Postępowanie z udziałem konsumentów – nowy tryb postępowania odrębnego
Trwają prace legislacyjne nad rządowym projektem ustawy o zmianie ustawy - Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (druk nr 2650). Nowelizacja obejmuje m.in. wprowadzenie do KPC nowego postępowania odrębnego – postępowania z udziałem konsumentów. Zgodnie z uzasadnieniem projektu ustawy wprowadzenie nowego trybu postępowania odrębnego stanowi odpowiedź na oczekiwania środowiska konsumentów w zakresie zwiększenia zakresu ochrony ich praw. Nowelizacja zakłada szereg zmian dotyczących inicjowania i przebiegu postępowania, w którym stronami są przedsiębiorca i konsument.
Tematyka: postępowanie z udziałem konsumentów, tryb postępowania odrębnego, ochrona konsumentów, zmiany w KPC, sąd właściwy, obowiązki procesowe, dobrowolne rozwiązanie sporu, koszty procesu, preferencyjna stawka opłat sądowych
Trwają prace legislacyjne nad rządowym projektem ustawy o zmianie ustawy - Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (druk nr 2650). Nowelizacja obejmuje m.in. wprowadzenie do KPC nowego postępowania odrębnego – postępowania z udziałem konsumentów. Zgodnie z uzasadnieniem projektu ustawy wprowadzenie nowego trybu postępowania odrębnego stanowi odpowiedź na oczekiwania środowiska konsumentów w zakresie zwiększenia zakresu ochrony ich praw. Nowelizacja zakłada szereg zmian dotyczących inicjowania i przebiegu postępowania, w którym stronami są przedsiębiorca i konsument.
Trwają prace legislacyjne nad rządowym projektem ustawy o zmianie ustawy - Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (druk nr 2650). Nowelizacja obejmuje m.in. wprowadzenie do KPC nowego postępowania odrębnego – postępowania z udziałem konsumentów. • Zgodnie z uzasadnieniem projektu ustawy wprowadzenie nowego trybu postępowania odrębnego stanowi odpowiedź na oczekiwania środowiska konsumentów w zakresie zwiększenia zakresu ochrony ich praw. Ponadto jest ono zbieżne z aktualnym ogólnoeuropejskim trendem; • Nowelizacja zakłada szereg zmian dotyczących inicjowania i przebiegu postępowania, w którym stronami są przedsiębiorca i konsument. Zakres zastosowania Zgodnie z projektem wprowadzane przepisy znajdą zastosowanie w sprawach o roszczenia konsumenta przeciwko przedsiębiorcy oraz o roszczenia przedsiębiorcy przeciwko konsumentowi, o ile konsument ten jest stroną postępowania. Przewidziano również regulację kolizyjną, zgodnie z którą w sprawach rozpoznawanych w tym trybie przepisy o innych postępowaniach odrębnych będą stosowane jedynie w zakresie, w jakim nie są sprzeczne z przepisami przedmiotowego działu. Projektodawca doprecyzował także, że postępowanie odrębne będzie stosowane również w przypadku, w którym przedsiębiorca będący stroną postępowania zaprzestał prowadzenia działalności gospodarczej. Właściwość miejscowa sądu Kolejną zmianą jest umożliwienie konsumentom w sprawach rozpoznawanych według przepisów przedmiotowego działu wytoczenia powództwa również przed sąd właściwy dla miejsca swojego zamieszkania. Nie będzie to jednak możliwe w sprawach, w których właściwość sądu jest wyłączna. Projektodawca wskazał, że celem tej regulacji jest ułatwienie konsumentom realizacji prawa do sądu oraz likwidacja barier związanych z koniecznością ponoszenia kosztów prowadzenia sprawy przed sądem oddalonym od miejsca zamieszkania. Rozwiązanie to jest zgodne z logiką rozwiązań zawartych w rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1215/2012 z 12.12.2012 r. w sprawie jurysdykcji i uznawania orzeczeń sądowych oraz ich wykonywania w sprawach cywilnych i handlowych (Dz.Urz. UE L z 2012 r. Nr 351, s. 1). Obowiązki procesowe przedsiębiorcy W projekcie przewidziano nadto szereg obowiązków procesowych obciążających przedsiębiorców, zbliżonych