Nowe przepisy dotyczące ochrony zbiorowej interesów konsumentów

Rada Ministrów 21.5.2024 r. przyjęła projekt ustawy o zmianie ustawy o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym oraz niektórych innych ustaw. Nowe przepisy mają na celu poprawę ochrony konsumentów, umożliwiając skuteczniejsze dochodzenie roszczeń grupowych. Projekt wprowadza regulacje zgodne z dyrektywą UE 2020/1828 w celu zwiększenia możliwości konsumentów w walce z nieuczciwymi praktykami przedsiębiorców.

Tematyka: nowe przepisy, dochodzenie roszczeń, postępowanie grupowe, ochrona konsumentów, powództwa grupowe, legitymacja procesowa, środki naprawcze, ugody, koszty procesowe, przedawnienie, Prezes UOKiK

Rada Ministrów 21.5.2024 r. przyjęła projekt ustawy o zmianie ustawy o dochodzeniu roszczeń
w postępowaniu grupowym oraz niektórych innych ustaw (numer UC16). Wprowadzenie nowych przepisów
ma na celu poprawę ochrony konsumentów poprzez umożliwienie skuteczniejszego dochodzenia roszczeń
grupowych. Przedstawiony projekt służy wdrożeniu dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE)
2020/1828 z 25.11.2020 r. w sprawie powództw przedstawicielskich wytaczanych w celu ochrony zbiorowych
interesów konsumentów i uchylająca dyrektywę 2009/22/WE (Dz.Urz. UE L z 2020 r. Nr 409, s. 1) oraz
zwiększeniu możliwości konsumentów w walce z nieuczciwymi praktykami przedsiębiorców.
• Rozszerzeniu ma ulec zakres przedmiotowy ustawy z 17.12.2009 r. o dochodzeniu roszczeń
w postępowaniu grupowym (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 1212; dalej: RoszczGrupU).
• Ustanowione zostaną nowe przepisy dotyczące postępowania w sprawach powództw grupowych
wytaczanych przez upoważnione podmioty.
• Przepisy wejdą w życie po 14 dniach od ogłoszenia w Dzienniku Ustaw.
Nowe przepisy regulujące postępowanie w sprawach pozwów grupowych
Zgodnie z przedstawionym projektem, rozszerzeniu ulegnie zakres przedmiotowy RoszczGrupU. Dodane zostaną
nowe przepisy dotyczące postępowania w sprawach powództw grupowych wytaczanych przez podmioty
upoważnione, które będą regulować m.in. kwestię legitymacji procesowej stron postępowania, zasad przystąpienia
konsumentów do postępowania oraz wystąpienia z niego, zasad zawierania ugód oraz wystąpień przedsądowych do
przedsiębiorców.
Legitymacja procesowa stron postępowania
Jak wynika z projektu, legitymowanym do wytoczenia powództw grupowych będzie podmiot (w tym organizacja
konsumencka), który spełnia kryteria niezależności i bezstronności wymagane przez dyrektywę 2020/1828/UE.
Z kolei stroną pozwaną będzie przedsiębiorca naruszający szeroko rozumiane prawa konsumentów.
Dopuszczalność powództwa
Wytoczenie powództwa grupowego przez upoważnione podmioty, zgodnie z projektem, będzie możliwe w przypadku
stosowania przez przedsiębiorcę praktyk naruszających ogólne interesy konsumentów.
Warunkiem koniecznym do wytoczenia powództwa w sprawie zastosowania środków naprawczych będzie wyrażenie
zgody przez 10 konsumentów do bycia reprezentowanymi w danym powództwie przez podmiot upoważniony.
Zasady przystąpienia konsumentów do postępowania oraz wystąpienia z niego
W przypadku powództw o zastosowanie środków naprawczych projekt przewiduje prawo konsumentów
poszkodowanych w wyniku stosowania niedozwolonej praktyki do wyrażenia woli bycia reprezentowanymi przez ten
podmiot oraz bycia związanymi wynikiem tego postępowania.
Konsumenci objęci powództwem będą uprawnieni do rezygnacji z bycia reprezentowanymi, a tym samym do
rezygnacji z objęcia ich skutkami postępowania albo ugody.
Prawa i obowiązki stron postępowania
Zgodnie z przedstawionym projektem stronami postępowania będą:
• podmiot upoważniony,
• pozwany przedsiębiorca.
Zastosowanie znajdą ogólne reguły procedury cywilnej dotyczące pozycji w procesie stron postępowania cywilnego.
Prawa i obowiązki konsumentów objętych powództwem
Jak wynika z projektu, konsumenci indywidualni objęci powództwem będą beneficjentami środków zasądzonych
przez sąd w postępowaniu prowadzonym przez podmiot upoważniony. Nie będą oni jednak mieć prawa do
indywidualnego wnoszenia wniosków dowodowych w ramach postępowania, ani indywidualnego odwoływania się od
decyzji sądu.

