Nowe przepisy wspierające działania funkcjonariuszy i żołnierzy

Sejm przyjął ustawę o zmianie niektórych ustaw w celu usprawnienia działań Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej, Policji oraz Straży Granicznej. Nowe przepisy mają na celu poprawę efektywności i bezpieczeństwa operacyjnego, wprowadzając kontrowersyjne rozwiązania. Rozszerzona pomoc prawna dla żołnierzy oraz jawność zasad użycia broni to kluczowe elementy nowelizacji.

Tematyka: Nowe przepisy, funkcjonariusze, żołnierze, pomoc prawna, zasady użycia broni, zatrzymanie, środki przymusu bezpośredniego, odpowiedzialność karne, transparentność działań, Siły Zbrojne, Policja, Straż Graniczna

12.7.2024 r. Sejm przyjął ustawę o zmianie niektórych ustaw w celu usprawnienia działań Sił Zbrojnych
Rzeczypospolitej Polskiej, Policji oraz Straży Granicznej na wypadek zagrożenia bezpieczeństwa państwa
(druk numer 471). Ustawę przekazano Prezydentowi RP i Marszałkowi Senatu 15.7.2024 r. Nowe przepisy
mają na celu poprawę efektywności i bezpieczeństwa operacyjnego, wprowadzając jednocześnie pewne
kontrowersyjne rozwiązania.
• Ustawa przewiduje rozszerzenie pomocy prawnej dla funkcjonariuszy i żołnierzy.
• Nowe przepisy przyznają dodatkowe uprawnienia w zakresie stosowania środków przymusu
bezpośredniego.
• Ustawa wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.
Rozszerzona pomoc prawna dla żołnierzy
Nowelizacja ustawy przewiduje szerokie wsparcie prawne dla żołnierzy, którzy mogą znaleźć się w sytuacjach
wymagających interwencji prawnej, zwłaszcza w kontekście działań na granicy prawa. Obejmuje to pomoc prawną
w razie postępowania dotyczącego użycia broni.
Nowe przepisy zakładają, że państwo będzie pokrywać koszty obrony prawnej żołnierzy w przypadku
postępowania sądowego. Jak wynika z nowelizacji, żołnierzowi przysługuje zwrot kosztów poniesionych na pomoc
prawną, jeżeli wszczęte przeciwko niemu postępowanie karne o przestępstwo popełnione w związku
z wykonywaniem zadań i czynności służbowych zostało zakończone prawomocnym orzeczeniem o umorzeniu
postępowania z powodu braku ustawowych znamion czynu zabronionego lub niepopełnienia przestępstwa albo
wyrokiem uniewinniającym. Jest to kluczowy krok w celu zapewnienia żołnierzom odpowiedniego wsparcia
w sytuacjach konfliktowych.
Jawność zasad użycia broni
Jednym z najbardziej dyskutowanych elementów nowelizacji jest wprowadzenie jawności zasad użycia broni
przez funkcjonariuszy i żołnierzy. Nowe przepisy jasno określają, w jakich sytuacjach i na jakich warunkach mogą
oni używać broni palnej.
Zgodnie z nowelizacją, chodzi o przypadki:
1. odparcia bezpośredniego i bezprawnego zamachu na życie, zdrowie lub wolność funkcjonariusza Policji,
funkcjonariusza Straży Granicznej, żołnierza Żandarmerii Wojskowej lub innej osoby lub
2. przeciwdziałania czynnościom zmierzającym bezpośrednio do zamachu na życie, zdrowie lub wolność
funkcjonariusza Policji, funkcjonariusza Straży Granicznej, żołnierza Żandarmerii Wojskowej lub innej osoby, lub
3. przeciwstawienia się osobie niepodporządkowującej się wezwaniu do natychmiastowego porzucenia broni,
materiału wybuchowego lub innego niebezpiecznego przedmiotu, którego użycie może zagrozić życiu, zdrowiu
lub wolności funkcjonariusza Policji, funkcjonariusza Straży Granicznej, żołnierza Żandarmerii Wojskowej lub
innej osoby, lub która usiłuje bezprawnie odebrać broń funkcjonariuszowi Policji, funkcjonariuszowi Straży
Granicznej, żołnierzowi Żandarmerii Wojskowej lub innej osobie uprawnionej do jej posiadania
– jeżeli okoliczności wymagają natychmiastowego działania.
Celem tej zmiany jest zwiększenie transparentności działań wojskowych na terenie kraju oraz budowanie zaufania
społecznego do sił zbrojnych. Dokumentacja dotycząca zasad użycia broni będzie dostępna publicznie, co pozwoli
na lepsze zrozumienie i kontrolę tych działań przez obywateli.
Zatrzymanie żołnierzy
Nowelizacja precyzuje również zasady dotyczące zatrzymywania żołnierzy. Wprowadza wyraźne kryteria, zgodnie
z którymi zatrzymanie może być zastosowane, co ma zapobiegać nadużyciom i zapewnić, że jest to środek
ostateczny, stosowany tylko wtedy, gdy inne metody zawiodą.
Zgodnie z nowymi uregulowaniami, zatrzymanie żołnierza Żandarmerii Wojskowej w czasie wykonywania przez
niego czynności lub zadań służbowych może być stosowane jako środek ostateczny, o ile nie zachodzi
konieczność zatrzymania żołnierza na gorącym uczynku.

