Wynagrodzenie kuratora małoletniego w postępowaniu sądowoadministracyjnym

Naczelny Sąd Administracyjny ustalił, że wynagrodzenie kuratora małoletniego oraz zwrot wydatków są możliwe po zakończeniu jego czynności w postępowaniu sądowoadministracyjnym. Orzeczenie w tej sprawie wydaje wojewódzki sąd administracyjny. Adwokat A.B. reprezentujący małoletniego złożył skargę kasacyjną oraz wniosek o zasądzenie kosztów i zwrot wydatków, ale Sąd I instancji przyznał mu niższe wynagrodzenie. Brak odrębnej regulacji skłania sąd do stosowania przepisów dotyczących wynagrodzenia kuratorów w sprawach cywilnych.

Tematyka: wynagrodzenie kuratora, zwrot wydatków, postępowanie sądowoadministracyjne, Naczelny Sąd Administracyjny, wojewódzki sąd administracyjny, koszty sądowe, skarga kasacyjna, art. 99 KRO, WynagrKurSprCywR, NSA

Naczelny Sąd Administracyjny ustalił, że wynagrodzenie kuratora małoletniego oraz zwrot wydatków są możliwe po zakończeniu jego czynności w postępowaniu sądowoadministracyjnym. Orzeczenie w tej sprawie wydaje wojewódzki sąd administracyjny. Adwokat A.B. reprezentujący małoletniego złożył skargę kasacyjną oraz wniosek o zasądzenie kosztów i zwrot wydatków, ale Sąd I instancji przyznał mu niższe wynagrodzenie. Brak odrębnej regulacji skłania sąd do stosowania przepisów dotyczących wynagrodzenia kuratorów w sprawach cywilnych.

Naczelny Sąd Administracyjny stwierdził, że o wynagrodzeniu kuratora reprezentującego dziecko i zwrocie
wydatków można orzekać dopiero po zakończeniu jego czynności, a więc dopiero po prawomocnym
zakończeniu postępowania przed sądem administracyjnym lub gdy na wcześniejszym etapie postępowania
kurator definitywnie zakończył swoje czynności. Postanowienie w tym przedmiocie zawsze wydaje
wojewódzki sąd administracyjny bez względu na to, z jakim etapem postępowania sądowoadministracyjnego
wynagrodzenie kuratora i jego wydatki są związane.
Orzeczenie WSA
Adwokat A.B. jako kurator reprezentował małoletniego w postępowaniu sądowoadministracyjnym. Gdy sąd I instancji
oddalił skargę małoletniego, kurator wniósł skargę kasacyjną, a przed jej rozpoznaniem przez NSA, złożył wniosek
o zasądzenie kosztów z tytułu udzielonej pomocy prawnej oraz zwrot kosztów podróży. Adwokat wskazał, że nakład
pracy uzasadnia zasądzenie kosztów zastępstwa adwokackiego z wyboru w stawce minimalnej podwyższonej
sześciokrotnie.
Sąd I instancji przyznał adwokatowi A.B. wynagrodzenie jednak w wysokości znacznie niższej niż wskazana we
wniosku oraz stwierdził brak podstaw do zwrotu kosztów podróży. W uzasadnieniu postanowienia wyjaśniono, że
wyznaczenie kuratora przez sąd rodzinny dla osoby małoletniej, nie jest tożsame z ustanowieniem pełnomocnika
z urzędu i jego wyznaczeniem w trybie art. 253 § 2 ustawy z 30.8.2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami
administracyjnymi (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 1634; dalej: PostAdmU). Sąd zaznaczył też, że choć A.B. jest adwokatem,
to w tej sprawie występował jako kurator ustanowiony przez sąd rodzinny.
Z uwagi na brak odrębnej regulacji w zakresie wynagrodzenia kuratora w postępowaniu sądowoadministracyjnym,
Sąd I instancji uznał, że należy przez analogię stosować przepisy rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości
z 9.3.2018 r. w sprawie określenia wysokości wynagrodzenia i zwrotu wydatków poniesionych przez kuratorów
ustanowionych dla strony w sprawie cywilnej (Dz.U. z 2018 r. poz. 536; dalej: WynagrKurSprCywR). Z § 1 ust. 1
WynagrKurSprCywR wynika, że wysokość wynagrodzenia kuratora ustala się w kwocie nieprzekraczającej 40%
stawki minimalnej, która w sprawach przed sądami administracyjnymi wynosi 480 złotych - § 14 ust. 1 pkt. 1 lit. c
rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22.10.2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz.U. z 2023 r.
poz. 1964), nie mniej niż 60 zł. Sąd I instancji z uwagi na zakres czynności jakie kurator podjął w sprawie przyznał
mu wynagrodzenia w maksymalnej wysokości, czyli 192 zł oraz stwierdził brak podstaw do zwrotu kosztów podróży.
Jak wyjaśniono z § 2 WynagrKurSprCywR i art. 77⁵ § 1 KP wynika, że zwrot kosztów podróży byłby możliwy
w przypadku gdyby siedziba Sądu znajdowała się w innej miejscowości niż kancelaria A.B., jednak są one położone
w tym samym mieście.
Podstawa przyznania kuratorowi wynagrodzenia i zwrotu wydatków
Naczelny Sąd Administracyjny na skutek zażalenia kuratora uchylił zaskarżone orzeczenie. W uzasadnieniu
postanowienia stwierdzono, że skoro adwokat A.B. został ustanowiony kuratorem do reprezentowania
małoletniego na podstawie art. 99 § 1 KRO, to art. 99 3 KRO jest samoistną podstawą prawną dla sądu
administracyjnego do wydania postanowienia w jego sprawie wynagrodzenia i zwrotu wydatków. Zgodnie
bowiem z art. 993 KRO o wynagrodzeniu kuratora reprezentującego dziecko i zwrocie poniesionych przez niego
wydatków orzeka ten sąd lub organ państwowy, przed którym dziecko jest reprezentowane, stosując przepisy
właściwe dla danego postępowania. Wysokość wynagrodzenia kuratora ustanowionego do reprezentowania dziecka
w postępowaniu innym niż postępowanie cywilne i zwrot poniesionych przez niego wydatków ustala się na podstawie
przepisów określających wysokość wynagrodzenia i zwrot wydatków kuratora ustanowionego dla strony w sprawie
cywilnej. Niezasadne jest zatem twierdzenie A.B., że do ustalenia przysługującego mu wynagrodzenia należy
stosować przepisy dotyczące kosztów nieopłaconej pomocy prawnej.
NSA wskazał, że co do zasady wysokość wynagrodzenia kuratora określona została w § 1 ust. 1
WynagrKurSprCywR. Jest to kwota nieprzekraczająca 40% stawek minimalnych za czynności adwokackie,
jednak w sprawach wymagających przeprowadzenia rozprawy możliwe jest jej zwiększenie do wysokości
stawki minimalnej. Zgodnie z § 1 ust 3 WynagrKurSprCywR, musi to uzasadniać nakład pracy kuratora,
w szczególności: czas poświęcony na przygotowanie się do działania w postępowaniu, liczba stawiennictw
w sądzie, w tym na rozprawach i posiedzeniach, czynności podjęte w sprawie, wartość przedmiotu sporu
i stopień zawiłości sprawy.




