Projektowane zmiany w zakresie doręczeń na gruncie KPC

Trwają prace legislacyjne nad rządowym projektem ustawy o zmianie ustawy - Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw. Projektowane zmiany dotyczą przepisów doręczeń pism procesowych przedsiębiorcom wpisanym do CEIDG oraz doręczeń przez komorników. Projekt zakłada m.in. doręczenie pierwszego pisma w sprawie na adres zamieszkania strony w przypadku braku aktualizacji adresu w CEIDG. Dodatkowo wprowadzony zostanie obowiązek zawiadomienia sądu o zmianach adresu do doręczeń. Zmiany mają na celu usprawnienie procesu doręczeń i zapewnienie skutecznego uczestnictwa stron w postępowaniu.

Tematyka: projektowane zmiany, doręczenia pism procesowych, przedsiębiorcy, CEIDG, komornik, adres do doręczeń, zmiana adresu, zawiadomienie sądu, proces prawny, interpretacja przepisów

Trwają prace legislacyjne nad rządowym projektem ustawy o zmianie ustawy - Kodeks postępowania
cywilnego oraz niektórych innych ustaw (druk sejmowy 2650). Zmiany mają dotyczyć m.in. przepisów
dotyczących doręczeń pism procesowych przedsiębiorcom wpisanym do CEIDG oraz wprowadzonych
wskutek nowelizacji KPC z 2019 r. doręczeń pism procesowych przez komorników.
Doręczenie przedsiębiorcy pierwszego pisma w sprawie
W aktualnym stanie prawnym, w razie niemożności doręczenia pisma procesowego w sposób przewidziany w art.
135 KPC - art. 138 KPC, pismo przesłane za pośrednictwem operatora pocztowego należy złożyć w placówce
pocztowej tego operatora, a doręczane w inny sposób - w urzędzie właściwej gminy, umieszczając zawiadomienie
o tym w drzwiach mieszkania adresata lub w oddawczej skrzynce pocztowej ze wskazaniem gdzie i kiedy pismo
pozostawiono, oraz z pouczeniem, że należy je odebrać w terminie siedmiu dni od dnia umieszczenia
zawiadomienia. W przypadku bezskutecznego upływu tego terminu, czynność zawiadomienia należy powtórzyć (art.
139 § 1 KPC).
Zgodnie z projektowanymi zmianami, jeśli stronie będącej przedsiębiorcą wpisanym w CEIDG nie można doręczyć
pierwszego pisma w sprawie w sposób przewidziany w art. 135 KPC - art. 138 KPC lub art. 139 § 1 KPC, ze względu
na nieujawnienie w CEIDG zmiany adresu do doręczeń, pismo to doręcza się na adres zamieszkania strony. W razie
potrzeby doręczenia stronie pisma przez komornika sądowego (art. 139 1 KPC), koszty doręczenia obciążają tę stronę
niezależnie od wyniku sprawy.
Powyższa zmiana związana jest z inną projektowaną nowością (art. 136 § 5 KPC), przewidującą obowiązek
przedsiębiorców wpisanych do CEIDG zawiadomienia sądu o każdej zmianie adresu do doręczeń. Jego
niedopełnienie skutkować będzie pozostawieniem pisma sądowego w aktach sprawy ze skutkiem doręczenia.
Aktualnie tożsama regulacja obowiązuje w zakresie miejsca zamieszkania stron oraz ich przedstawicieli (art. 136 § 1
KPC). Brak jest natomiast przepisu, który nakładałby analogiczny obowiązek – z tym, że co do adresu do doręczeń –
na stronę będącą przedsiębiorcą wpisanym do CEIDG.
W uzasadnieniu projektu przedmiotowej ustawy wyjaśniono, że powyższa regulacja dotyczyć będzie wyłącznie
pierwszego pisma w sprawie, bowiem – mając na uwadze wprowadzenie wspomnianego powyżej art. 136 § 5 KPC –
w przypadku kolejnych pism procesowych zastosowanie znajdą reguły określone w art. 133 § 21 KPC. Przepis ten
stanowi, że pisma procesowe lub orzeczenia dla przedsiębiorcy wpisanego do CEIDG doręcza się na adres do
doręczeń udostępniony w tej ewidencji, chyba że przedsiębiorca wskazał inny adres do doręczeń.
Projektodawca wskazał, że powyższa zmiana związana jest z faktem, że przepisy o CEIDG na etapie wpisu do
rejestru nie wymagają pouczenia przedsiębiorcy o procesowych skutkach zaniechań w zakresie aktualizacji adresu
do doręczeń. Natomiast wprowadzenie wyłącznie wymogu pouczeń nie będzie odnosiło skutku wobec osób już
wpisanych do ewidencji.
Przedsiębiorcy powinni być natomiast traktowani inaczej, aniżeli osoby nieprowadzące działalności gospodarczej. Nie
ma w ich przypadku potrzeby przechodzenia na tryb doręczenia pod aktualnym adresem ich zamieszkania, od razu
w przypadku niepodjęcia dwukrotnie awizowanej przesyłki pod adresem wskazanym w CEIDG. Powinno to nastąpić
dopiero, gdy adres w CEIDG jest ewidentnie nieaktualny. W ocenie projektodawcy, nic nie szkodzi na przeszkodzie
uznaniu doręczenia zastępczego na adres z CEIDG za skuteczne w sytuacji, gdy przesyłka powróci dwukrotnie
awizowana, a z adnotacji poczty nie wynika, że adres jest nieaktualny lub budynek nie istnieje.
Doręczenie za pośrednictwem komornika
Projektowane zmiany przewidują doprecyzowanie, że tryb doręczeń przez komornika przewidziany w art. 1391 KPC
dotyczy wyłącznie osób fizycznych, którym korespondencja doręczana jest na adres zamieszkania. Projektodawca
wskazał przy tym, że regulacja ta dotyczy wyłącznie osób fizycznych niebędących przedsiębiorcami. Tym podmiotom
pisma doręcza się na adres korespondencyjny wskazany w CEIDG albo inny adres korespondencyjny wskazany
przez stronę (art. 133 § 21 KPC).
W projekcie ustawy doprecyzowano również, że powyższa regulacja dotyczy także orzeczeń sądowych.
W dotychczasowym brzmieniu przepis art. 1391 § 1 KPC odnosi się bowiem wyłączne do pozwu lub innego pisma
procesowego.

