Europejski nakaz zabezpieczenia na rachunku bankowym
Wierzyciel nie może powoływać się na orzeczenie sądowe nakładające na dłużnika obowiązek zapłaty kary pieniężnej, w przypadku naruszenia nakazu zaniechania, aby być zwolnionym z obowiązku przedstawienia przed sądem dowodu na to, że żądanie skierowane przeciwko dłużnikowi zostanie prawdopodobnie uwzględnione co do istoty. Sprawa dotyczyła europejskiego nakazu zabezpieczenia na rachunku bankowym w kontekście rozporządzenia UE 655/2014 oraz wymogów dotyczących jego wydania.
Tematyka: Europejski nakaz zabezpieczenia na rachunku bankowym, TSUE, rozporządzenie 655/2014/UE, orzeczenie sądowe, kara pieniężna, wierzyciel, dłużnik, roszczenie, równowaga interesów, polskie postępowania
Wierzyciel nie może powoływać się na orzeczenie sądowe nakładające na dłużnika obowiązek zapłaty kary pieniężnej, w przypadku naruszenia nakazu zaniechania, aby być zwolnionym z obowiązku przedstawienia przed sądem dowodu na to, że żądanie skierowane przeciwko dłużnikowi zostanie prawdopodobnie uwzględnione co do istoty. Sprawa dotyczyła europejskiego nakazu zabezpieczenia na rachunku bankowym w kontekście rozporządzenia UE 655/2014 oraz wymogów dotyczących jego wydania.
Wierzyciel nie może powoływać się na orzeczenie sądowe nakładające na dłużnika obowiązek zapłaty kary pieniężnej, w przypadku naruszenia nakazu zaniechania, aby być zwolnionym z obowiązku przedstawienia przed sądem (do którego wpłynął wniosek o wydanie nakazu zabezpieczenia na rachunku bankowym) dowodu na to, że żądanie skierowane przeciwko dłużnikowi zostanie prawdopodobnie uwzględnione co do istoty. W ocenie TSUE wymóg ostatecznego określenia wysokości okresowej kary pieniężnej przed wydaniem tego nakazu zabezpieczenia jest zgodny z prawem UE, a zwłaszcza art. 7 ust. 2 rozporządzenia 655/2014/UE. Stan faktyczny Belgijska spółka S. domagała się wydania europejskiego nakazu zabezpieczenia na rachunku bankowym (dalej: ENZRB) kwot, które potencjalnie znajdują się na francuskim rachunku bankowym irlandzkiej spółki P. S. dążyła do zabezpieczenia roszczenia o zapłatę okresowej kary pieniężnej należnej od P. na podstawie orzeczenia sądowego wydanego w Belgii. Na mocy tego orzeczenia P. została zobowiązana do zaniechania określonych zachowań, pod groźbą okresowej kary pieniężnej w wysokości 2500 euro za każde naruszenie. Wątpliwości Sądu odsyłającego dotyczyły kwestii, czy wierzyciel, który uzyskał orzeczenie sądowe nakazujące dłużnikowi zapłatę okresowej kary pieniężnej w przypadku naruszenia nałożonego tym orzeczeniem nakazu zaniechania, dysponuje tytułem prawnym spełniającym wymogi sformułowane w rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) Nr 655/2014 z 15.5.2014 r. ustanawiającym procedurę europejskiego nakazu zabezpieczenia na rachunku bankowym w celu ułatwienia transgranicznego dochodzenia wierzytelności w sprawach cywilnych i handlowych (Dz.Urz. UE L z 2014 r. Nr 189, s. 59). Stanowisko TSUE Z art. 17 ust. 1 rozporządzenia 655/2014/UE wynika, że Sąd, do którego wpłynął wniosek o wydanie ENZRB, musi sprawdzić, czy spełnione są przesłanki i wymogi określone w tym rozporządzeniu. Warunki wydania ENZRB zostały określone w art. 7 rozporządzenia 655/2014/UE. Ustęp 1 tego artykułu w związku z jego ust. 2 przewiduje zasadniczo, że Sąd, do którego wniesiono sprawę, wydaje ENZRB, jeżeli wierzyciel, który uzyskał orzeczenie, ugodę sądową lub dokument urzędowy zobowiązujący dłużnika do zapłaty roszczenia, przedstawi wystarczające dowody na to, że istnieje pilna potrzeba zastosowania środka zabezpieczającego. Jeżeli wierzyciel nie uzyskał jeszcze takiego orzeczenia, ugody lub dokumentu urzędowego, powinien on, zgodnie z art. 7 ust. 2 rozporządzenia 655/2014/UE, przedstawić