Koszt tłumaczenia dokumentów sądowych

Tematyka: koszt tłumaczenia, dokumenty sądowe, sąd, interwenient, rozporządzenie Nr 1393/2007/UE

W sytuacji gdy sąd nakazuje przekazanie dokumentów sądowych osobom trzecim z innego państwa
członkowskiego, które wnoszą o dopuszczenie do sprawy w charakterze interwenienta, to ten sąd nie może
zostać uznany za „wnioskodawcę” w rozumieniu art. 5 ust. 2 rozporządzenia Nr 1393/2007/UE. Oznacza to, że
ten sąd nie może ponosić kosztów ewentualnego tłumaczenia tych dokumentów, ale koszty te ponoszą
strony.
Stan faktyczny
W sporze pomiędzy SR i EW (matka i ojciec dziecka) o przyznanie opieki nad dzieckiem przed rumuńskim sądem,
brat, siostra i dziadek ze strony ojca, wnieśli o dopuszczenie ich do sprawy w charakterze interwenientów
popierających żądania EW. Owi interwenienci mieszkają we Francji. Rumuński sąd uznał, aby orzec w przedmiocie
dopuszczalności tych wniosków, że SR i EW są zobowiązani do zapewnienia tłumaczenia na język francuski wezwań
wydanych przez ten sąd, w celu doręczenia ich interwenientom, zgodnie z przepisami rozporządzenia (WE) Nr
1393/2007 Parlamentu Europejskiego i Rady z 13.11.2007 r. dotyczącego doręczania w państwach członkowskich
dokumentów sądowych i pozasądowych w sprawach cywilnych i handlowych („doręczanie dokumentów”) oraz
uchylającego rozporządzenie Rady (WE) Nr 1348/2000 (Dz.Urz. UE L z 2007 r. Nr 324, s. 79). SR i EW odmówili
wpłacenia zaliczki na pokrycie kosztów związanych z tłumaczeniem, twierdząc, że te koszty powinien pokryć ten sąd,
jako wnioskodawca w rozumieniu art. 5 ust. 2 rozporządzenia Nr 1393/2007/UE.
Stanowisko TS
Zgodnie z 5 ust. 2 rozporządzenia Nr 1393/2007/UE wszelkie koszty związane z tłumaczeniem dokumentu
poniesione przed jego przekazaniem pokrywa wnioskodawca, bez uszczerbku dla ewentualnej późniejszej
decyzji sądu lub właściwego organu w sprawie obciążenia kosztami. W związku z tym, że rozporządzenie Nr
1393/2007/UE nie zawiera definicji pojęcia „wnioskodawca”, Trybunał stwierdził, iż art. 5 ust. 2 rozporządzenia Nr
1393/2007 należy interpretować w świetle jego kontekstu oraz celów realizowanych przez rozporządzenie Nr
1393/2007/UE (wyrok TS z 8.5.2008 r., Weiss und Partner, C-14/07,
, EU:C:2008:264, pkt 45). Ponadto,
geneza unijnego przepisu może również zawierać elementy istotne dla jego wykładni (wyrok TS z 10.12.2018 r.,
Wightman i in., C-621/18,
, EU:C:2018:999, pkt 47).
Odnosząc się do wykładni systemowej i historycznej art. 5 ust. 2 rozporządzenia Nr 1393/2007/UE Trybunał
stwierdził, że w treści tego przepisu dokonano rozróżnienia między wnioskodawcą, który pokrywa ewentualne
koszty tłumaczenia przed przekazaniem dokumentu, a sądem lub właściwym organem rozpoznającym sprawę
w państwie członkowskim (z którego pochodzi dokument), który może wydać ewentualną późniejszą decyzję
w sprawie obciążenia kosztami. To rozróżnienie między wnioskodawcą a sądem krajowym rozpoznającym sprawę
wynika również z orzecznictwa TS dotyczącego rozporządzenia Nr 1393/2007/UE, a w szczególności z wyroku
z 16.9.2015 r., Alpha Bank Cyprus, C-519/13,
, EU:C:2015:603, pkt 41–43.
W tym wyroku Trybunał podkreślił, po pierwsze, że do sądu rozpoznającego sprawę w państwie członkowskim,
z którego pochodzi dokument, należy rozstrzygnięcie kwestii o istotnym charakterze, jeżeli są one źródłem sporu
między wnioskodawcą a adresatem, a po drugie, że ten sąd powinien czuwać nad tym, aby odpowiednie prawa
zainteresowanych stron, mianowicie wnioskodawcy i adresata, były chronione w sposób zrównoważony. Podobne
rozróżnienie wynika z postanowienia z 28.4.2016 r., Alta Realitat, C-384/14,
, EU:C:2016:316, pkt 75,
w którym Trybunał rozważał możliwość, że przed wszczęciem postępowania w sprawie doręczenia dokumentu, sąd
rozpoznający sprawę będzie musiał dokonać pierwszej prowizorycznej oceny umiejętności językowych adresata
w celu ustalenia, w porozumieniu z wnioskodawcą, czy konieczne jest tłumaczenie dokumentu. Trybunał stwierdził
również, że art. 5 ust. 1 rozporządzenia Nr 1393/2007/UE dokonuje rozróżnienia równoważnego z tym, gdy stanowi,
że jednostka przekazująca, której wnioskodawca oddaje dokument do przekazania, poucza wnioskodawcę, iż
adresat może odmówić przyjęcia dokumentu, jeżeli nie został on sporządzony w jednym z języków, o których mowa
w art. 8. Jednostkami przekazującymi są, zgodnie z art. 2 ust. 1 owego rozporządzenia, urzędnicy państwowi,
organy lub inne osoby właściwe do przekazywania dokumentów sądowych lub pozasądowych, które mają
zostać doręczone w innym państwie członkowskim. Trybunał wskazał, że w niniejszej sprawie sąd odsyłający działa
jako jednostka przekazująca.
Z motywu 4 rozporządzenia Nr 1393/2007/UE wynika, że główna część uchylonego nim rozporządzenia Nr
1348/2000/WE opierała się na postanowieniach Konwencji dotyczącej doręczania w państwach członkowskich Unii
Europejskiej dokumentów sądowych i pozasądowych w sprawach cywilnych i handlowych. Trybunał zaznaczył, że
sprawozdanie wyjaśniające do tej Konwencji, ma znaczenie dla wykładni rozporządzenia Nr 1393/2007/UE (wyrok
TS z 11.11.2015 r., Tecom Mican i Arias Domínguez, C-223/14,
, EU:C:2015:744, pkt 40). Potwierdza ono