Zwrot kosztów podróży
W § 2 WynagrKurSprCywR określono sposób ustalenia wysokości zwrotu wydatków, które kurator poniósł w związku
ze swoimi czynnościami. Suma ta nie może przekraczać kwot wynikających z rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki
Społecznej z 29.1.2013 r. w sprawie należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub
samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 2302; dalej:
PodrSłużbR). NSA za błędne uznał stanowisko Sądu I instancji, że kuratorowi nie przysługuje zwrot kosztów dojazdu
do siedziby Sądu tylko dlatego, iż znajduje się ona w tym samym mieście, co siedziba kancelarii kuratora. Z § 2
WynagrKurSprCywR nie wynika bowiem, że do wydatków związanych z uzasadnionymi podróżami kuratora należy
stosować art. 775 § 1 KP. W § 2 pkt 2 lit. b PodrSłużbR przewidziano zwrot kosztów dojazdu środkami komunikacji
miejscowej, przy czym ten zwrot może nastąpić w formie ryczałtu wynoszącego 20% diety. Jak wyjaśniono § 9 ust. 1
PodrSłużbR określa kwotę, której nie można przekroczyć przy zwrocie kuratorowi wydatków związanych
z uzasadnionymi podróżami w miejscowości będącej siedzibą sądu.
Wynagrodzenie po zakończeniu postępowania
W ocenie NSA z przepisów WynagrKurSprCywR wynika, że o wynagrodzeniu kuratora reprezentującego dziecko
i zwrocie jego wydatków orzekać można dopiero po zakończeniu jego czynności, a więc dopiero po prawomocnym
zakończeniu postępowania przed sądem administracyjnym lub wówczas, gdy przed prawomocnym zakończeniem
postępowania konkretny kurator definitywnie zakończył swoje czynności. NSA podkreślił, że należności kuratorów
są elementem kosztów sądowych, zatem zgodnie z art. 227 § 1 PostAdmU na wydane w takiej sprawie
postanowienie kuratorowi reprezentującemu dziecko służy zażalenie. Dlatego o wynagrodzeniu kuratora
reprezentującego dziecko i zwrocie jego wydatków zawsze powinien orzekać wojewódzki sąd
administracyjny, niezależnie od tego, czy wynagrodzenie kuratora i jego wydatki są związane jedynie
z postępowaniem przed sądem I instancji, czy także lub wyłącznie z postępowaniem przed NSA.
W sprawie, w której wydano zaskarżone postanowienie, przeprowadzono rozprawę, po której wydano wyrok. Skarga
kasacyjna od tego wyroku do tej pory nie została ani rozpoznana, ani odrzucona, zatem postępowanie nie zostało
jeszcze prawomocnie zakończone. NSA zaznaczył, że przy ustalaniu wynagrodzenia kuratora musi być
uwzględniony również jego wkład w sporządzenie skargi kasacyjnej i reprezentowanie dziecka w postępowaniu po
wniesieniu skargi kasacyjnej. Dlatego Sąd I instancji ponownie rozpozna wniosek kuratora po prawomocnym
zakończeniu postępowania lub po zakończeniu pełnienia funkcji kuratora dziecka uwzględniając wskazane wyżej
okoliczności.
Postanowienie NSA z 29.6.2023 r., II OZ 287/23, 








Naczelny Sąd Administracyjny uchylił orzeczenie Sądu I instancji i potwierdził, że wynagrodzenie kuratora i zwrot wydatków są możliwe po zakończeniu jego czynności. NSA podkreślił, że należności kuratorów są elementem kosztów sądowych i zawsze powinien o nich orzekać wojewódzki sąd administracyjny.