wystarczające dowody nie tylko co do pilnej potrzeby zastosowania wnioskowanego środka, lecz także co do prawdopodobieństwa, że jego roszczenie wobec dłużnika co do istoty zostanie uwzględnione. Termin „roszczenie”, został zdefiniowany w art. 4 pkt. 5 rozporządzenia 655/2014/UE, jako „roszczenie o zapłatę określonej kwoty, która stała się wymagalna, lub o zapłatę możliwej do określenia kwoty wynikającej z transakcji lub wydarzenia, które już miały miejsce, pod warunkiem że takiego roszczenia można dochodzić przed sądem”. W związku z tym TSUE stwierdził, że skoro można zastosować ENZRB w celu zabezpieczenia wierzytelności już wymagalnych, to musi tak być również w przypadku wierzytelności, które nie są jeszcze wymagalne, jeżeli wynikają one z dokonanej transakcji lub zaistniałego zdarzenia, a ich wysokość może zostać określona przy dochodzeniu ich przed sądem w celu wydania tego nakazu. Wśród wierzytelności, które nie są jeszcze wymagalne, o których mowa w art. 4 pkt. 5 rozporządzenia 655/2014/UE, znajdują się – jak wskazano w motywie 12 tego rozporządzenia – roszczenia odnoszące się do czynu niedozwolonego lub czynu podobnego do czynu niedozwolonego, a także cywilnoprawne roszczenia odszkodowawcze lub roszczenia o przywrócenie stanu poprzedniego, których podstawą jest czyn zagrożony karą. Jednakże TSUE wskazał, że nie należy do nich roszczenie, w odniesieniu do którego zostało wydane orzeczenie nakładające karę pieniężną, omawiane w postępowaniu głównym. Rzecznik generalny stwierdził w pkt. 65 i 66 opinii, że transakcja lub zdarzenie leżące u podstaw roszczenia, które nie jest jeszcze wymagalne (art. 4 pkt 5 rozporządzenia 655/2014/UE), muszą poprzedzać wydanie orzeczenia zobowiązującego dłużnika do zapłaty roszczenia, o którym mowa w art. 7 ust. 2 rozporządzenia 655/2014/UE. Trybunał stwierdził, że powyższe nie ma miejsca w niniejszej sprawie, ponieważ naruszenie nakazu zaprzestania, które może prowadzić do zapłaty kary pieniężnej, może nastąpić dopiero po wydaniu orzeczenia sądowego nakładającego karę pieniężną. Trybunał uznał, że termin „orzeczenie”, zdefiniowany w art. 4 pkt. 8 rozporządzenia 655/2014/UE jako „każde orzeczenie wydane przez sąd państwa członkowskiego, niezależnie od tego, jak zostanie nazwane”, należy interpretować w ten sposób, że to orzeczenie musi być wykonalne - wyrok TSUE z 7.11.2019 r., K.H. K. (Zabezpieczenie na rachunku bankowym), C-555/18, , pkt 44. W związku z powyższym użyte w art. 7 rozporządzenia 655/2014/UE wyrażenie „orzeczenie zobowiązujące dłużnika do zapłacenia roszczenia” należy rozumieć jako podlegające wykonaniu orzeczenie nakazujące dłużnikowi zapłatę określonej kwoty lub kwoty możliwej do ustalenia w chwili wydania tego orzeczenia. Rzecznik generalny wskazał w pkt. 62, 63 i 73 opinii, że o ile orzeczenie sądowe ustalające kwotę podstawową kary pieniężnej nakładanej w przypadku naruszenia nakazu zaprzestania, przy założeniu, że orzeczenie to jest wykonalne, zawiera wprawdzie zasądzenie na kwotę teoretycznie możliwą do określenia, o tyle orzeczenie to nie może zawierać dokładnej kwoty wierzytelności podlegającej odzyskaniu, ponieważ kwota ta zależy od zdarzeń przyszłych, a zatem nie jest znana w dniu wydania orzeczenia sądowego nakładającego ową karę pieniężną. Artykuł 7 w zw. z motywem 14 rozporządzenia 655/2014/UE ma na celu ustanowienie właściwej równowagi między interesami wierzyciela a interesami dłużnika w zakresie, w jakim przewiduje on odmienne warunki wydania ENZRB w zależności od tego, czy wierzyciel uzyskał już w państwie członkowskim tytuł zobowiązujący dłużnika do zapłaty wierzytelności. Rzecznik Generalny podkreślił w pkt. 75 i nast. opinii, że wykładnia art. 7 ust. 2 rozporządzenia 655/2014/UE, zgodnie z którą zasądzenie