do tych wynikających z przepisów regulujących postępowanie w sprawach gospodarczych. Przede wszystkim przedsiębiorca ma obowiązek powołać wszystkie twierdzenia i dowody odpowiednio w pozwie albo odpowiedzi na pozew, w zależności od roli procesowej. Twierdzenia i dowody powołane z naruszeniem przedmiotowej regulacji będą podlegać pominięciu, chyba że strona będąca przedsiębiorcą uprawdopodobni, że ich powołanie nie było możliwe, albo że potrzeba ich powołania wynikła później. W takim przypadku dalsze twierdzenia i dowody na ich poparcie powinny być powołane w terminie dwóch tygodni od dnia, w którym ich powołanie stało się możliwe lub wynikła potrzeba ich powołania. Jednocześnie projektodawca przewidział obowiązek sądu w zakresie udzielania pouczeń o wspomnianych obowiązkach i terminach. Powyższa regulacja jest zatem zbliżona do tej przewidzianej aktualnie w dziale regulującym postępowanie w sprawach gospodarczych (art. 4585 KPC). Jej wprowadzenie ma natomiast przyczynić się do szybszego rozpoznawania spraw i wzmocnienia pozycji konsumenta jako strony sporu. Obowiązek podjęcia próby polubownego rozwiązania sporu Projekt przewiduje również wprowadzenie konsekwencji niepodjęcia przez przedsiębiorcę próby dobrowolnego rozwiązania sporu przed wytoczeniem powództwa, uchylenia się od udziału w niej lub uczestniczenia w niej w złej wierze. Jeżeli wskazane zachowanie przedsiębiorcy przyczyniło się do zbędnego wytoczenia powództwa lub wadliwego określenia przedmiotu sprawy, niezależnie od wyniku sprawy sąd będzie mógł obciążyć przedsiębiorcę kosztami procesu w całości lub części, a w uzasadnionych przypadkach nawet je podwyższyć, maksymalnie dwukrotnie. Również ta regulacja jest zbliżona do przewidzianej aktualnie w dziale regulującym postępowanie w sprawach gospodarczych (art. 45812 KPC). Założeniem powyższej zmiany jest szczególna potrzeba kształtowania dobrych obyczajów w stosunku do słabszej strony sporu, którą jest konsument. Ma ona wyeliminować sytuacje, w których nierzetelny przedsiębiorca zmusza konsumenta do występowania na drogę sądową, celem realizacji przysługujących mu praw. Etap legislacyjny: Pierwsze czytanie projektu odbyło się 26.10.2022 r. na posiedzeniu Sejmu. Skierowano go do Komisji Nadzwyczajnej do spraw zmian w kodyfikacjach. Komentarz Prokonsumencka tendencja wprowadzanych zmian zasługuje na aprobatę. W szczególności umożliwienie konsumentom inicjowania sporów przeciwko przedsiębiorcom w sądzie właściwym dla ich miejsca zamieszkania należy uznać za uzasadnione. Analiza pozostałych projektowanych zmian nasuwa jednak pytanie, czy rzeczywiście konieczne jest wprowadzenie odrębnego trybu postępowania w tym zakresie. Projektowane przepisy pozostają w dużej mierze zbieżne z regulacją przewidzianą dla postępowania w sprawach gospodarczych. Dodatkowo aktualnie obowiązujące przepisy KPC umożliwiają sądowi dyscyplinowanie stron postępowania (tak np. art. 2262 KPC czy też art. 103 KPC). Jednocześnie należy zaznaczyć, że brak jest wprowadzenia do UKSC preferencyjnej stawki opłat sądowych dla konsumentów, co – mając na uwadze założenia projektu ustawy – wpisywałoby się w trend wprowadzanych zmian. Z pewnością przyczyniłoby się bowiem do zlikwidowania bariery związanej z ponoszeniem przez konsumentów wysokich kosztów prowadzonych spraw.
Prokonsumencka tendencja wprowadzanych zmian zasługuje na aprobatę. Projektowane przepisy pozostają w dużej mierze zbieżne z regulacją przewidzianą dla postępowania w sprawach gospodarczych. Dodatkowo aktualnie obowiązujące przepisy KPC umożliwiają sądowi dyscyplinowanie stron postępowania. Brak preferencyjnej stawki opłat sądowych dla konsumentów stanowi istotną lukę w proponowanych zmianach, niezgodną z założeniami projektu ustawy.