Zawieszenie postępowania nie jest obligatoryjne

Tematyka: Zawieszenie postępowania, Trybunał Sprawiedliwości UE, wniosek prejudycjalny, skuteczność orzeczenia, art. 23 Statutu TSUE, KPP, postępowanie krajowe

Zawieszenie postępowania krajowego przez sąd występujący do Trybunału z wnioskiem prejudycjalnym nie
zawsze jest obligatoryjne. TSUE orzekł bowiem, że sąd odsyłający może prowadzić czynności procesowe,
takie jak gromadzenie dowodów, wówczas gdy uważa, że są one niezbędne oraz nie uniemożliwiają mu
zastosowania się do odpowiedzi udzielonej następnie przez Trybunał.
Stan faktyczny
Bułgarska prokuratura oskarżyła policjantów o korupcję. Sąd rozpatrujący tę sprawę zwrócił się do TSUE
z wnioskiem prejudycjalnym dotyczącym wykładni art. 6 ust. 3 i 4 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady
2012/13/UE z 22.5.2012 r. w sprawie prawa do informacji w postępowaniu karnym (Dz.Urz. UE L z 2012 r. Nr 142, s.
1) i art. 47 akapit drugi KPP. Wniosek jest przedmiotem sprawy C-175/22.
Policjanci zakwestionowali między innymi sposób, w jaki dokonano ich zatrzymania, a także to, że w gabinecie
drugiego z nich znaleziono znaczone pieniądze. Sąd stwierdził, że musi przesłuchać kolejne osoby i zbadać część
nagrań wideo. Wobec tego sąd powziął wątpliwości, czy w świetle art. 23 Statutu Trybunału Sprawiedliwości Unii
Europejskiej (Dz.Urz. UE C z 2016 r. Nr 202, s. 201; dalej: Statut TSUE) powinien zawiesić postępowanie główne
w całości do czasu otrzymania od Trybunału odpowiedzi, czy też może nadal rozpoznawać sprawę, w szczególności
w zakresie dalszego gromadzenia dowodów. W trakcie tego postępowania nie wyda on orzeczenia co do istoty
sprawy przed otrzymaniem tej odpowiedzi.
Stanowisko TSUE
W tym względzie należy przypomnieć, że w sytuacji braku uregulowań Unii w danej dziedzinie do wewnętrznego
porządku prawnego każdego państwa członkowskiego należy, zgodnie z zasadą autonomii proceduralnej, określić
zasady proceduralne dotyczące środków prawnych, mające na celu zapewnienie ochrony uprawnień podmiotów
prawa wynikających z prawa UE (wyrok TSUE z 22.4.2021 r., Profi Credit Slovakia, C-485/19,
, pkt 52).
Jednakże zasadę tę należy stosować z poszanowaniem zasad równoważności i skuteczności, aby zachować
skuteczność (effet utile) mających zastosowanie unijnych przepisów (wyrok TSUE z 3.6.2021 r., Bankia, C-910/19,
, pkt 45 i przytoczone tam orzecznictwo). W szczególności zgodnie z zasadą skuteczności państwa
członkowskie nie mogą korzystać ze swojej autonomii proceduralnej w sposób, który czyniłby wykonywanie praw
przyznanych przez prawo Unii praktycznie niemożliwym lub nadmiernie utrudnionym - wyrok TSUE z 24.11.2022 r.,
Varhoven administrativen sad (Uchylenie zaskarżonego przepisu), C-289/21,
, pkt 33.
W odniesieniu do procedury odesłania prejudycjalnego, art. 267 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (Dz.Urz.
UE C z 2016 r. Nr 202, s. 47; dalej: TFUE) ustanawia dialog sądów między Trybunałem a sądami państw
członkowskich, mający na celu zapewnienie jednolitej wykładni prawa Unii, umożliwiając tym samym zapewnienie
jego spójności, pełnej skuteczności i autonomii, a ostatecznie – szczególnego charakteru prawa ustanowionego
w Traktatach (wyrok Bankia, C-132/20, pkt 71). Zgodnie z jednolitym orzecznictwem TSUE wyrok wydany w tym
postępowaniu wiąże sąd krajowy w zakresie wykładni prawa Unii przy rozstrzyganiu zawisłego przed nim sporu -
wyrok TSUE z 22.2.2022 r., RS (Skutki wyroków sądu konstytucyjnego), C-430/21,
, pkt 74. W ocenie TSUE
zachowanie skuteczności (effet utile) tego postępowania nie staje się praktycznie niemożliwe lub nadmiernie
utrudnione przez przepis krajowy, który zezwala – między dniem skierowania do Trybunału wniosku o wydanie
orzeczenia w trybie prejudycjalnym a dniem wydania postanowienia lub wyroku, w którym Trybunał udziela na ten
wniosek odpowiedzi – na kontynuowanie postępowania głównego w celu prowadzenia czynności procesowych, które
sąd odsyłający uważa za niezbędne. Ponadto jeżeli dotyczą one aspektów niezwiązanych z przedstawionymi
pytaniami prejudycjalnymi, czyli czynności procesowych, które nie mogą uniemożliwić sądowi odsyłającemu
zastosowania się w ramach sporu w postępowaniu głównym do tego postanowienia lub wyroku.
Trybunał wskazał, że powyższy wniosek znajduje potwierdzenie w fakcie, że do sądu odsyłającego należy ocena, na
jakim etapie postępowania należy skierować taki wniosek do Trybunału (wyrok TSUE z 7.4.2016 r., Degano
Trasporti, C-546/14,
, pkt 16, 17). W związku z tym, ponieważ wniosek o wydanie orzeczenia w trybie
prejudycjalnym może zostać skierowany nawet na wczesnym etapie postępowania głównego, Trybunał stwierdził, że
sąd odsyłający powinien mieć możliwość, w oczekiwaniu na odpowiedź TSUE na ten wniosek, kontynuowania tego
postępowania w odniesieniu do czynności procesowych, które uważa za niezbędne i które nie są związane
z przedstawionymi pytaniami prejudycjalnymi. Trybunał przypomniał, że powyższe stanowisko w sposób
dorozumiany zostało zastosowane w wyroku z 21.12.2021 r., Euro Box Promotion i in., C-357/19, C-379/19,
C‑ 547/19, C-811/19 i C‑ 840/19,
, sprawy połączone. W pkt. 80 tego wyroku TSUE wskazał bowiem, że już
po przedłożeniu mu wniosku o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym, rozpatrywanego w jednej ze spraw
leżących u podstaw tego wyroku, postanowienie sądu odsyłającego w sprawie zawieszenia postępowania zostało

