Wniesienie do sądu pisma za pośrednictwem poczty elektronicznej i platformy ePUAP

Sąd Najwyższy wskazał, że wniesienie pisma do sądu e-mailem lub za pośrednictwem platformy ePUAP nie wywołuje skutków procesowych. Artykuł omawia stan faktyczny oraz stanowiska Sądu Apelacyjnego i Sądu Najwyższego w kontekście skargi kasacyjnej. Warto zwrócić uwagę na istotę skutecznego wniesienia pisma procesowego do sądu oraz konieczność zachowania formy tradycyjnej pisemnej w postępowaniu sądowym.

Tematyka: Sąd Najwyższy, Sąd Apelacyjny, ePUAP, skarga kasacyjna, pismo procesowe, forma tradycyjna, wniesienie do sądu, brak skutków procesowych, postępowanie sądowe

Sąd Najwyższy wskazał, że wniesienie pisma do sądu e-mailem lub za pośrednictwem platformy ePUAP, nie
wywołuje skutków procesowych.
Stan faktyczny
Wyrokiem z 13.7.2021 r. Sąd Apelacyjny w Warszawie oddalił apelację powoda wzajemnego od wyroku Sądu
Okręgowego w Warszawie z 30.9.2019 r. Odpis wyroku z uzasadnieniem został doręczony pełnomocnikowi powoda
wzajemnego 1.3.2022 r. Powód wzajemny 2.5.2022 r. przesłał do SA przez platformę e-PUAP, pismo w postaci
elektronicznej zatytułowane „Skarga kasacyjna”. Pismo to zostało wydrukowane w sądzie 4.5.2022 r.
Stanowisko Sądu Apelacyjnego
Postanowieniem z 31.8.2022 r. SA odrzucił skargę kasacyjną powoda wzajemnego. W uzasadnieniu wskazał, że
skargę kasacyjną wnosi się do sądu, który wydał zaskarżone orzeczenie, w terminie dwóch miesięcy od dnia
doręczenia orzeczenia z uzasadnieniem stronie skarżącej. Sąd drugiej instancji odrzuca skargę kasacyjną wniesioną
po upływie terminu. Natomiast pisma procesowe w sprawie, wnosi się wyłącznie za pośrednictwem systemu
teleinformatycznego, jeżeli przepis szczególny tak stanowi albo dokonano wyboru wnoszenia pism procesowych za
pośrednictwem tego systemu. SA wskazał, że platforma e-PUAP, nie jest systemem teleinformatycznym, o którym
mowa w art. 125 § 22 KPC. SA w uzasadnieniu przywołał uchwałę SN z 23.5.2012 r., III CZP 9/12,
, zgodnie
z którą wydruk niedopuszczalnego środka odwoławczego wniesionego drogą elektroniczną może być potraktowany
jako środek odwoławczy niewniesiony tą drogą, jeżeli usunięty zostanie brak podpisu (art. 130 § 1 w zw. z art. 126 §
1 pkt 4 KPC). Datą wniesienia tego środka do sądu jest wówczas data wykonania wydruku (art. 130 § 3 KPC).
W związku z powyższym, SA za datę wniesienia skargi kasacyjnej przyjął dzień dokonania jej wydruku w sądzie.
Uwzględniając datę doręczenia pełnomocnikowi powoda wzajemnego odpisu wyroku z uzasadnieniem oraz datę
wniesienia skargi kasacyjnej (wykonania wydruku), SA uznał, że nie został zachowany termin do wniesienia skargi
kasacyjnej. Skarga kasacyjna podlegała odrzuceniu.
Zażalenie na postanowienie z 31.8.2022 r. wniósł powód wzajemny. Zasadniczy zarzut zażalenia dotyczył naruszenia
art. 3986 § 1 w zw. art. 3984 § 3 KPC przez zastosowanie rygoru odrzucenia skargi kasacyjnej, pomimo niewykonania
obowiązku uprzedniego wezwania do usunięcia braku przewidzianego w art. 126 § 1 pkt 6 KPC, dotyczącego
dodatkowego podpisu własnoręcznego pełnomocnika (oprócz podpisu zaufanego złożonego za pośrednictwem
portalu e-PUAP).
Stanowisko Sądu Najwyższego
SN rozpatrując zażalenie powoda wzajemnego na postanowienie sądu drugiej instancji o odrzuceniu skargi
kasacyjnej, uchylił skarżone postanowienie i umorzył postępowanie kasacyjne.
W uzasadnieniu wskazano, ze warunkiem wszczęcia postępowania sądowego jest skuteczne wniesienie do sądu
pisma procesowego inicjującego postępowanie. Zasadniczo pismo rozpoczynające postępowanie sądowe należy
złożyć w tradycyjnej formie pisemnej w siedzibie sądu. Konieczność złożenia pisma w siedzibie właściwego sądu
wynika z norm szczególnych wskazanych przez SN, a to art. 125 § 21 KPC, art. 165 § 2 - 4 KPC. Wyjątki wskazane
w tych przepisach dowodzą, że zasadniczą, dopuszczalną drogą złożenia pisma procesowego jest wniesienie
go do sądu. Przepisy o charakterze formalnym nie przewidują innej drogi wniesienia pisma procesowego do sądu
niż złożenie go w siedzibie sądu (w biurze podawczym), za pośrednictwem określonego operatora pocztowego lub –
w sytuacjach przewidzianych w przepisach szczególnych – za pośrednictwem systemu teleinformatycznego albo
innego (niż operator pocztowy) podmiotu uprawnionego (np. kapitana statku). Ponieważ są to wyjątki od ogólnej
zasady wnoszenia pism procesowych, nie mogą być interpretowane rozszerzająco.
SN wskazał, że system teleinformatyczny, który pozwala na złożenie pisma procesowego to system specjalny
obsługujący konkretne postępowanie sądowe (przykładowo: postępowanie upominawcze, postępowanie rejestrowe).
Nie jest takim systemem elektroniczna Platforma Usług Administracji Publicznej e-PUAP. Platforma ta nie została
przewidziana w przepisach regulujących postępowanie cywilne, do kontaktowania się stron z sądem w postępowaniu
sądowym. Platforma ta służy do komunikacji obywateli z jednostkami administracji publicznej. SN wskazał na słuszne
stanowisko wyrażone przez doktrynę i orzecznictwo, zgodnie z którym, co do zasady, skuteczne wniesienie pisma
procesowego do sądu musi nastąpić w tradycyjnej (materialnej) formie pisemnej oraz powinno zawierać możliwy do
odczytania tekst. Spełnienie tego warunku powoduje wszczęcie postępowania sądowego, a także ewentualnego
trybu naprawczego w celu usunięcia braków formalnych pisma procesowego. Z powyższego wynika, że pismo

