W marcu wejdzie w życie nowelizacja KPC istotna dla pełnomocników

W marcu 2024 r. wejdzie w życie nowelizacja Kodeksu postępowania cywilnego, istotna dla pełnomocników. Ustawa wprowadza obowiązek posiadania konta w portalu informacyjnym przez adwokatów, radców prawnych i biegłych sądowych. Dodatkowo reguluje doręczenia za pośrednictwem portalu informacyjnego oraz organizację posiedzeń zdalnych.

Tematyka: nowelizacja KPC, pełnomocnicy, portal informacyjny, doręczenia sądowe, posiedzenia zdalne, zmiany w Kodeksie postępowania cywilnego, ustawa z 7.7.2023 r., organizacja sądowa

W marcu 2024 r. wejdzie w życie kolejna część nowelizacji KPC dokonanej ustawą z 7.7.2023 r. o zmianie
ustawy - Kodeks postępowania cywilnego, ustawy - Prawo o ustroju sądów powszechnych, ustawy - Kodeks
postępowania karnego oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2023 r. poz. 1860), obejmująca m.in. doręczenia
za pośrednictwem portalu informacyjnego oraz organizację posiedzeń zdalnych.
Obowiązek posiadania konta w portalu informacyjnym
Ustawa nowelizująca wprowadza obowiązek posiadania przez adwokatów i radców prawnych kont w portalu
informacyjnym. Stosowne zmiany w tym zakresie zostały dodane w art. 37d PrAdw oraz art. 2211 RadPrU. Tożsamy
obowiązek został nałożony również na biegłych wpisanych na listę biegłych sądowych w art. 157 § 1a PrUSP.
Doręczenia za pośrednictwem portalu informacyjnego
Kolejna zmiana obejmuje wprowadzenie do KPC regulacji dotyczącej doręczeń za pośrednictwem portalu
informacyjnego. Dodany art. 1311a § 1 KPC stanowi, że w razie niemożności doręczenia za pośrednictwem systemu
teleinformatycznego, sąd doręcza adwokatowi, radcy prawnemu, rzecznikowi patentowemu, prokuratorowi, organowi
emerytalnemu określonemu przez ministra właściwego do spraw wewnętrznych oraz Prokuratorii Generalnej
Rzeczypospolitej Polskiej pisma sądowe, wyłącznie poprzez umieszczenie ich treści w portalu informacyjnym
w sposób umożliwiający uzyskanie przez odbiorcę dokumentu potwierdzającego doręczenie. Nie dotyczy to pism,
które podlegają doręczeniu wraz z odpisami pism procesowych stron lub innymi dokumentami niepochodzącymi od
sądu, chyba że sąd dysponuje ich kopią utrwaloną w postaci elektronicznej.
Wprowadzona regulacja przewiduje zatem doręczenie pism sądowych wyłącznie poprzez umieszczenie ich treści
w portalu informacyjnym. W uzasadnieniu projektu ustawy podkreślono, że jeżeli dojdzie do takiego doręczenia, nie
ma podstaw do tego, aby dodatkowo wysyłać pismo za pośrednictwem operatora pocztowego, a gdy to nastąpi, takie
doręczenie ma charakter wyłącznie informacyjny. Przewodniczący może jednak zarządzić odstąpienie od doręczenia
pisma za pośrednictwem portalu informacyjnego, jeżeli dokonanie doręczenia w taki sposób jest niemożliwe ze
względu na charakter pisma, w szczególności jeżeli zachodzi potrzeba wydania stronie uwierzytelnionego odpisu
orzeczenia lub tytułu wykonawczego (art. 1311a § 3 KPC).
W art. 1311a § 2 KPC przewidziano, że pismo uznaje się za doręczone w chwili wskazanej w dokumencie
potwierdzającym doręczenie. Przepisu art. 134 § 1 KPC nie stosuje się. W przypadku braku dokumentu
potwierdzającego doręczenie, doręczenie uznaje się za skuteczne po upływie 14 dni od dnia umieszczenia treści
pisma w portalu informacyjnym.
Natomiast w art. 1311a § 4 KPC została zawarta delegacja ustawowa dla Ministra Sprawiedliwości, który w drodze
rozporządzenia określić ma szczegółowy tryb i sposób doręczania pism sądowych za pośrednictwem portalu
informacyjnego. Prace nad projektem rozporządzenia jeszcze trwają.
Posiedzenia zdalne
Rozbudowana została również regulacja dotycząca posiedzeń zdalnych. Zgodnie z art. 151 § 2 KPC przewodniczący
może zarządzić przeprowadzenie posiedzenia jawnego przy użyciu urządzeń technicznych umożliwiających jego
przeprowadzenie na odległość (posiedzenie zdalne) jeżeli nie stoi temu na przeszkodzie wzgląd na charakter
czynności, które mają być dokonane na posiedzeniu, a przeprowadzenie posiedzenia zdalnego zagwarantuje pełną
ochronę praw procesowych stron i prawidłowy tok postępowania. W takim przypadku na sali sądowej przebywają sąd
i protokolant, a pozostałe osoby uczestniczące w posiedzeniu nie muszą przebywać w budynku sądu prowadzącego
postępowanie. Zapis obrazu i dźwięku z czynności procesowych odbywających się na sali sądowej przekazuje się do
miejsca przebywania tych uczestników posiedzenia, którzy zgłosili zamiar zdalnego udziału w posiedzeniu sądu oraz
z miejsca przebywania tych uczestników posiedzenia do budynku sądu prowadzącego postępowanie.
Zarządzenie przeprowadzenia posiedzenia zdalnego może nastąpić zarówno z urzędu, jak i na wniosek osoby, która
ma uczestniczyć w posiedzeniu i wskazała adres poczty elektronicznej. Termin na złożenie takiego wniosku wynosi 7
dni od dnia doręczenia zawiadomienia albo wezwania na posiedzenie. Zarządzając przeprowadzenie posiedzenia
zdalnego przewodniczący może zastrzec, że określona osoba weźmie udział w posiedzeniu zdalnym, jeżeli będzie
przebywać w budynku innego sądu.

