Powoływanie nowych dowodów w sprzeciwie wierzyciela co do odmowy uznania jego wierzytelności

Sprzeciw wierzyciela co do odmowy uznania jego wierzytelności może być oparty na nowych dowodach niewskazanych wcześniej w zgłoszeniu wierzytelności, co rodzi istotne pytania interpretacyjne. Przepisy prawa upadłościowego precyzują warunki, jakie musi spełniać sprzeciw wierzyciela oraz możliwość powoływania nowych dowodów. Problem ten został poddany analizie w kontekście prekluzji dla dowodów w sytuacji sprzeciwu co do odmowy uznania wierzytelności na liście wierzytelności, co stanowi istotne zagadnienie praktyczne.

Tematyka: sprzeciw wierzyciela, odmowa uznania wierzytelności, nowe dowody, prekluzja, interpretacja przepisów, uchwała SN, postępowanie upadłościowe

Sprzeciw wierzyciela co do odmowy uznania jego wierzytelności może być oparty na dowodach
niewskazanych wcześniej w zgłoszeniu wierzytelności.
Istota problemu
Przepis art. 256 ust. 1 ustawy z 28.2.2003 r. – Prawo upadłościowe (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1520; dalej: PrUpad)
przewiduje, że wierzyciel w terminie 2 tygodni od dnia obwieszczenia o dacie złożenia listy wierzytelności może
złożyć do sędziego-komisarza sprzeciw co do:
1. uznania wierzytelności – w przypadku wierzyciela umieszczonego na liście wierzytelności,
2. odmowy uznania wierzytelności – w przypadku wierzyciela, któremu odmówiono uznania zgłoszonej
wierzytelności.
W pierwszym przypadku chodzi więc o sprzeciw wierzyciela wnoszony wobec uznania wierzytelności innego
wierzyciela na liście, a w drugim zaś o sprzeciw wierzyciela przeciwko odmowie uznania jego własnej wierzytelności.
Sprzeciw taki powinien odpowiadać wymogom formalnym pisma procesowego, a ponadto wskazywać zaskarżoną
wierzytelność oraz zawierać wniosek co do uznania albo odmowy uznania wierzytelności wraz z uzasadnieniem
i wskazaniem dowodów na jego poparcie (art. 257 ust. 1 PrUpad).
Jednocześnie ustawodawca w art. 258 ust. 1 PrUpad przewiduje, że sprzeciw może być oparty wyłącznie na
twierdzeniach i zarzutach wskazanych w zgłoszeniu wierzytelności, a inne twierdzenia i zarzuty mogą być zgłoszone
tylko wtedy, gdy wierzyciel wykaże, że ich wcześniejsze zgłoszenie było niemożliwe albo że potrzeba ich wskazania
wynikła później. Wyjaśnić jeszcze trzeba, że art. 258 ust. 1 PrUpad dotyczy wyłącznie wierzyciela, który wnosi
sprzeciw w związku z odmową uznania jego wierzytelności – tylko w tym przypadku może być mowa o twierdzeniach
i zarzutach wskazanych wcześniej przez niego w zgłoszeniu wierzytelności.
Na tle wskazanego przepisu pojawił się bardzo istotny problem praktyczny – szczególnie z perspektywy wierzyciela
zgłaszającego sprzeciw – czy prekluzja w nim zawarta odnosi się tylko do „twierdzeń i zarzutów” czy też do
dowodów.
Uznanie, że art. 258 ust. 1 PrUpad dotyczy również dowodów, znacząco ograniczałoby możliwość powoływania
nowych dowodów w sytuacji, w której nie zostały one wskazane w zgłoszeniu wierzytelności.
W literaturze fachowej z zakresu prawa upadłościowego problem ten był rozstrzygany niejednolicie – można było
w niej spotkać zarówno poglądy, zgodnie z którymi art. 258 ust. 1 PrUpad ogranicza możliwość powoływania się na
dowody niewymienione w zgłoszeniu wierzytelności, jak i stanowiska, w myśl których przepis ten nie ogranicza
wierzyciela do wskazania w sprzeciwie jedynie tylko tych dowodów, na które powołał się on już w zgłoszeniu
wierzytelności.
Sprawa trafia przed SN
SR w Opolu rozpoznając zażalenie syndyka masy upadłości na postanowienie sędziego-komisarza w przedmiocie
sprzeciwu, powziął wątpliwości co do prawidłowej wykładni przepisu art. 258 ust. 1 PrUpad. W związku z tym
postanowieniem z 11.8.2022 r., V GUz 22/22 przedstawił SN do rozstrzygnięcia następujące zagadnienie prawne:
„Czy dyspozycją art. 258 ust. 1 zdanie pierwsze PrUpad stanowiącego, że sprzeciw może być oparty wyłącznie na
twierdzeniach i zarzutach wskazanych wyłącznie w zgłoszeniu wierzytelności, objęte są również dowody wskazane
w zgłoszeniu wierzytelności (tj. czy dopuszczalne jest powoływanie przez wierzyciela nowych dowodów dopiero
w sprzeciwie co do odmowy uznania wierzytelności na liście wierzytelności – dla wykazania faktów, na które
wierzyciel powoływał się już w zgłoszeniu wierzytelności)?”.
Na tak postanowione pytanie SN udzielił odpowiedzi twierdzącej, uchwalając, że sprzeciw może być oparty na
dowodach niewskazanych w zgłoszeniu wierzytelności.

Komentarz
Z uchwałą SN należy się w pełni zgodzić. Sposób zredagowania przez ustawodawcę art. 258 ust. 1 PrUpad nie daje

bowiem jakichkolwiek podstaw do takiej jego wykładni, że systemem prekluzji objęte są nie tylko twierdzenia
i zarzuty, ale także dowody powoływane na ich poparcie. Wskazać jednocześnie trzeba, że jeśli celem ustawodawcy
byłoby wprowadzenie ograniczeń dla powoływania w sprzeciwie nowych dowodów wprost by to przewidział, tak jak
czyni to na gruncie innych przepisów z zakresu postępowania cywilnego. Dla porównania odwołać się można np. do
treści art. 4585 KC. Przepis ten – regulujący prekluzję w ramach odrębnego postępowania w sprawach
gospodarczych – odnosi się wyraźnie do „twierdzeń i dowodów”. Co więcej – również na gruncie PrUpad można
odnaleźć przepisy, w których ustawodawca odwołuje się do „twierdzeń i dowodów”. W przepisie art. 258a ust. 3
PrUpad przewidziano, że sędzia-komisarz pomija twierdzenia i dowody niezgłoszone w sprzeciwie i odpowiedzi na
sprzeciw, chyba że strona uprawdopodobni, że nie zgłosiła ich w sprzeciwie albo odpowiedzi na sprzeciw bez swojej
winy lub że uwzględnienie spóźnionych twierdzeń i dowodów nie spowoduje zwłoki w rozpoznaniu sprawy.

Uchwała SN z 26.1.2023 r., III CZP 141/22,

Uchwała SN jednoznacznie interpretuje przepisy prawa upadłościowego, stwierdzając możliwość oparcia sprzeciwu na dowodach niewskazanych wcześniej w zgłoszeniu wierzytelności. Decyzja ta ma istotne znaczenie dla wierzycieli zgłaszających sprzeciw i wprowadza klarowność co do możliwości powoływania nowych dowodów w procesie upadłościowym.