uchylone, a postępowanie zostało podjęte na nowo w odniesieniu do innych kwestii niż te, które zostały poruszone
we wniosku. W pkt. 141 tego wyroku Trybunał uznał zaś, że wniosek ten jest dopuszczalny, nie uznając za konieczne
zbadania ewentualnego naruszenia art. 23 Statutu TSUE.
Reasumując, Trybunał orzekł, że art. 23 Statutu TSUE należy interpretować w ten sposób, iż nie stoi on na
przeszkodzie temu, aby sąd krajowy, który wystąpił z wnioskiem o wydanie orzeczenia w trybie
prejudycjalnym na podstawie art. 267 TFUE, zawiesił postępowanie główne jedynie w odniesieniu do
aspektów tego postępowania, na które wpływ może mieć odpowiedź TSUE w przedmiocie tego wniosku.

Komentarz
Regułą jest, że sąd krajowy, który wystąpił z wnioskiem prejudycjalnym, zawiesza postępowanie krajowe (zob. np.
art. 177 § 1 pkt 31 KPC). Jednakże z niniejszego wyroku wynika, że ta reguła nie ma charakteru absolutnego.
Trybunał wyjaśnił, że wniosek prejudycjalny oznacza obligatoryjne zawieszenie postępowania głównego, ale
w odniesieniu do pytań zadanych w ramach tego wniosku. Natomiast to postępowanie może być kontynuowane
w kwestiach, które nie są przedmiotem danego wniosku. W tym zakresie powinny być spełnione kumulatywnie dwie
przesłanki, tj. po pierwsze, czynności procesowe powinny zostać uznane przez sąd za niezbędne, oraz po drugie, nie
mogą być związane z przedstawionymi pytaniami prejudycjalnymi. Zatem art. 23 Statutu TSUE reguluje kwestię
zawieszenia postępowania głównego jedynie w zakresie, w jakim to zawieszenie jest konieczne do zapewnienia
skuteczności ( effet utile) orzeczenia Trybunału.
Przy czym należy zaznaczyć, że żadne orzeczenie co do istoty sprawy nie może zostać wydane przez sąd krajowy,
który skierował wniosek prejudycjalny do TSUE, przed otrzymaniem odpowiedzi Trybunału na pytania przez sąd
krajowy.
Należy ocenić, że powyższa trafne stanowisko TSUE pozwala uniknąć straty czasu, związanej z zawieszeniem
całego postępowania, co ma m.in. wpływ na realizację prawa do uzyskania rozpatrzenia sprawy w rozsądnym
terminie (zob. art. 47 akapit drugi KPP).
Powyższa wykładnia Trybunału ma fundamentalne znaczenie również dla polskich sądów kierujących wnioski
o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym do TSUE.

Wyrok TSUE z 17.5.2023 r., BK i ZhP (Częściowe zawieszenie postępowania głównego), C-176/22,

Trybunał orzekł, że art. 23 Statutu TSUE nie stoi na przeszkodzie zawieszeniu postępowania głównego jedynie w odniesieniu do aspektów, na które wpływ może mieć odpowiedź TSUE. Wyrok ten ma istotne znaczenie dla polskich sądów skierowujących wnioski o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym do TSUE.