Art. 151 § 5 KPC stanowi, że wezwanie na posiedzenie zdalne zawiera informację o możliwości stawiennictwa na sali
sądowej lub zgłoszenia zamiaru zdalnego udziału w posiedzeniu, a także pouczenie, że zamiar ten należy zgłosić
najpóźniej na 3 dni robocze przed wyznaczonym terminem posiedzenia oraz że do skutecznego zgłoszenia
wystarczają środki porozumiewania się na odległość, przy jednoczesnym wskazaniu adresu poczty elektronicznej.
Zgodnie z art. 151 § 6 KPC osoba, która nie zgłosiła skutecznie wniosku o przeprowadzenie posiedzenia zdalnego,
albo nie zgłosiła zamiaru zdalnego udziału w posiedzeniu po otrzymaniu wezwania na posiedzenie zdalne, ma
obowiązek stawić się na posiedzeniu w budynku sądu prowadzącego postępowanie bez dodatkowego wezwania.
Przeprowadzenie dowodu na odległość w ramach posiedzenia zdalnego
Nowelizacja przewiduje również, że jeśli nie sprzeciwia się temu charakter dowodu, sąd orzekający może
postanowić, że jego przeprowadzenie nastąpi na odległość w ramach posiedzenia zdalnego. We wniosku
o przeprowadzenie dowodu strona może wskazać, czy domaga się jego przeprowadzenia w ramach posiedzenia
zdalnego. W terminie 7 dni od dnia uzyskania informacji o zamiarze przeprowadzenia przesłuchania świadka poza
salą sądową w ramach posiedzenia zdalnego, strona może się temu sprzeciwić. W razie skutecznego wniesienia
sprzeciwu sąd wezwie świadka do osobistego stawiennictwa na sali sądowej.
Zmiany wejdą w życie 14.3.2024 r.

Komentarz
Omawiana nowelizacja KPC stanowi legislacyjne potwierdzenie praktyki ukształtowanej w oparciu o przepisy ustawy
epizodycznej, wprowadzonej w związku z pandemią COVID-19. Przyjęte rozwiązania wprowadzają szereg terminów,
którym uchybienie może mieć istotny wpływ na przebieg postępowania – sposób uczestnictwa w posiedzeniu,
przeprowadzenie dowodu. Regulacja jest jednocześnie niekompletna, na co zwrócono uwagę w stanowiskach
dotyczących projektu aktu wykonawczego w sprawie szczegółowego trybu i sposobu doręczania pism sądowych za
pośrednictwem portalu informacyjnego, nad którym trwają jeszcze prace. Jednym z wysuwanych postulatów jest jej
uzupełnienie o wyłączenie możliwości umieszczania pism w portalu informacyjnym w porze nocnej, w soboty oraz dni
ustawowo wolne od pracy. Zwrócono również uwagę na konieczność doprecyzowania zasad udostępniania spraw
pełnomocnikom i wskazanie, czy następuje to na wniosek pełnomocnika, czy z urzędu, a także określenia skutków
braku udostępnienia sprawy. Kwestie te pozostają bowiem dotąd nieuregulowane.

Nowelizacja KPC wprowadza istotne zmiany dotyczące sposobu doręczania pism sądowych oraz organizacji posiedzeń zdalnych. Regulacja ta ma na celu dostosowanie przepisów do wymogów współczesnej rzeczywistości, jednak pozostaje kwestia niedoprecyzowana, w tym zakresie trwają prace nad dalszymi ustaleniami.