kwoty teoretycznie możliwej do określenia, lecz której dokładna kwota pozostaje niepewna, stanowi „orzeczenie zobowiązujące dłużnika do zapłacenia roszczenia” w rozumieniu tego przepisu, mogłaby naruszyć tę równowagę. W konsekwencji wymóg, aby ustalona została dokładna kwota wierzytelności podlegającej odzyskaniu, a tym samym aby kara pieniężna została ustalona przed doręczeniem ENZRB, jest właśnie uzasadniony koniecznością zachowania właściwej równowagi między interesami wierzyciela a interesami dłużnika. Reasumując, TSUE orzekł, że art. 7 ust. 2 rozporządzenia 655/2014/UE należy interpretować w ten sposób, iż orzeczenie sądowe nakazujące dłużnikowi zapłatę kary pieniężnej w przypadku przyszłego naruszenia nakazu zaprzestania, które nie określa tym samym ostatecznie wysokości tej kary pieniężnej, nie stanowi orzeczenia zobowiązującego tego dłużnika do zapłacenia roszczenia w rozumieniu tego przepisu. W związku z tym wierzyciel, który wnosi o wydanie ENZRB, nie jest zwolniony z obowiązku przedstawienia dowodów wystarczających do przekonania sądu rozpatrującego wniosek o wydanie tego nakazu, że jego roszczenie przeciwko dłużnikowi zostanie prawdopodobnie uwzględnione co do istoty. Komentarz W rozporządzeniu 655/2014/UE przewidziano różne warunki wydania ENZRB w zależności od tego, czy wierzyciel posiada już tytuł egzekucyjny, a zatem jest zwolniony z obowiązku uzasadnienia zasadności swojej wierzytelności, bądź czy wierzyciel nie posiada takiego tytułu, w związku z czym musi on przekonać sąd o zasadności swoich żądań ( fumus boni iuris). W niniejszym wyroku TSUE trafnie uznał, że w zakresie w jakim orzeczenie sądowe nakazujące stronie zapłatę kary pieniężnej w przypadku naruszenia nakazu zaprzestania w przyszłości nie zawiera dokładnej kwoty wierzytelności podlegającej odzyskaniu, nie może ono stanowić „orzeczenia zobowiązującego dłużnika do zapłacenia roszczenia” w rozumieniu art. 7 ust. 2 rozporządzenia 655/2014/UE. Tym samym wierzyciel nie może być zwolniony z przedstawienia dowodów, że jego roszczenie względem dłużnika zostanie prawdopodobnie co do istoty uwzględnione. Przyjęcie odmiennego stanowiska wykładni oznaczałoby, że sąd, do którego wpłynął wniosek o wydanie nakazu zabezpieczenia, za pomocą którego wierzyciel stara się zabezpieczyć wierzytelność związaną z tą okresową karą pieniężną, byłby pozbawiony jakiegokolwiek uprawnienia umożliwiającego mu kontrolę istnienia dochodzonego roszczenia. Jeżeli wierzyciel przedstawi wystarczające dowody, aby przekonać sąd, do którego wpłynął wniosek o wydanie nakazu zabezpieczenia, że istnieje pilna potrzeba zastosowania środka zabezpieczającego, sąd ten jest zobowiązany wydać nakaz zabezpieczenia, o który wnioskuje ten wierzyciel. Tym samym Trybunał podzielił tez argumentację Rzecznika Generalnego, że wymóg ostatecznego określenia wysokości okresowej kary pieniężnej przed wydaniem nakazu zabezpieczenia mógłby być uzasadniony ze względu na konieczność zachowania odpowiedniej równowagi między interesami wierzyciela i dłużnika. Powyższa interpretacja rozporządzenia 655/2014/UE, z e względu na charakter prawny tego aktu (ma zasięg ogólny, wiąże w całości i jest bezpośrednio stosowane we wszystkich państwach członkowskich) powinna być stosowana również wobec w polskich postępowaniach. Wyrok TSUE z 20.4.2023 r., Starkinvest, C-291/21,
TSUE orzekł, że orzeczenie nakazujące dłużnikowi zapłatę kary pieniężnej za przyszłe naruszenie nakazu zaniechania, które nie określa dokładnej kwoty wierzytelności, nie jest orzeczeniem zobowiązującym dłużnika do zapłaty roszczenia. W rezultacie wierzyciel musi przedstawić wystarczające dowody na uzasadnienie swojego roszczenia. Interpretacja ta ma zastosowanie również w polskich postępowaniach.