Nowelizacja KPC w zakresie doręczeń przez portal informacyjny

Nowelizacja KPC wprowadza zmiany dotyczące doręczeń pism sądowych za pośrednictwem portalu informacyjnego. Profesjonalni pełnomocnicy będą zobowiązani do posiadania konta w portalu. Zmiany mają na celu uregulowanie zagadnień związanych z doręczaniem pism sądowych w sposób elektroniczny, eliminując wątpliwości i chaos wynikający z dotychczasowych przepisów.

Tematyka: Nowelizacja KPC, doręczenia pism sądowych, portal informacyjny, pełnomocnicy, konta w portalu, elektroniczne doręczenia

W dniu 13.9.2023 r. ogłoszona została ustawa z 7.7.2023 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania
cywilnego, ustawy - Prawo o ustroju sądów powszechnych, ustawy - Kodeks postępowania karnego oraz
niektórych innych ustaw. Wprowadzone nią zmiany dotyczą m.in. doręczeń za pośrednictwem portalu
informacyjnego. Profesjonalni pełnomocnicy zobowiązani będą do posiadania w nim konta.
Dotychczasowy stan prawny
Dotychczas możliwość doręczania pism sądowych za pośrednictwem portalu informacyjnego wynikała z art. 15zzs9
ust. 2 ustawy z 2.3.2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem
i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (t.j. Dz.U. z 2023 r.
poz. 1327; dalej: KoronawirusU). Nie dotyczyło to pism, które podlegały doręczeniu wraz z odpisami pism
procesowych stron lub innymi dokumentami niepochodzącymi od sądu.
Regulacja ta budziła wiele wątpliwości w praktyce, spowodowanych m.in. brakiem dostosowania portalu
informacyjnego do nowej funkcji w postaci doręczeń czy też brakiem jednoznacznych reguł kolizyjnych w zakresie
doręczeń tradycyjnych i za pośrednictwem portalu.
Przyczyna wprowadzenia zmian
Zmiany wprowadzone ustawą z 7.7.2023 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania cywilnego, ustawy - Prawo
o ustroju sądów powszechnych, ustawy - Kodeks postępowania karnego oraz niektórych innych ustaw mają na celu
wprowadzenie na stałe możliwości doręczania pism sądowych pełnomocnikom za pośrednictwem portalu
informacyjnego. Dotychczasowe rozwiązanie ma bowiem charakter szczególny i epizodyczny.
Zgodnie z uzasadnieniem projektu ustawy, dla osiągnięcia powyższego celu niezbędne jest przemodelowanie
przepisów ogólnych dotyczących udostępniania stronom odpisów, kopii lub wyciągów z akt spraw, a także
kompleksowe uregulowanie zagadnień związanych z doręczaniem pism sądowych za pośrednictwem portalu
informacyjnego.
Wprowadzone zmiany
Przede wszystkim, nowelizacja wprowadza obowiązek posiadania przez adwokatów i radców prawnych konta
w portalu informacyjnym. Stosowna regulacja w tym zakresie zostanie dodana w ustawie z 26.5.1982 r. Prawo
o adwokaturze (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1184) oraz ustawie z 6.7.1982 r. o radcach prawnych (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz.
1166). Tożsamy obowiązek został nałożony również na biegłych wpisanych na listę biegłych sądowych.
Zmianie ulegnie treść art. 9 KPC. Ustawodawca przewidział umożliwienie przeglądania akt sprawy oraz
udostępnianie stronom i uczestnikom postępowania odpisów, kopii lub wyciągów z akt sprawy również za
pośrednictwem portalu informacyjnego.
Kolejna zmiana dotyczy wprowadzenia regulacji odnoszącej się bezpośrednio do doręczeń za pośrednictwem portalu
informacyjnego. Wprowadzony art. 1311a § 1 KPC stanowi, że w razie niemożności doręczenia za pośrednictwem
systemu teleinformatycznego, sąd doręcza adwokatowi, radcy prawnemu, rzecznikowi patentowemu, prokuratorowi,
organowi emerytalnemu określonemu przez ministra właściwego do spraw wewnętrznych oraz Prokuratorii
Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej pisma sądowe, wyłącznie poprzez umieszczenie ich treści w portalu
informacyjnym w sposób umożliwiający uzyskanie przez odbiorcę dokumentu potwierdzającego doręczenie. Nie
dotyczy to pism, które podlegają doręczeniu wraz z odpisami pism procesowych stron lub innymi dokumentami
niepochodzącymi od sądu, chyba że sąd dysponuje ich kopią utrwaloną w postaci elektronicznej.
W konsekwencji, wprowadzona regulacja jest zbliżona do dotychczas obowiązującej, jednakże nie identyczna.
Przede wszystkim, ustawodawca przewidział, że pisma doręcza się wyłącznie poprzez umieszczenie ich treści
w portalu informacyjnym. W uzasadnieniu projektu ustawy podkreślono, że jeżeli dojdzie do takiego doręczenia, to
nie ma podstaw do tego, aby dodatkowo wysyłać pismo za pośrednictwem operatora pocztowego. Gdyby natomiast
to nastąpiło, takie doręczenie ma charakter wyłącznie informacyjny i nie powinno wywoływać skutków procesowych.
W dodanym art. 1311a § 2 KPC przewidziano, że pismo uznaje się za doręczone w chwili wskazanej w dokumencie
potwierdzającym doręczenie. Przepisu art. 134 § 1 KPC nie stosuje się. W przypadku braku dokumentu
potwierdzającego doręczenie, doręczenie uznaje się za skuteczne po upływie 14 dni od dnia umieszczenia treści
pisma w portalu informacyjnym.