wykładnię art. 5 ust. 2 rozporządzenia Nr 1393/2007/UE, zgodnie z którą sąd rozpoznający sprawę nie może
pokrywać kosztów tłumaczenia dokumentu. Komentarz do art. 5 ust. 2 owej Konwencji, którego treść jest identyczna
z art. 5 ust. 2 rozporządzenia Nr 1393/2007/UE, zawarty w tym Sprawozdaniu, uściśla bowiem, że „termin
»wnioskodawca« oznacza w każdym przypadku stronę zainteresowaną przekazaniem dokumentu. W konsekwencji
nie może chodzić o sąd”.
W ocenie TS powyższe stwierdzenie znajduje potwierdzenie w wykładni teleologicznej rozporządzenia Nr
1393/2007/UE. Trybunał wyjaśnił już, że rozporządzenie to zmierza do ustanowienia, jak wynika z jego motywu 2,
mechanizmu doręczania wewnątrz Unii dokumentów sądowych i pozasądowych w sprawach cywilnych i handlowych
w perspektywie prawidłowego funkcjonowania rynku wewnętrznego. Tym samym w celu poprawy skuteczności
i szybkości postępowań sądowych oraz w celu zapewnienia prawidłowego zarządzania wymiarem sprawiedliwości
rozporządzenie Nr 1393/2007/UE ustanawia zasadę bezpośredniego przekazywania dokumentów sądowych
i pozasądowych między państwami członkowskimi, co powoduje uproszczenie i przyspieszenie postępowań
(wyrok Alpha Bank Cyprus, pkt 29, 30). Niemniej TS podkreślił, że rozporządzenie Nr 1393/2007/UE należy
interpretować w taki sposób, aby w każdym konkretnym przypadku zagwarantowana była właściwa równowaga
między interesami wnioskodawcy i adresata dokumentu poprzez pogodzenie celów polegających na skuteczności
i szybkości przekazywania dokumentów procesowych z wymogiem zapewnienia odpowiedniej ochrony prawa
do obrony adresata tych dokumentów (postanowienie Alta Realitat, pkt 51).
Ponadto TS wskazał, że chociaż z jednej strony, dla umożliwienia adresatowi dokumentu rzeczywistego skorzystania
z prawa do obrony istotne jest, aby dany dokument został sporządzony w zrozumiałym dla niego języku, to jednak
z drugiej strony, wnioskodawca nie powinien ponosić negatywnych konsekwencji odmowy przyjęcia
nieprzetłumaczonego dokumentu mającej charakter wyłącznie opóźniający i w sposób oczywisty stanowiącej
nadużycie, jeżeli zostanie wykazane, że jego adresat rozumie język, w którym dokument ten został sporządzony.
W związku z tym do sądu, przed którym toczy się postępowanie w państwie członkowskim, z którego pochodzi
dokument, należy obowiązek jak najlepszej ochrony interesów każdej ze stron, w szczególności poprzez zbadanie
wszystkich okoliczności faktycznych i przekonujących dowodów wykazujących rzeczywiście umiejętności językowe
adresata (postanowienie Alta Realitat, pkt 78, 79). Natomiast, zdaniem TS, wykładnia, zgodnie z którą sąd
rozpoznający sprawę w państwie członkowskim, z którego pochodzi dokument, należy uznać za wnioskodawcę
w rozumieniu art. 5 ust. 2 rozporządzenia Nr 1393/2007, byłaby sprzeczna z ciążącym na tym sądzie
obowiązkiem zapewnienia właściwej równowagi między interesami wnioskodawcy a interesami adresata
dokumentu. Poszanowanie takiego obowiązku oznacza bowiem nieuchronnie, że organ, na którym on spoczywa,
zajmuje bezstronne stanowisko w stosunku do interesów wnioskodawcy i interesów adresata. Wynika z tego, że
organ ten nie może być tożsamy z jednym z tych zainteresowanych podmiotów, a mianowicie z wnioskodawcą.
Reasumując TS orzekł, że art. 5 ust. 2 rozporządzenia Nr 1393/2007/UE należy interpretować w ten sposób, iż
jeżeli sąd nakazuje przekazanie dokumentów sądowych osobom trzecim, które wniosły o dopuszczenie do
sprawy w charakterze interwenienta, tego sądu nie można uznać za „wnioskodawcę” w rozumieniu owego
przepisu.