Projektodawca przewidział również dodanie przepisu umożliwiającemu sądowi odstąpienie od powyższego sposobu
doręczeń w przypadku, gdy – mimo nieodebrania awizowanej przesyłki – adres pozwanego wskazany w pozwie nie
budzi wątpliwości. W uzasadnieniu projektu ustawy wskazano, że dotyczy to w szczególności sytuacji, gdy adres
pozwanego jest znany sądowi z innych prowadzonych postępowań, jak również takich, w których powód załączy do
pozwu stosowne dowody zamieszkiwania pozwanego pod wskazanym adresem, przewidując próbę uchylenia się
pozwanego od odbioru korespondencji sądowej.
Kolejno, z art. 1391 § 2 KPC ma zostać wyeliminowana możliwość zwrócenia przez powoda pisma wraz ze
wskazaniem adresu pozwanego. Jedynym wyjątkiem zwalniającym stronę od obowiązku doręczenia pisma przez
komornika będzie zatem przypadek wykazania przez powoda dowodem na piśmie, że pozwany zamieszkuje pod
adresem wskazanym w pozwie. Zgodnie z projektowanym art. 1391 § 3 KPC, w sytuacji skutecznego wykazania
przez powoda tego faktu, przesyłka przesłana w sposób przewidziany w art. 139 § 1 KPC będzie uważana za
doręczoną. Późniejsze doręczenie pisma przez komornika pod tym samym adresem nie spowoduje ponownego
rozpoczęcia biegu terminów związanych z doręczeniem.
W projekcie przewidziano również dodanie art. 1392 KPC, zgodnie z którym w przypadku, o którym mowa w art. 1391
§ 1 KPC, jeżeli powód mieszka lub ma siedzibę za granicą i niej jest zastępowany przez profesjonalnego
pełnomocnika wykonującego zawód w Rzeczypospolitej Polskiej, sąd z urzędu nakaże doręczenie korespondencji
pozwanemu za pośrednictwem komornika. W ocenie projektodawcy, takie rozwiązanie związane jest z koniecznością
zapewnienia właściwego toku postępowania prowadzonego z elementem obcym.
Etap legislacyjny: 26.10.2022 r. odbyło się pierwsze czytanie projektu na posiedzeniu Sejmu.

Komentarz
Kierunek wprowadzanych zmian, mających na celu wyeliminowanie powstających w praktyce wątpliwości
interpretacyjnych na gruncie doręczeń zastępczych oraz doręczeń za pośrednictwem komornika, należy ocenić
pozytywnie. Trzeba mieć bowiem na uwadze istotę tej materii i konieczność zagwarantowania stronom możliwości
czynnego udziału w sprawie od samego jej początku, co wymaga skutecznego doręczenia pierwszego pisma.
Niemniej, zaproponowany w projekcie ustawy sposób redakcji omówionych powyżej przepisów, przewidujący m.in.
uznaniowość sądu w zakresie ustalenia, czy adres zamieszkania pozwanego wskazany w pozwie budzi wątpliwości
czy też nie, zamiast wyeliminować wątpliwości, może ostatecznie odnieść przeciwny skutek.

Projektowane zmiany mają na celu wyeliminowanie wątpliwości interpretacyjnych związanych z doręczeniami zastępczymi oraz doręczeniami przez komorników. Kierunek wprowadzonych zmian jest pozytywnie oceniany, jednak sposób redakcji przepisów może budzić wątpliwości. Istotne jest zapewnienie stronom możliwości czynnego udziału w postępowaniu od samego początku poprzez skuteczne doręczenie pierwszego pisma.