Zawieszenie wykonania orzeczenia

Zdaniem Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej możliwość zawieszenia postępowania w sprawie wykonania orzeczenia, któremu nadano zaświadczenie europejskiego tytułu egzekucyjnego, powinna być zastrzeżona dla sytuacji, w których kontynuacja wykonania naraziłaby dłużnika na rzeczywiste ryzyko szczególnie poważnej szkody. Stan faktyczny spornego postępowania dotyczył wniosku o zawieszenie egzekucji przeciwko przewoźnikowi lotniczemu Arik Air Limited na podstawie europejskiego tytułu egzekucyjnego wydanego przez niemiecki sąd. Trybunał wskazał, że pojęcie 'wyjątkowe okoliczności' nie ogranicza się wyłącznie do sytuacji siły wyższej.

Tematyka: TSUE, zawieszenie wykonania orzeczenia, europejski tytuł egzekucyjny, wyjątkowe okoliczności, rozporządzenie 805/2004/WE

Zdaniem Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej możliwość zawieszenia postępowania w sprawie wykonania orzeczenia, któremu nadano zaświadczenie europejskiego tytułu egzekucyjnego, powinna być zastrzeżona dla sytuacji, w których kontynuacja wykonania naraziłaby dłużnika na rzeczywiste ryzyko szczególnie poważnej szkody. Stan faktyczny spornego postępowania dotyczył wniosku o zawieszenie egzekucji przeciwko przewoźnikowi lotniczemu Arik Air Limited na podstawie europejskiego tytułu egzekucyjnego wydanego przez niemiecki sąd. Trybunał wskazał, że pojęcie 'wyjątkowe okoliczności' nie ogranicza się wyłącznie do sytuacji siły wyższej.

Zdaniem TSUE możliwość zawieszenia postępowania w sprawie wykonania orzeczenia, któremu nadano
zaświadczenie europejskiego tytułu egzekucyjnego, powinna być zastrzeżona dla przypadków, w których
kontynuacja wykonania naraziłaby dłużnika na rzeczywiste ryzyko szczególnie poważnej szkody, której
naprawienie byłoby niemożliwe lub nadmiernie utrudnione w przypadku pomyślnego zakończenia
postępowania odwoławczego lub uwzględnienia wniosku złożonego w państwie członkowskim wydania.
TSUE przyznał, że pojęcia „wyjątkowe okoliczności” w rozumieniu art. 23 lit. c) rozporządzenia 805/2004/WE
nie należy ograniczać wyłącznie do sytuacji siły wyższej.
Stan faktyczny
Spór pomiędzy przewoźnikiem lotniczym Arik Air Limited (dalej: AAL) a Lufthansa Technik AERO Alzey GmbH
dotyczył wniosku o zawieszenie postępowania egzekucyjnego wszczętego przeciwko AAL na podstawie
europejskiego tytułu egzekucyjnego wydanego przez niemiecki Sąd na rzecz Lufthansy.
Wątpliwości Sądu odsyłającego dotyczyły przede wszystkim przesłanek stosowania i zakresu kontroli sprawowanej
przez sądy lub organy wykonującego nakaz państwa członkowskiego na podstawie art. 23 lit. c) rozporządzenia (WE)
Nr 805/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z 21.4.2004 r. w sprawie utworzenia europejskiego tytułu
egzekucyjnego dla roszczeń bezspornych (Dz.Urz. UE L z 2004 r. Nr 143, s. 15).
Wyjątkowe okoliczności
Zgodnie z art. 23 lit. c) rozporządzenia 805/2004/WE, jeżeli dłużnik zaskarżył orzeczenie, któremu nadano
zaświadczenie europejskiego tytułu egzekucyjnego (dalej: ZETE), w tym wniosku o ponowne zbadanie w rozumieniu
art. 19 rozporządzenia 805/2004/WE, lub złożył wniosek o sprostowanie lub cofnięcie ZETE zgodnie z art. 10
rozporządzenia 805/2004/WE – sąd lub właściwy organ państwa członkowskiego wykonania może na wniosek
dłużnika, w wyjątkowych okolicznościach, zawiesić postępowanie egzekucyjne. Trybunał wskazał, że ten przepis nie
zawiera żadnego odesłania do prawa państw członkowskich w odniesieniu do znaczenia i zakresu, jaki należy
przypisać pojęciu „wyjątkowe okoliczności”. W związku z tym w świetle wymogów zarówno jednolitego stosowania
prawa Unii, jak i zasady równości, to pojęcie należy uznać za autonomiczne pojęcie prawa Unii i powinno być
interpretowane na jej obszarze w sposób jednolity (wyrok TSUE z 27.1.2022 r., Zinātnes parks, C-347/20, 
,
pkt 42).
Trybunał wskazał, że z treści art. 23 lit. c) rozporządzenia 805/2004/WE, a w szczególności z użycia czasownika
„móc” i przymiotnika „wyjątkowy” wynika, że pozostawiając sądom lub organom państwa członkowskiego wykonania
pewien zakres uznania przy ocenie konieczności zawieszenia wykonania orzeczenia, któremu nadano ZETE,
prawodawca Unii zamierzał ograniczyć to uprawnienie poprzez stwierdzenie, iż zaistniały okoliczności, które
zakwalifikował jako „wyjątkowe”. Zatem ten przepis powinien podlegać wykładni ścisłej.
Co się tyczy kontekstu, w jaki wpisuje się art. 23 lit. c) rozporządzenia 805/2004/WE, TSUE stwierdził, że
w systematyce tego rozporządzenia zniesienie exequatur, przewidziane w art. 5 rozporządzenia 805/2004/WE,
opiera się na wyraźnym podziale kompetencji między sądami i organami państwa członkowskiego wydania
i sądów państwa członkowskiego wykonania. Ten podział kompetencji wynika z faktu, że wierzytelność
i stwierdzający ją europejski tytuł egzekucyjny są ustalane na podstawie prawa państwa członkowskiego wydania,
podczas gdy postępowanie egzekucyjne, zgodnie z art. 20 rozporządzenia 805/2004/WE, jest regulowane przez
prawo państwa członkowskiego wykonania.
Zważywszy na ten podział kompetencji między sądami i organami państwa członkowskiego wydania oraz sądami
i organami państwa członkowskiego wykonania, którego dokonuje rozporządzenie 805/2004/WE, TSUE stwierdził, że
sądy lub organy państwa członkowskiego wykonania dysponują ograniczonym zakresem uznania
w odniesieniu do oceny okoliczności, w świetle których można uwzględnić wniosek o zawieszenie wykonania.
W związku z tym przy rozpatrywaniu takiego wniosku i w celu wykazania wyjątkowego charakteru okoliczności
przywołanych na jego poparcie przez dłużnika, owe sądy lub organy powinny ograniczyć się – po stwierdzeniu
istnienia środka zaskarżenia lub wniosku w państwie członkowskim wydania w rozumieniu art. 23 rozporządzenia
805/2004/WE – do wyważenia występujących interesów.Chodzi tu o interes wierzyciela, polegający na
natychmiastowym wykonaniu orzeczenia dotyczącego jego wierzytelności, i interes dłużnika, polegający na
uniknięciu szczególnie poważnej lub niemożliwej do naprawienia szkody w celu określenia idealnej równowagi.
W ocenie TSUE konieczność ścisłej wykładni pojęcia „wyjątkowe okoliczności” znajduje potwierdzenie w wykładni
celowościowej art. 23 lit. c) rozporządzenia 805/2004/WE. Z art. 1 w zw. z motywem 8 tego rozporządzenia wynika



