Interes prawny w zabezpieczeniu powództwa przeciwko bankowi w przymusowej restrukturyzacji

Tematyka: Interes prawny, zabezpieczenie, restrukturyzacja, umowa kredytowa, SO Poznań, nieważność umowy, wstrzymanie płatności, zagrożenie upadłością, egzekucyjna wykonalność, Bankowy Fundusz Gwarancyjny

Wszczęta wobec pozwanego przymusowa restrukturyzacja z powodu złej kondycji finansowej oraz
zagrożenia upadłością powoduje, iż wyegzekwowanie od niego wpłaconych kwot może być utrudnione.
Dlatego też udzielenie zabezpieczenia dochodzonych przez kredytobiorcę roszczeń poprzez wstrzymanie
obowiązku płatności rat jest jak najbardziej uzasadnione – uznał SO w Poznaniu.
Stan faktyczny
Powód pozostaje w sporze sądowym z bankiem na gruncie zawartej umowy o kredyt hipoteczny indeksowany do
CHF. W pozwie domagał się on ustalenia, że postanowienia przedmiotowej umowy stanowią niedozwolone klauzule
umowne, wnosząc o ich wyeliminowanie (tzw. „odfrankowienie” umowy). Ewentualnie domagał się ustalenia
nieważności umowy kredytu oraz zasądzenia od pozwanego kwot świadczonych na jego rzecz w jej wykonaniu. Bank
wniósł natomiast o oddalenie powództwa, wskazując, że w umowie stron brak jest klauzul abuzywnych, a nadto jej
treść była indywidualnie negocjowana z kredytobiorcą.
Wyrokiem z 24.10.2022 r. SO w Poznaniu ustalił, że umowa łącząca strony jest nieważna, zasądzając na rzecz
powoda dochodzone pozwem kwoty.
30.09.2022 r. ogłoszona została decyzja o rozpoczęciu przymusowej restrukturyzacji pozwanego przez Bankowy
Fundusz Gwarancyjny. Przyczyną jej wydania było zagrożenie pozwanego upadłością. W komunikacie Bankowego
Funduszu Gwarancyjnego wskazano, iż wszczęcie przymusowej restrukturyzacji było konieczne w interesie
publicznym, rozumianym w szczególności jako stabilność sektora finansowego, i ograniczenie zaangażowania
funduszy publicznych, a także zapewnienie kontynuacji działalności banku.
Z uwagi na powyższe 26.10.2022 r. powód złożył wniosek o udzielenie zabezpieczenia dochodzonych roszczeń
poprzez unormowanie praw i obowiązków stron na czas trwania postępowania poprzez:
1. Wstrzymanie obowiązku dokonywania przez powoda spłat rat kredytu w wysokości i terminach ustalonych
umową, w okresie od dnia udzielenia zabezpieczenia do dnia uprawomocnienia się orzeczenia kończącego
postępowanie w sprawie;
2. Zakazanie pozwanemu złożenia oświadczenia o wypowiedzeniu umowy w okresie od dnia udzielenia
zabezpieczenia do dnia uprawomocnienia się orzeczenia kończącego postępowanie w sprawie;
3. Zakazanie pozwanemu przekazywania informacji do Biura Informacji Kredytowej S.A. oraz do biur informacji
gospodarczej dotyczących braku spłaty rat kredytu, wynikających z umowy kredytu w okresie od dnia udzielenia
zabezpieczenia do dnia uprawomocnienia się orzeczenia kończącego postępowanie w sprawie.
Dodatkowo strona powodowa wniosła o zagrożenie pozwanemu zasądzeniem nakazem zapłaty na rzecz powoda
kwoty stanowiącej 10% wysokości kredytu na wypadek naruszenia któregokolwiek z powyższych obowiązków
określonych w postanowieniu o zabezpieczenie.
Uzasadniając powyższy wniosek, strona powodowa wskazywała, że kapitał kredytu został nadpłacony przez powoda
już o ponad 44 tysiące złotych, a brak zabezpieczenia oraz wszczęta przeciwko pozwanemu restrukturyzacja może
spowodować, że powód nie będzie miał gwarancji odzyskania nadpłaconych kwot.
Stanowisko SO
SO w Poznaniu w postanowieniu z 4.11.2022 r., I C 1025/20, częściowo uwzględnił wniosek o udzielenie
zabezpieczenia dochodzonych roszczeń i udzielił zabezpieczenia poprzez:
1. Wstrzymanie obowiązku dokonywania przez powoda spłat rat kredytu w wysokości i terminach ustalonych
umową w okresie od dnia udzielenia zabezpieczenia do dnia uprawomocnienia się orzeczenia kończącego
postępowanie w sprawie;
2. Zakazanie pozwanemu złożenia oświadczenia o wypowiedzeniu umowy w okresie od dnia udzielenia
zabezpieczenia do dnia uprawomocnienia się orzeczenia kończącego postępowanie w sprawie;

