Umorzenie postępowania prejudycjalnego

Jeżeli strony sporu krajowego zawrą ugodę, o której zostanie poinformowany Trybunał, to umorzy on postępowanie prejudycjalne. Przypadek dotyczył konsumentki i Banku z Hiszpanii, gdzie spór dotyczył umowy kredytu. Pomimo uznania roszczeń w postępowaniu głównym, Sąd odsyłający podtrzymał wniosek o orzeczenie w trybie prejudycjalnym, argumentując interesem publicznym.

Tematyka: umorzenie postępowania prejudycjalnego, ugoda, Trybunał Sprawiedliwości UE, TSUE, interes publiczny, prawo Unii Europejskiej, procedura prejudycjalna, wykładnia prawa, orzecznictwo TSUE

Jeżeli strony sporu krajowego, w wyniku którego sąd krajowy zwrócił się do TSUE z wnioskiem
prejudycjalnym, zawrą następnie ugodę, o której zostanie prawidłowo poinformowany Trybunał, to wówczas
umorzy on postępowanie prejudycjalne. Zatem w takiej sytuacji sąd krajowy nie może odrzucić wniosku
o zatwierdzenie tej ugody, powołując się na to postępowanie prejudycjalne.
Stan faktyczny
W Hiszpanii konsumentka zawarła z Bankiem umowę o kredyt konsumencki o charakterze odnawialnym,
przewidującą rzeczywistą roczną stopę oprocentowania (RRSO) w wysokości 23,14%, z którą to umową wiązało się
wydanie karty kredytowej. Następnie konsumentka wniosła powództwo m.in. o stwierdzenie nieważności tej umowy
ze względu na brak przejrzystości i informacji przy zawieraniu tej umowy w zakresie, w jakim ustalono w niej RRSO
na poziomie 23,14%, oraz ze względu na to, że tę stopę procentową należy uznać za lichwiarską. Bank zaprzeczał
brakowi przejrzystości, a także lichwiarskiemu charakterowi rozpatrywanej umowy kredytu. W tym celu powołał się on
w szczególności na orzecznictwo hiszpańskiego Sądu Najwyższego. Z wyroku wynika, że nie można uznać, iż stopa
procentowa przewidziana w rozpatrywanej umowie kredytu ma charakter lichwiarski. W celu ustalenia, czy stopa
procentowa ma taki charakter, należy odnieść się do średniej stopy procentowej mającej zastosowanie do kategorii,
do której należy dana umowa, w wysokości opublikowanej w oficjalnych statystykach Narodowego Banku Hiszpanii.
W niniejszym przypadku RRSO w wysokości 23,14%, wymieniona w spornej umowie kredytu, była niższa od
przeciętnej stopy procentowej stosowanej powszechnie dla tej kategorii umów, czyli umów o kredyt odnawialny. Sąd
odsyłający powziął wątpliwości co do zgodności tego orzecznictwa z prawem UE. W związku z tym zawiesił
postępowanie i zwrócił się do Trybunału z wnioskiem prejudycjalnym.
Następnie Bank poinformował Trybunał, przedstawiając stosowne dokumenty, że do Sądu odsyłającego zostało
złożone uznanie roszczeń, którym Bank uwzględnił wszystkie żądania powódki. Ponadto Bank wyjaśnił, że strony
postępowania głównego zawarły ugodę, w której powódka zrzekła się wszystkich swoich żądań w zamian za zapłatę
przez Bank żądanej kwoty. Zgodnie z tą ugodą umowa kredytu zostaje rozwiązana, a każda ze stron oświadcza, że
nie ma już żadnych żądań wobec drugiej strony.
Jednakże Sąd odsyłający twierdził, że pomimo uznania roszczeń w postępowaniu głównym, należy utrzymać
wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym, ponieważ leży u jego podstaw oczywisty interes publiczny.
Ponadto Sąd postanowił, że nie można przychylić się do wniosku o zatwierdzenie ugody, dopóki postępowanie
pozostaje zawieszone w oczekiwaniu na wydanie przez Trybunał orzeczenia w trybie prejudycjalnym.
Stanowisko TSUE
Zgodnie z jednolitym orzecznictwem TSUE pytania dotyczące wykładni prawa Unii, z którymi zwrócił się sąd krajowy
na gruncie stanu prawnego i faktycznego, za którego ustalenie jest on odpowiedzialny, przy czym
prawidłowość tych ustaleń nie podlega ocenie Trybunału, korzystają z domniemania, iż mają one znaczenie dla
sprawy (wyrok TSUE z 26.3.2020 r., Miasto Łowicz i Prokurator Generalny, C-558/18 i C‑ 563/18,
, pkt 43,
sprawy połączone). Niemniej TSUE orzekał już, że procedura przewidziana w art. 267 Traktatu o funkcjonowaniu Unii
Europejskiej (Dz.Urz. UE C z 2016 r. Nr 202, s. 47; dalej: TFUE) jest instrumentem współpracy pomiędzy Trybunałem
i sądami krajowymi, dzięki któremu Trybunał dostarcza sądom krajowym elementów wykładni prawa wspólnotowego,
które są niezbędne dla rozstrzygnięcia przedstawionych im sporów (wyrok Miasto Łowicz i Prokurator
Generalny, pkt 44). Ponadto zgodnie z art. 100 § 2 Regulaminu postępowania przed Trybunałem (Dz.Urz. UE L
z 2012 r. Nr 265, s. 1) TSUE może w każdej chwili stwierdzić, że przesłanki jego właściwości nie są już spełnione.
W niniejszej sprawie strony postępowania głównego zawarły ugodę, w której powódka w zamian za zapłatę kwoty
przez Bank odstąpiła od wszelkich roszczeń wobec tego banku, wynikających z przedmiotowej umowy o kredyt.
Z drugiej strony Sąd odsyłający wskazał, iż zamierza podtrzymać swój wniosek o wydanie orzeczenia w trybie
prejudycjalnym ze względu na to, że jego pytania dotyczą kwestii interesu ogólnego. Jego zdaniem odpowiedzi mogą
położyć kres niepewności prawnej wynikającej z orzecznictwa hiszpańskiego SN i mogą mieć znaczenie dla
rozstrzygnięcia licznych podobnych sporów zawisłych między innymi przed nim. Na podstawie doczasowego
orzecznictwa TSUE podkreślił, że odesłanie prejudycjalne nie ma służyć wydawaniu opinii doradczych
w przedmiocie pytań ogólnych i hipotetycznych, lecz ma być podyktowane potrzebą skutecznego rozstrzygnięcia
sporu. Jeżeli zatem okaże się, że zadane pytanie w sposób oczywisty nie ma już znaczenia dla rozstrzygnięcia
sporu, Trybunał powinien uznać, że nie ma potrzeby orzekania w sprawie - wyrok TSUE z 19.11.2019 r., A.K. i in.
(Niezależność Izby Dyscyplinarnej Sądu Najwyższego), C-585/18, C‑ 624/18 i C‑ 625/18,
, pkt 70, sprawy
połączone. W szczególności, ponieważ zarówno z treści, jak i z systematyki art. 267 TFUE wynika, że warunkiem
zastosowania procedury prejudycjalnej jest rzeczywista zawisłość przed sądem krajowym sporu, w ramach