Środki nakazujące zaprzestanie szkodliwych praktyk
Środki nakazujące zaprzestanie szkodliwych praktyk mają na celu ochronę interesów konsumentów bez względu na
to, czy konsumenci indywidualni ponieśli jakąkolwiek rzeczywistą stratę lub szkodę. Zgodnie z projektem sąd, obok
nakazu zaprzestania stosowania praktyki, będzie mógł nałożyć na przedsiębiorców obowiązek podjęcia
konkretnych działań.
Środki naprawcze
Na gruncie projektu środki naprawcze obejmują środki odszkodowawcze wynikające z naruszenia określone w KC
oraz innych ustawach regulujących szeroko pojęte prawa konsumenckie. Konsument będzie mógł dochodzić
w postępowaniu indywidualnym innych środków naprawczych dostępnych na mocy prawa.
Zasady ujawniania dowodów
Sąd na wniosek podmiotu upoważnionego będzie mógł nakazać ujawnienie kolejnych dowodów będących
w posiadaniu pozwanego lub strony trzeciej. Projekt przewiduje stosowną procedurę dotyczącą wyjawiania środków
dowodowych służących stwierdzeniu faktu istotnego dla rozstrzygnięcia znajdującego się w posiadaniu wskazanych
podmiotów.
Zasady zawierania ugód
Projekt przewiduje, że ugody będą zawierane przez podmioty upoważnione z pozwanymi przedsiębiorcami.
Zatwierdzone przez sąd ugody będą wiążące dla podmiotu upoważnionego, pozwanego przedsiębiorcy oraz
indywidualnych konsumentów objętych powództwem.
Podział kosztów procesowych
W przypadku powództw o zastosowanie środka naprawczego, zastosowanie znajdzie wynikająca z art. 98 KPC
zasada, że strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne
do celowego dochodzenia praw i celowej obrony.
Terminy przedawnienia
Na gruncie projektu zastosowanie znajdą ogólne reguły przerwania biegu terminu przedawnienia roszczeń przez
każdą czynność dokonaną przed sądem, określone w art. 123 KC.
Wymienia on również sankcje za niezastosowanie lub odmowę zastosowania się przez przedsiębiorcę do nakazu:
• zaprzestania stosowania praktyki;
• nieujawnienia dowodów;
• nieprzekazania konsumentom stosownych informacji.
Przedstawiony projekt przewiduje wprowadzenie przepisów umożliwiających sądowi nałożenie na przedsiębiorcę,
który nie wykonuje prawomocnego wyroku nakazującego zaniechanie praktyki, grzywny.
Wystąpienia przedsądowe do przedsiębiorców
Podmiot upoważniony będzie zobligowany do wezwania przedsiębiorcy do zaprzestania stosowania szkodliwej
praktyki przed wytoczeniem powództwa. Jeżeli w terminie dwóch tygodni od otrzymania wezwania przedsiębiorca nie
zaprzestanie naruszenia, upoważniony podmiot może niezwłocznie wytoczyć powództwo grupowe. Projekt nie
przewiduje wymogu, ani możliwości angażowania do podjęcia tych działań udziału podmiotu zewnętrznego.
Koordynacja pomiędzy powództwami grupowymi a innymi powództwami, których celem jest ochrona
interesów konsumentów
Projekt zakłada, że zapewnienie koordynacji w zakresie wytaczania powództw grupowych będzie realizowane przez
system wymiany informacji pomiędzy podmiotami upoważnionymi do wytaczania powództw a Prezesem UOKiK.
Podmiot upoważniony, który zamierza wytoczyć powództwo o zaprzestanie szkodliwych praktyk będzie miał
obowiązek, zwrócenia się przed wytoczeniem takiego powództwa do Prezesa UOKiK o przedstawienie informacji,
czy Prezes UOKiK prowadzi lub zamierza prowadzić postępowanie w sprawie konkretnego przedsiębiorcy
stosującego konkretną praktykę.
Etap legislacyjny
Przedstawiony projekt wpłynął do Sejmu 6.6.2024 r. Nowe przepisy dotyczące dochodzenia roszczeń
w postępowaniu grupowym wejdą w życie po 14 dniach od ogłoszenia w Dzienniku Ustaw.

Nowe przepisy regulują postępowanie w sprawach pozwów grupowych, legitymację procesową, dopuszczalność powództwa, zasady przystąpienia konsumentów do postępowania, prawa i obowiązki stron, środki naprawcze, zasady ujawniania dowodów, zawierania ugód, podział kosztów procesowych, terminy przedawnienia oraz grzywny za niezastosowanie nakazów. Projekt zakłada koordynację między podmiotami upoważnionymi a Prezesem UOKiK.