Ustawodawca przewidział, że przewodniczący zarządza odstąpienie od doręczenia pisma za pośrednictwem portalu
informacyjnego, jeżeli dokonanie doręczenia w taki sposób jest niemożliwe ze względu na charakter pisma,
w szczególności jeżeli zachodzi potrzeba wydania stronie uwierzytelnionego odpisu orzeczenia lub tytułu
wykonawczego (art. 1311a § 3 KPC).
Nowelizacja obejmuje również zmianę art. 142 § 1 KPC, polegającą na rozszerzeniu katalogu sposobów
potwierdzenia doręczenia pisma o dokument uzyskany z portalu informacyjnego.
Natomiast w art. 1311a § 4 KPC została zawarta delegacja ustawowa dla Ministra Sprawiedliwości, który w drodze
rozporządzenia określić ma szczegółowy tryb i sposób doręczania pism sądowych za pośrednictwem portalu
informacyjnego. Wraz z projektem omawianej ustawy przedstawiony został także projekt rozporządzenia.
Przewidziano w nim m.in, że doręczenie za pośrednictwem portalu informacyjnego odbywa się przez udostępnienie
pisma w zakładce „Moje doręczenia”, w taki sposób, żeby nie budziło wątpliwości, iż podlega ono doręczeniu
w sposób przewidziany w art. 1311a § 1 KPC. Po odbiorze pisma na koncie, na którym umieszczono pismo, jest
prezentowana data odbioru, a w przypadku jego nieodebrania w terminie 14 dni od daty umieszczenia pisma na
koncie – data, w której upłynął 14-dniowy termin, o którym mowa w art. 1311a § 2 KPC.
Przepisy przejściowe
Zgodnie z przepisami przejściowymi, ustawa w zakresie zmian dotyczących obowiązku posiadania konta w portalu
informacyjnym, doręczeń za pośrednictwem portalu informacyjnego oraz uchylenia art. 15zzs 9 KoronawirusU ma
wejść życie po upływie 6 miesięcy od dnia jej ogłoszenia. Ustawa została ogłoszona 13.9.2023 r., a więc omawiane
zmiany wejdą w życie 14.3.2024 r.

Komentarz
Inicjatywę ustawodawczą dotyczącą uregulowania doręczeń pism sądowych za pośrednictwem portalu
informacyjnego należy ocenić pozytywnie. Dwuletni okres funkcjonowania dotychczasowych rozwiązań w tym
zakresie ujawnił ich daleko idącą niedoskonałość, niejednokrotnie godziły one bowiem w gwarancje procesowe
uczestników postępowań. Sposób procedowania zmian można natomiast określić mianem chaotycznego. Szkoda, że
nie udało się ich wprowadzić przy okazji prac nad ostatnią nowelizacją KPC, dokonaną ustawą z 9.3.2023 r.
o zmianie ustawy - Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2023 r. poz. 614). Należy
także podkreślić, że jak dotąd nie zostały uwzględnione postulaty środowisk prawniczych w zakresie umożliwienia
dwukierunkowej komunikacji za pośrednictwem portalu informacyjnego, tj. również na linii pełnomocnik – sąd.
Z pewnością usprawniłoby to przebieg postępowań sądowych, wpisując się jednocześnie w trend ich cyfryzacji.

Nowe przepisy wprowadzają obowiązek posiadania konta w portalu informacyjnym dla adwokatów, radców prawnych i biegłych sądowych. Doręczanie pism za pośrednictwem portalu będzie odbywać się poprzez umieszczenie treści w portalu, bez konieczności dodatkowego wysyłania pism tradycyjną pocztą.