymi zagadnieniami, których wyjaśnienie przyczyni się do rozwoju prawa. Komentarz Warunki, jakim powinno odpowiadać zagadnienie prawne są ściśle określone orzeczniczo oraz doktrynalnie i wymagają podejścia formalistycznego, a także profesjonalnego przygotowania, co potwierdził Sąd Najwyższy. Z tego względu sporządzanie skarg kasacyjnych zostało powierzone osobom wyspecjalizowanym w drodze art. 871 KPC nakazującego reprezentację przez pełnomocnika profesjonalnego. Niewątpliwie taki wymóg wynika z poziomu trudności jaki wiąże się z przeprowadzeniem właściwego wywodu prawnego uzasadniającego istnienie zagadnienia prawnego budzącego rozbieżności i wątpliwości. Powinno bowiem przybrać postać porównywalną z formułowaniem zagadnienia, o którym stanowi art. 390 § 1 KPC. Niezbędne jest więc przedstawienie wyraźnych wątpliwości co do określonej normy albo instytucji prawnej. Przyjmuje się, że zagadnienie to ma dotyczyć pytania, na które odpowiedź jest niezbędna do rozstrzygnięcia sprawy. Zagadnienie powinno być przy tym postawione na tyle ogólnie i abstrakcyjnie, by mogło być rozpatrywane w oderwaniu od konkretnego stanu faktycznego, a ponadto budzić poważne wątpliwości. Przedstawiane zagadnienia muszą mieć charakter wyłącznie prawny, a zatem nie mogą jednocześnie obejmować elementu faktycznego sprawy. Takie rozumienie zagadnień prawnych prowadzi do uzyskania odpowiedzi uniwersalnej, która nie może zastępować rozstrzygnięcia konkretnej sprawy. Postanowienie Sądu Najwyższego z 11.7.2024 r., I CSK 236/23,
Warunki, jakim powinno odpowiadać zagadnienie prawne, są ściśle określone orzeczniczo i doktrynalnie. Sąd Najwyższy podkreśla, że istotne dla rozstrzyganej sprawy problemy prawne były już wyjaśniane w orzecznictwie, co sprawia, że przedstawione zagadnienia nie przyczynią się do rozwoju prawa. Sporządzanie skarg kasacyjnych wymaga podejścia formalistycznego i profesjonalnego przygotowania, co potwierdził Sąd Najwyższy.