Opłata od pozwu w sprawie nienależytego wykonana umowy doradztwa inwestycyjnego

Sąd Najwyższy stwierdził, że preferencyjna stawka opłaty sądowej dotyczy dochodzonych przez konsumentów roszczeń wynikających z czynności bankowych. Z.B. wniosła powództwo przeciwko dwóm bankom: „B.” S.A. i „R.” S.A. twierdząc, że na skutek nienależytego wykonania umowy doradztwa inwestycyjnego straciła ponad 750 tys. zł. Opłata od pozwu - stała czy stosunkowa? Z.B. jako podstawę roszczenia wskazała art. 189 KPC w zw. z art. 471 KC i przepisami ustawy o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym. Sąd stwierdził, że opłata od pozwu jest opłatą stosunkową, nie stałą. Rozpoznający zażalenie powódki Sąd Apelacyjny w W. skierował do Sądu Najwyższego pytanie prawne wnosząc o rozstrzygnięcie dotyczące zastosowania art. 13a KSCU. Sąd Najwyższy uznał, że stała opłata sądowa jest pobierana w przypadku roszczeń wynikających z czynności bankowych wskazanych w art. 5 ust. 1 i 2 PrBank.

Tematyka: Sąd Najwyższy, opłata od pozwu, umowa doradztwa inwestycyjnego, roszczenia konsumentów, czynności bankowe, art. 13a KSCU

Sąd Najwyższy stwierdził, że preferencyjna stawka opłaty sądowej dotyczy dochodzonych przez
konsumentów roszczeń wynikających z czynności bankowych.

Stan faktyczny
Z.B. wniosła powództwo przeciwko dwóm bankom: „B.” S.A. i „R.” S.A. twierdząc, że na skutek nienależytego
wykonana umowy doradztwa inwestycyjnego straciła ponad 750 tys. zł. Z.B. wskazała, że była posiadaczką rachunku
inwestycyjnego w „B.” S.A. Zatrudniony tam doradca zachęcił ją do nabycia certyfikatów funduszu inwestycyjnego
„F.” zapewniając, że są bezpieczne i zapewnią jej wysokie zyski. Wbrew tym twierdzeniom Z.B. straciła większość
zainwestowanych pieniędzy. Jej zdaniem doszło do tego, gdyż depozytariusz tego funduszu - Bank „R.” S.A.
w sposób nienależyty wykonywał swoje obowiązki, doszło do zaniechania przechowywania i rejestrowania aktywów
funduszu i zapewnienia zgodności wykupu certyfikatów z prawem. Poszkodowana twierdziła, że „B.” S.A. dopuścił się
nieuczciwych praktyk rynkowych przy oferowaniu sprzedaży certyfikatów funduszu inwestycyjnego „F.” Jako dowód
przedstawiła decyzję Komisji Nadzoru Finansowego o nałożeniu kary pieniężnej na Dom Maklerski Banku „B.” S.A.
i „R.” S.A.
Opłata od pozwu - stała czy stosunkowa?
Z.B. jako podstawę roszczenia wskazała art. 189 KPC w zw. z art. 471 KC i przepisami ustawy z 23.8.2007 r.
o przeciwdziałaniu nieuczciwych praktykom rynkowym (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 2070). Powódka w związku
z pozwaniem dwóch podmiotów uiściła dwie opłaty od pozwu po 1 tys. zł na podstawie art. 13a ustawy z 28.7.2005 r.
o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1125, dalej: KSCU). Na mocy tej regulacji,
w sprawach o roszczenia wynikające z czynności bankowych od strony będącej konsumentem lub osobą fizyczną
prowadzącą gospodarstwo rodzinne przy wartości przedmiotu sporu lub wartości przedmiotu zaskarżenia wynoszącej
ponad 20 tys. złotych pobiera się opłatę stałą w kwocie 1 tys. złotych. Powódka uznała, że czynności realizowane
przez pozwane banki stanowiły czynności zlecone związane z emisją papierów wartościowych w rozumieniu art. 5
ust. 2 pkt 9 PrBank. Jednak Sąd Okręgowy w W. zwrócił pozew twierdząc, że opłata od pozwu jest opłatą
stosunkową, która powinna zostać obliczona w oparciu o art. 13 ust. 2 KSCU. Zgodnie z którym przepisem,
w sprawach o prawa majątkowe przy wartości przedmiotu sporu lub wartości przedmiotu zaskarżenia ponad 20 tys.
złotych pobiera się od pisma opłatę stosunkową wynoszącą 5% tej wartości, nie więcej jednak niż 200 tys. złotych.
Sąd stwierdził, że wbrew twierdzeniom Z.B. jej powództwo nie dotyczy roszczeń wynikających z czynności
bankowych, jest to bowiem powództwo odszkodowawcze.
Pytanie prawne
Rozpoznający zażalenie powódki Sąd Apelacyjny w W. skierował do Sądu Najwyższego pytanie prawne wnosząc
o rozstrzygnięcie m.in.: C zy art. 13a KSCU znajduje zastosowanie do dochodzonych przez konsumenta
roszczeń wynikających wyłącznie z czynności bankowych wymienionych w art. 5 ust. 1 i 2 PrBank?
W uzasadnieniu postanowienia podkreślono, że w relacji do innych przepisów określających wysokość opłat
sądowych art. 13a KSCU jest przepisem o charakterze szczególnym. Wprowadzenie tego przepisu miało na celu
wzmocnienie pozycji konsumentów i osób fizycznych prowadzących gospodarstwa rodzinne w relacjach z bankami,
w przypadku dochodzenia roszczeń wynikających z czynności bankowych, poprzez korzystniejsze dla nich
uregulowanie sposobu pobierania opłat sądowych (zob. uchwała SN z 28.1.2022 r., III CZP 38/22,
). Na
gruncie tej regulacji prezentowane są dwa poglądy. Jeden z nich zawęża użyte w art. 13a KSCU pojęcie „czynności
bankowych” wyłącznie do usług świadczonych przez bank, o których mowa w art. 5 ust. 1 i 2 PrBank. W ramach tego
stanowiska przyjmuje się, że działalność opisana w art. 6 PrBank to działalność dodatkowa banków, która nie ma
charakteru czynności bankowej. Argumentem na poparcie tej tezy jest fakt, że działania wskazane w tym przepisie
mogą być podejmowane także przez podmioty gospodarcze, które nie mają statusu banku.
Czynności bankowe
Natomiast drugi pogląd opiera się na założeniu, że art. 13a KSCU dotyczy nie tylko roszczeń związanych
z czynnościami bankowymi wskazanymi w art. 5 ust. 1 i 2 PrBank takich jak np.: przyjmowanie wkładów pieniężnych
płatnych oraz prowadzenie rachunków tych wkładów, prowadzenie innych rachunków bankowych, udzielanie
kredytów, udzielanie i potwierdzanie gwarancji bankowych. Twierdzi się, że art. 13a KSCU obejmuje również