którego sąd ten będzie musiał wydać orzeczenie uwzględniające orzeczenie prejudycjalne, Trybunał powinien
umorzyć postępowanie, gdy spór w postępowaniu głównym stał się bezprzedmiotowy - postanowienie TSUE
z 1.10.2019 r., YX (Przekazanie wyroku do państwa członkowskiego, którego obywatelem jest osoba skazana), C-
495/18,
, pkt 19, 24–26.
W ocenie TSUE w niniejszej sprawie, nawet jeśli spór w postępowaniu głównym jest jeszcze formalnie zawisły przed
sądem odsyłającym, ponieważ zdecydował on zawiesić rozpatrzenie tego sporu do celów niniejszego odesłania
prejudycjalnego, z informacji, którymi dysponuje Trybunał, wynika, że strony w postępowaniu głównym zawarły
ugodę, która została wykonana, i że zwróciły się do sądu odsyłającego z wnioskiem o zatwierdzenie tej ugody
kończącej ich spór. Z powyższego wynika, że odpowiedź Trybunału na pytania zadane przez sąd odsyłający nie
byłaby dla niego w żaden sposób użyteczna dla rozstrzygnięcia tego sporu, który stał się bezprzedmiotowy. W tych
okolicznościach TSUE umorzył postępowanie w sprawie wniosku o wydanie orzeczenia w trybie
prejudycjalnym.

Komentarz
W związku ze składaniem przez polskie sądy licznych wniosków prejudycjalnych, nie tylko w sprawach frankowych,
warto zwrócić uwagę na stanowisko konsekwentnie prezentowane przez Trybunał, zgodnie z którym odesłanie
prejudycjalne nie ma służyć wydawaniu opinii doradczych w przedmiocie pytań ogólnych i hipotetycznych. Tym
samym w przypadku ugody pomiędzy stronami umowy, nawet jeśli za rozstrzygnięciem zagadnienia prawnego
przedstawionego we wniosku prejudycjalnym przemawiałby oczywisty interes publiczny, TSUE umorzy
postępowanie. Powyższe stanowisko TSUE ma oczywiście nie tylko znaczenie, tak jak w niniejszej sprawie, co do
umów kredytu z udziałem konsumenta w przypadku zawarcia ugody przez strony sporu krajowego, ale ma charakter
uniwersalny.
Należy również odnotować, że uzasadniając swoje stanowisko w niniejszej sprawie, TSUE odwołał się do wyroków
w „polskich sprawach”, które zasługują na szczególna uwagę polskich sądów.

Wyrok TSUE z 24.11.2022 r., Banco Cetelem, C-302/21,

TSUE umorzył postępowanie w sprawie wniosku o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym, gdyż spór stał się bezprzedmiotowy po zawarciu ugody między stronami. Stanowisko TSUE potwierdza, że odesłanie prejudycjalne ma na celu skuteczne rozstrzygnięcie sporu, a nie wydawanie opinii doradczych.