procesowe złożone w postaci elektronicznej – w zakresie nieunormowanym szczególnymi przepisami – nie
wywołuje skutków prawnych, które ustawa wiąże ze złożeniem pisma procesowego. Przy czym, co podkreślił
SN, nie chodzi o brak formalny pisma, lecz o jego pierwotny, nieusuwalny brak skuteczności spowodowany
użyciem nieautoryzowanej techniki. SN odniósł się również do przywołanej w uzasadnieniu postanowienia SA
uchwały SN z 23.5.2012 r., III CZP 9/12,
i wskazał, że stanowisko - co do braku skutków procesowych
złożenia pisma procesowego drogą elektroniczną – wyraził również SN w uchwale, przywołanej przez SA. Sąd
Najwyższy przyjął jednak również pogląd przywołany przez Sąd Apelacyjny w uzasadnieniu swojego orzeczenia, że
wydruk pisma wniesionego drogą elektroniczną może być potraktowany jako środek odwoławczy niewniesiony tą
drogą, jeżeli usunięty zostanie brak podpisu. Wówczas datą wniesienia tego środka do sądu jest data wykonania
wydruku. SN wskazał na podstawy takiej tezy. Było nią założenie, że pismo przesłane do sądu w postaci
elektronicznej zostało wydrukowane, czyli uzyskało wymiar materialny. Uzasadniając stanowisko zawarte we
wspomnianej uchwale, SN przywołał wcześniejsze orzeczenia: uchwałę SN z 29.4.1977 r., III CZP 23/77,
,
dotyczącą telegramu i postanowienie SN z 29.1.2003 r., I CZ 192/02,
, dotyczące faksu. SN wskazał, że w tej
uchwale SN, nie wyjaśnił, w jaki – prawnie doniosły – sposób pismo przesłane do sądu e-mailem miałoby
uzyskać postać materialną. Podkreślono, że żaden przepis prawa procesowego nie nakłada na pracowników sądu
obowiązku wydruku pisma przesłanego elektronicznie, które zawiera oświadczenie procesowe strony. Stanowisko
zawarte w uchwale SN z 29.4.1977 r., III CZP 23/77,
i postanowieniu SN z 29.1.2003 r., I CZ 192/02,
,
związane z nadaniem oświadczeniu procesowemu strony formy pisma (materialnej) następowało (w przypadku
telegramu lub telefonogramu) na podstawie procedur dotyczących świadczenia usługi pocztowej. Usługa ta
wykonywana była przez podmiot zewnętrzny na zlecenie nadawcy. Jej wykonanie nie było uzależnione od
pracownika sądu, a pismo procesowe wniesione telegramem i faksem do sądu wpływało już w postaci materialnej
(pisemnej, wydrukowanej). SN wskazał, że określenie formy i sposobów wnoszenia pism należy do przepisów
postępowania. Mają one charakter bezwzględnie obowiązujący. Przepisy KPC nie przewidują – jako zasady –
wnoszenia pism drogą elektroniczną, a ponadto określają zasady wnoszenia pism tą drogą. Nie jest możliwe
uzupełnianie luki prawnej za pomocą wykładni rozszerzającej.
Sąd Najwyższy stwierdził, że dopóki ustawodawca nie otworzy drogi wnoszenia pism procesowych w sposób
szerszy, uwzględniającej rozwój technologii, przesłanie pisma do sądu e-mailem czy też za pośrednictwem platformy
e-PUAP nie wywołuje skutków procesowych i nie wymaga podjęcia przez sąd czynności o charakterze faktycznym
(wydrukowanie) i procesowym (np. wezwania do usunięcia jego braków formalnych jako pisma procesowego, którym
nie jest).
Natomiast czynnością, która winna być w takim wypadku wykonana, to poinformowanie strony o bezskuteczności
czynności wniesienia „pisma” drogą e-mailową lub za pośrednictwem platformy e-PUAP.