działalność bankową, o której mowa w art. 6 ust. 1 PrBank, czyli m.in.: zaciąganie zobowiązań związanych z emisją
papierów wartościowych, nabywanie i zbywanie nieruchomości, dokonywanie obrotu papierami wartościowymi czy
świadczenie usług konsultacyjno-doradczych w sprawach finansowych.
Na poparcie tego stanowiska wskazuje się potrzebę zapewnienia jak najszerszej ochrony konsumentom
w odniesieniu do wszelkiego rodzaju usług świadczonych przez banki na ich rzecz. Za taką interpretacją art. 13a
KSCU przemawia również wykładnia historyczna. W poprzednim stanie prawnym opłaty ponoszone przez
konsumentów przy sądowym dochodzeniu roszczeń od banków regulował art. 13 ust. 1a KSCU. Ustawodawca w tym
przepisie wprost odwoływał się do czynności bankowych, o których mowa w art. 5 ust. 1 i 2 PrBank, a nie czyni tego
w aktualnie obowiązującym art. 13a KSCU. Może to dowodzić, że zamiarem ustawodawcy było rozszerzenie
preferencyjnej stawki opłaty sądowej w sporach konsumentów z bankami dotyczących również działalności bankowej
wskazanej w art. 6 ust. 1 PrBank. Postuluje się też przyjęcie kryterium podmiotowego przy interpretacji użytego w art.
13a KSCU zwrotu „czynności bankowe”. Przy tak dokonywanej wykładni czynnościami bankowymi byłyby wszystkie
czynności obligacyjne, których jedną ze stron jest bank o ile czynność ta dokonywana jest w związku z prowadzoną
przez niego działalnością.
Stanowisko SN
Sąd Najwyższy uznał, że nie ma podstaw do rozszerzania zakresu zastosowania przepisu szczególnego jakim
jest art. 13a KSCU na działalność bankową, o której mowa w art. 6 ust. 1 PrBank. W konsekwencji stwierdził,
że stała opłata sądowa w kwocie 1 tys. zł jest pobierana w przypadku dochodzonych przez konsumentów
roszczeń wynikających z czynności bankowych wskazanych w art. 5 ust. 1 i 2 PrBank.
Uchwała SN z 16.11.2022 r., III CZP 116/22,

Sąd Najwyższy uznał, że nie ma podstaw do rozszerzania zakresu zastosowania przepisu szczególnego jakim jest art. 13a KSCU na działalność bankową, o której mowa w art. 6 ust. 1 PrBank. Stwierdził, że stała opłata sądowa w kwocie 1 tys. zł jest pobierana w przypadku dochodzonych przez konsumentów roszczeń wynikających z czynności bankowych wskazanych w art. 5 ust. 1 i 2 PrBank.