bowiem, że ma ono na celu zapewnienie swobodnego przepływu w szczególności orzeczeń dotyczących roszczeń
bezspornych, przyspieszenie i uproszczenie ich wykonania w państwie członkowskim innym niż to, w którym
orzeczenie zostało wydane.
Trybunał orzekł, że art. 23 lit. c) rozporządzenia 805/2004/WE należy interpretować w ten sposób, iż zawarte
w nim pojęcie „wyjątkowe okoliczności” odnosi się do sytuacji, w której dalsze prowadzenie postępowania
w sprawie wykonania orzeczenia, któremu nadano ZETE – w przypadku gdy dłużnik wniósł w państwie
członkowskim wydania środek zaskarżenia od tego orzeczenia lub wniosek o sprostowanie lub cofnięcie
ZETE, naraziłoby tego dłużnika na rzeczywiste ryzyko szczególnie poważnej szkody, której naprawienie
byłoby w razie uchylenia tego orzeczenia albo sprostowania lub cofnięcia ZETE niemożliwe lub nadmiernie
utrudnione. Pojęcie to nie odnosi się do okoliczności związanych z postępowaniem sądowym toczącym się
w państwie członkowskim wydania przeciwko orzeczeniu, któremu nadano ZETE, lub przeciwko ZETE.
Stosowanie środków ograniczających
W art. 23 rozporządzenia 805/2004/WE wymieniono środki, jakie mogą na wniosek dłużnika zarządzić sąd lub
właściwy organ państwa członkowskiego wykonania, a mianowicie ograniczenie postępowania egzekucyjnego do
środków zabezpieczających, uzależnienie wykonania od ustanowienia zabezpieczenia lub zawieszenia
egzekucji w wyjątkowych okolicznościach. Trybunał stwierdził, że z treści tego przepisu wynika, iż przewidziane
w nim środki są połączone spójnikiem „lub”, który w niektórych wersjach językowych może mieć znaczenie albo
alternatywne, albo kumulatywne (wyrok TSUE z 30.1.2020 r., Autoservizi Giordano, C-513/18, 
, pkt 24).
Zdaniem TSUE użycie tego spójnika nie świadczy o zamiarze prawodawcy Unii co do możliwości jednoczesnego
stosowania środków, o których mowa w art. 23 rozporządzenia 805/2004/WE.
Trybunał orzekł, że art. 23 rozporządzenia 805/2004/WE należy interpretować w ten sposób, iż pozwala on na
jednoczesne zastosowanie środków ograniczających i ustanowienia zabezpieczenia przewidzianych w art. 23
lit. a) i art. 23 lit. b) rozporządzenia 805/2004/WE, lecz nie pozwala na jednoczesne zastosowanie jednego
z tych dwóch środków wraz z zawieszeniem postępowania egzekucyjnego, o którym mowa w art. 23 lit. c)
rozporządzenia 805/2004/WE.
Zawieszenie wykonalności orzeczenia
Z art. 6 ust. 1 rozporządzenia 805/2004/WE wynika, że opatrzenie zaświadczeniem orzeczenia dotyczącego
roszczenia bezspornego jako europejski tytuł egzekucyjny jest uzależnione od spełnienia szeregu przesłanek, w tym
przesłanki określonej w art. 6 ust. 1 lit. a) rozporządzenia 805/2004/WE, dotyczącego wykonalności tego
orzeczenia w państwie członkowskim wydania. Zgodnie z treścią art. 11 rozporządzenia 805/2004/WE ZETE jest
skuteczne jedynie w granicach wykonalności orzeczenia. Trybunał wskazał, że z tych przepisów wynika, iż europejski
tytuł egzekucyjny nie może wywoływać skutków prawnych, jeżeli wykonalność orzeczenia, któremu nadano ZETE,
została zawieszona w państwie członkowskim wydania.
Przepis art. 6 ust. 2 rozporządzenia 805/2004/WE przewiduje, że w przypadku pozbawienia, zawieszenia lub
ograniczenia wykonalności orzeczenia, któremu nadano ZETE, wydaje się, na wniosek złożony w dowolnym czasie
w sądzie wydania, zaświadczenie wskazujące na brak lub ograniczenie wykonalności, przy użyciu standardowego
formularza przedstawionego w załączniku IV do tego rozporządzenia.
Trybunał orzekł, że art. 6 ust. 2 w zw. z art. 11 rozporządzenia 805/2004/WE należy interpretować w ten
sposób, iż jeżeli wykonalność orzeczenia, któremu nadano ZETE została zawieszona w państwie
członkowskim wydania, a zaświadczenie przewidziane w tym art. 6 ust. 2 rozporządzenia 805/2004/WE,
zostało przedstawione sądowi państwa członkowskiego wykonania, ten sąd jest zobowiązany zawiesić na
podstawie tego orzeczenia postępowanie egzekucyjne wszczęte w tym państwie wykonania.