Nowe przepisy mają na celu ochronę praw żołnierzy oraz zapewnienie, że działania związane z ich zatrzymaniem są
przeprowadzane w sposób zgodny z prawem.
Środki przymusu bezpośredniego
Ustawa wprowadza także nowe środki przymusu bezpośredniego, które mogą być stosowane przez żołnierzy
w określonych sytuacjach.
Do takich środków należą:
1. siła fizyczna w postaci technik: transportowych, obrony, ataku, obezwładnienia;
2. kajdanki lub inne środki służące do unieruchomienia kończyn;
3. siatka obezwładniająca i inne podobne środki służące do obezwładniania;
4. wodne środki obezwładniające;
5. pies służbowy;
6. koń służbowy;
7. pociski niepenetracyjne;
8. urządzenia emitujące dźwięki do rozpraszania tłumu;
9. środki chemiczne;
10. paralizatory.
Zmiany te mają na celu poprawę kontroli nad tłumem i zwiększenie bezpieczeństwa publicznego, a także
zapewnienie, że żołnierze mają dostęp do odpowiednich narzędzi do radzenia sobie z różnymi sytuacjami
kryzysowymi.
Warunki wyłączenia odpowiedzialności karnej
Nowelizacja przewiduje również warunki, w których żołnierze mogą być zwolnieni z odpowiedzialności karnej za
użycie środków przymusu. Obejmuje to sytuacje, w których działali oni w celu ochrony życia lub zdrowia,
zarówno swojego, jak i innych osób. Przepisy te mają na celu zapewnienie, że żołnierze podejmujący trudne
decyzje w sytuacjach kryzysowych mają odpowiednie zabezpieczenie, chroniące ich przed niesprawiedliwymi
konsekwencjami prawnymi.
Etap legislacyjny
Sejm przyjął ustawę o zmianie niektórych ustaw w celu usprawnienia działań Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej,
Policji oraz Straży Granicznej na wypadek zagrożenia bezpieczeństwa państwa 12.7.2024 r. Ustawę przekazano
Prezydentowi RP i Marszałkowi Senatu 15.7.2024 r.

Nowe przepisy mają na celu ochronę praw żołnierzy oraz zapewnienie, że działania związane z ich zatrzymaniem są przeprowadzane zgodnie z prawem. Dodatkowo wprowadzono nowe środki przymusu bezpośredniego oraz warunki wyłączenia odpowiedzialności karnej dla żołnierzy.