3. Zakazanie pozwanemu przekazywania informacji do Biura Informacji Kredytowej S.A. oraz do biur informacji
gospodarczej, dotyczących braku spłaty rat kredytu, wynikających z umowy kredytu w okresie od dnia udzielenia
zabezpieczenia do dnia uprawomocnienia się orzeczenia kończącego postępowanie w sprawie.
Uzasadniając swoje stanowisko, SO wskazał, że sąd może udzielić zabezpieczenia przed wszczęciem postępowania
lub w jego toku (art. 730 § 2 KPC). Udzielenia zabezpieczenia może żądać każda strona lub uczestnik postępowania,
jeżeli uprawdopodobni roszczenie oraz interes prawny w udzieleniu zabezpieczenia (art. 7301 § 1 KPC). Interes
prawny w udzieleniu zabezpieczenia istnieje wtedy, gdy brak zabezpieczenia uniemożliwi lub poważnie utrudni
wykonanie zapadłego w sprawie orzeczenia lub w inny sposób uniemożliwi lub poważnie utrudni osiągnięcie celu
postępowania w sprawie (art. 7301 § 2 KPC). Przy wyborze sposobu zabezpieczenia sąd uwzględni interesy stron lub
uczestników postępowania w takiej mierze, aby zapewnić uprawnionemu należytą ochronę prawną, a obowiązanego
nie obciążać ponad potrzebę (art. 7301 § 2 KPC). Jest tak w przypadku orzeczeń nadających się do egzekucyjnego
wykonania. W tym przypadku celem zabezpieczenia jest zapewnienie egzekucyjnej wykonalności przyszłego
orzeczenia.
SO uznał, że niewątpliwie w sprawie został spełniony warunek uprawdopodobnienia istnienia roszczenia. Powód
wniósł o ustalenie nieważności umowy kredytu hipotecznego, a jego powództwo w tym zakresie zostało
uwzględnione w nieprawomocnym wyroku z 24.10.2022 r.
W ocenie SO istnieje również interes w zabezpieczeniu powództwa. Po pierwsze powód spłacił już całość kapitału,
co więcej jego nadpłata wynosi ponad 44 tysiące złotych, więc dalsze spłacanie rat z umowy uznanej przez Sąd za
nieważną jest niezasadne. Przymusowa restrukturyzacja wszczęta wobec pozwanego, z powodu złej kondycji
finansowej pozwanego oraz zagrożenia upadłością powoduje, iż wyegzekwowanie od pozwanego wpłaconych kwot
może być utrudnione, dlatego wstrzymanie obowiązku płatności rat jest jak najbardziej uzasadnione. Skoro powód
spłacił kapitał i Sąd uwzględnił jego wniosek o wstrzymanie płatności rat, w pełni uzasadnione jest też zakazanie
pozwanemu wypowiadania umowy oraz przekazywania ewentualnych informacji o braku dalszej spłaty kredytu.
W tym zakresie uwzględnienie wniosku o zabezpieczenie jest naturalną konsekwencją orzeczenia przez sąd, iż
powód nie jest obowiązany do dalszych świadczeń z tytułu umowy.
Sąd uznał jednak, że brakowało podstaw do uwzględnienia wniosku powoda w części, w jakiej domagał się
dodatkowego zagrożenia pozwanemu nakazem zapłaty na rzecz powoda kwoty stanowiącej 10% wysokości kredytu.
W tym zakresie powód nie uzasadnił swojego wniosku, za wyjątkiem powołania się na podstawę kodeksową takiego
żądania. Wprawdzie art. 7562 § 1 KPC przewidujący taką możliwość stanowi rozwinięcie niektórych regulacji
zawartych w art. 755 § 1 KPC i umożliwia zastosowanie w postępowaniu zabezpieczającym sankcji na wypadek
niewykonywania przez obowiązanego postanowienia o udzieleniu zabezpieczenia, to jednak zdaniem Sądu nie ma
obaw, że pozwany, którym jest bank, nie będzie stosował się do decyzji sądu zawartej w prawomocnym
postanowieniu o zabezpieczeniu. Dlatego w tym zakresie wniosek powoda podlegał oddaleniu.
Powyższe orzeczenie jest nieprawomocne.

Komentarz
Stanowisko SO w zakresie istnienia po stronie kredytobiorcy interesu prawnego w udzieleniu zabezpieczenia
powództwa w opisanym stanie faktycznym jest w pełni uzasadnione. W sytuacji znacznej nadpłaty kapitału kredytu
przez kredytobiorcę dalsza spłata przez niego rat w wykonaniu nieprawomocnie uznanej za nieważną umowy kredytu
jest niecelowa. Interes ten istnieje tym bardziej, że podmiot, na rzecz którego kwoty te byłyby świadczone, znajduje
się w przymusowej restrukturyzacji. SO w Poznaniu zasadnie więc uznał, że wyegzekwowanie od pozwanego
wpłaconych kwot może być utrudnione. Nie sposób natomiast podzielić stanowisko SO w przedmiocie braku podstaw
do uwzględnienia wniosku w zakresie zagrożenia pozwanemu obowiązkiem zapłaty na rzecz powoda określonej
kwoty na wypadek naruszenia któregokolwiek z obowiązków określonych w postanowieniu o zabezpieczenie.
Aktualnie działania podejmowane przez znajdujący się w przymusowej restrukturyzacji bank wobec kredytobiorców-
konsumentów, szeroko komentowane w mediach, pozwalają uznać, że twierdzenia SO w zakresie braku istnienia
obaw, iż pozwany, którym jest bank, nie będzie stosował się do decyzji sądu zawartej w prawomocnym
postanowieniu o zabezpieczeniu, były nadmiernie optymistyczne.

Postanowienie SO w Poznaniu z 4.11.2022 r., I C 1025/20

Stanowisko SO w zakresie istnienia po stronie kredytobiorcy interesu prawnego w udzieleniu zabezpieczenia powództwa w opisanym stanie faktycznym jest w pełni uzasadnione. SO w Poznaniu zasadnie więc uznał, że wyegzekwowanie od pozwanego wpłaconych kwot może być utrudnione.