Komentarz
W postanowieniu SN z 29.3.2023 r., III CZ 427/22,
, na tle sprawy wniesienia skargi kasacyjnej jako pisma
w postaci elektronicznej przez platformę e-PUAP, następnie wydrukowanego w sądzie przez pracownika tego sądu,
przedstawiono stanowisko SN co do prawidłowości i zgodności z prawem takiego postępowania, przy wnoszeniu do
sądów powszechnych pism procesowych inicjujących postępowanie (odwoławcze, kasacyjne). Wskazano, że jest
ono nieprawidłowe, bowiem nie znajduje oparcia w przepisach cywilnego postępowania sądowego. W postanowieniu
tym, SN odniósł się do wcześniejszych orzeczeń SN regulujących podobne kwestie (wnoszenie pism do sądu
telegramem lub faksem) i wskazał argumenty, dla których orzeczenia wypowiadające się na ten temat i akceptujące
skuteczne wniesienie do sądu pism procesowych tą drogą było prawidłowe. Znajdowało ono oparcie w przepisach
regulujących świadczenie usług pocztowych. SN wskazał, że jedyną drogą do tego, aby dokonać skutecznego
wniesienia pisma procesowego (środków odwoławczych) do sądu drogą poczty elektronicznej lub przez ePUAP, jest
otwarcie tej drogi przez zmianę prawa w tym zakresie.

Postanowienie SN z 29.3.2023 r., III CZ 427/22,

Sąd Najwyższy uchylił postanowienie Sądu Apelacyjnego o odrzuceniu skargi kasacyjnej, argumentując konieczność skutecznego wniesienia pisma procesowego do sądu w formie tradycyjnej pisemnej. Wniesienie pisma drogą elektroniczną nie ma skutków procesowych zgodnie z obowiązującymi przepisami