Komentarz
W niniejszym wyroku TS wyjaśnił zakres pojęcia „wnioskodawca” w rozumieniu art. 5 ust. 2 rozporządzenia Nr
1393/2007/UE. Zgodnie z treścią tego przepisu, to wnioskodawca ponosi koszty związane z tłumaczeniem
dokumentów. Uzasadniając swoje stanowisko Trybunał dokonał wykładni systemowej, celowościowej i historycznej.
W konsekwencji TS uznał, że każdorazowo należy rozróżniać wnioskodawcę i sąd który może orzec w sprawie
kosztów tłumaczenia. Tym samym ewentualne koszty tłumaczenia dokumentów sądowych osobom trzecim z innego
państwa członkowskiego (wnoszącym o dopuszczenie do sprawy w charakterze interwenienta - por. art. 80 KPC),
które sąd nakazuje im przekazać, ponosi nie ten sąd, ale strony sporu w postępowaniu zawisłym przed tym sądem.
Argumentując swoje stanowisko TS oparł się również na dotychczasowym orzecznictwie dotyczącym rozporządzenia
Nr 1393/2007/UE.

Wyrok TS z 2.6.2022 r., C-196/21,

TS wyjaśnił, że każdorazowo należy rozróżniać wnioskodawcę i sąd, który może orzec w sprawie kosztów tłumaczenia. Ewentualne koszty tłumaczenia dokumentów sądowych osobom trzecim z innego państwa członkowskiego, które sąd nakazuje im przekazać, ponoszą strony sporu w postępowaniu zawisłym przed tym sądem. TS oparł się również na dotychczasowym orzecznictwie dotyczącym rozporządzenia Nr 1393/2007/UE.