Komentarz
W niniejszej sprawie TSUE rozważał przesłanki stosowania i zakres kontroli sprawowanej przez właściwe sądy lub
organy wykonującego nakaz państwa członkowskiego na podstawie art. 23 lit. c) rozporządzenia 805/2004/WE.
Trybunał dokonał wykładni językowej, systemowej i celowościowej niedookreślonego pojęcia „wyjątkowe
okoliczności”, zawartego w art. 23 rozporządzenia 805/2004/WE, które warunkuje możliwość zawieszenia przez
właściwy sąd lub organ w państwie członkowskim wykonania orzeczenia, któremu nadano ZETE w państwie
członkowskim wydania. W uzasadnieniu wyroku Trybunał szczegółowo wyjaśnił, jaki zakres uznania mają właściwe
organy państwa członkowskiego wykonania w zakresie interpretacji tego pojęcia.
W prezentowanym wyroku Trybunał przesądził również kwestię jednoczesnego stosowanie środków określonych
w art. 23 rozporządzenia 805/2004/WE.
Z niniejszego wyroku wynika także, że jeżeli wykonalność orzeczenia, któremu nadano ZETE, została zawieszona
w państwie członkowskim wydania, sąd lub właściwy organ państwa członkowskiego wykonania jest zobowiązany
zawiesić postępowanie egzekucyjne wszczęte w tym państwie w przypadku przedstawienia zaświadczenia, o którym
mowa w art. 6 ust. 2 rozporządzenia 805/2004/WE.



Powyższa interpretacja rozporządzenia 805/2004/WE, ze względu na charakter prawny tego aktu (ma zasięg ogólny,
wiąże w całości i jest bezpośrednio stosowane we wszystkich państwach członkowskich), powinna być stosowana
również przez polskie sądy.

Wyrok TSUE z 16.2.2023 r., Lufthansa Technik AERO Alzey, C-393/21, 








Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej dokonał wykładni pojęcia 'wyjątkowe okoliczności' w kontekście zawieszenia wykonania orzeczenia, który warunkuje możliwość zawieszenia przez sąd lub organ państwa członkowskiego wykonania. Wyrok TSUE z 16.2.2023 r. dotyczył również kwestii jednoczesnego stosowania środków określonych w rozporządzeniu 805/2004/WE oraz wykonalności orzeczenia, któremu nadano zaświadczenie europejskiego tytułu egzekucyjnego.