Kradzież samochodu a wypłata ubezpieczenia w przypadku braku oryginalnego klucza
Przekazanie nieoryginalnego kompletu kluczy do skradzionego auta oraz podanie nieprawidłowych informacji ubezpieczycielowi we wniosku, mogą skutkować brakiem uprawnienia do odszkodowania od ubezpieczyciela. Sprawa kradzieży samochodu i wypłaty ubezpieczenia została rozpatrzona przez sąd cywilny na podstawie ogólnych warunków umowy ubezpieczenia oraz powszechnie obowiązującego prawa.
Tematyka: kradzież samochodu, wypłata ubezpieczenia, brak oryginalnych kluczy, postępowanie karnego, badanie poligraficzne, sąd cywilny, umowa ubezpieczenia, klucz nieoryginalny, klucz podrobiony, klucz serwisowy
Przekazanie nieoryginalnego kompletu kluczy do skradzionego auta oraz podanie nieprawidłowych informacji ubezpieczycielowi we wniosku, mogą skutkować brakiem uprawnienia do odszkodowania od ubezpieczyciela. Sprawa kradzieży samochodu i wypłaty ubezpieczenia została rozpatrzona przez sąd cywilny na podstawie ogólnych warunków umowy ubezpieczenia oraz powszechnie obowiązującego prawa.
Przekazanie nieoryginalnego kompletu kluczy do skradzionego auta oraz podanie nieprawidłowych informacji ubezpieczycielowi we wniosku, mogą skutkować brakiem uprawnienia do odszkodowania od ubezpieczyciela. Nieprowadzenie postępowania karnego w sprawie kradzieży pojazdu nie stoi na przeszkodzie poczynieniu przez sąd cywilny ustaleń, uzasadniających oddalenie powództwa na podstawach wynikających z ogólnych warunków umowy ubezpieczenia oraz przepisów powszechnie obowiązującego prawa. Opis stanu faktycznego Powód był właścicielem samochodu o wartości 80.000 złotych, które nabył po sprowadzeniu z Niemiec w 2015 r. W nocy z 14 na 15.6.2016 r. samochód został ukradziony. Powód zgłosił kradzież na policję, a także zgłosił towarzystwu ubezpieczeniowemu zaistnienie szkody. W toku postępowania karnego zostały przeprowadzone badania poligraficzne, któremu zostali poddani powód (właściciel auta), jego syn oraz kolega syna. W przypadku badania powoda biegły stwierdził, że analiza reakcji psychofizjologicznych pozwala sformułować wniosek, że przecząc na pytania krytyczne, badany reagował w sposób, w jaki typowo reaguje osoba wprowadzająca w błąd (odpowiadająca nieszczerze na pytania dotyczącego rozpatrywanego zdarzenia). Przeprowadzone badanie w zakresie postawionych pytań krytycznych nie pozwoliło na potwierdzenie wersji przedstawionej przez badanego. Podobna konkluzja zakończyła badanie pozostałych tj. syna powoda oraz kolegi syna powoda. Postępowanie karne zostało umorzone z powodu niewykrycia sprawcy. Ubezpieczyciel odmówił wypłaty odszkodowania co uzasadnił tym, iż w jego ocenie podany przez powoda opis okoliczności i przebiegu zdarzenia nie znajduje potwierdzenia w dowodach. Przedmiotem badania były także klucze, które powód dostarczył ubezpieczycielowi. Dostarczono trzy klucze – dwa składane oraz jeden klucz awaryjny. Jeden z kluczy składanych okazał się być kluczem nieoryginalnym – podrobionym. Biegły badający klucze nie był w stanie ocenić daty podrobienia klucza, a pozostałe klucze nie posiadały widocznych śladów, które świadczyłyby o używaniu ich jako wzorców do wykonania kluczy zapasowych. W układach pamięci badanych kluczy nie zostały zapisane dane identyfikacyjne - eksploatacyjne, wskazujące na ostatnie użycie klucza (data i czas użycia). Stwierdzono, że klucz nieoryginalny został wyprodukowany w 2005 r., nie został przypisany i zakodowany - zamknięty do jednostki immobilisera pojazdu i przy jego użyciu nie ma możliwości uruchomienia pojazdu. Wobec odmowy wypłaty odszkodowania, powód pozwał towarzystwo ubezpieczeniowe o zapłatę kwoty 80.000 złotych na podstawie art. 805 § 1 i 2 pkt 1 ustawy z 23.4.1964 r. - Kodeks cywilny (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1360; dalej: KC). Pozwany domagał się oddalenia powództwa w całości. W toku procesu wartość pojazdy została określona na kwotę brutto 79.600 zł. Sąd I instancji stwierdził, iż w toku postępowania karnego nie zostało wykazane, że powód, jego syn lub kolega syna byli powiązani z kradzieżą samochodu osobowego. Sama treść opinii biegłego przeprowadzającego badanie poligraficzne nie oznacza, że powodowi nie należy się wypłata odszkodowania za skradziony samochód. Odniesiono się do utrwalonego orzecznictwa Sądu Najwyższego dotyczącego dowodu z badania tzw. wariografem, z którego wynika, że badanie przy pomocy wariografu jest dowodem o charakterze pomocniczym, pośrednim i nie może zastępować samodzielnych dowodów. Bez znaczenia na uprawnienie powoda do uzyskania odszkodowania był także nieoryginalny klucz. Powód bowiem dysponował, w chwili zawierania umowy ubezpieczenia AC swojego pojazdu z pozwanym, dwoma oryginalnymi kluczami i jednym nieoryginalnym. W świetle powyższego, Sąd I instancji uwzględnił powództwo, zasądzając od pozwanego na rzecz powoda kwotę 79.600 zł, a w pozostałym zakresie powództwo oddalił. Apelację od tego rozstrzygnięcia wywiódł pozwany, który zarzucił: • naruszenie przepisów prawa procesowego w postaci art. 233 § 1 ustawy z 17.11.1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1805; dalej: KPC), art. 227 i art. 217 § 3 KPC, • naruszenie prawa materialnego w postaci art. 805 KC w zw. z art. 65 KC w związku z przepisami ogólnych warunków umowy ubezpieczenia, art. 827 § 1 KC. Apelujący domagał się zmiany zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie powództwa w całości, a także sformułował wnioski co do rozdzielenia kosztów postępowania. Powód wniósł o oddalenie apelacji. Rozstrzygnięcie i argumentacja prawna Sąd II instancji podzielił ustalenia faktyczne, poczynione przez Sąd I instancji, jednak przyjął odmienną ocenę prawną. Dodatkowo sąd odwoławczy ustalił, że przedłożony przez powoda po kradzieży pojazdu klucz oryginalny nie był używany w okresie od daty produkcji pojazdu do daty kradzieży. Sąd II instancji stwierdził, iż wyniki badania wariograficznego, o ile same nie stanowią dowodu braku wiarygodności powoda i przesłuchanych świadków, to w powiązaniu z pozostałymi okolicznościami sprawy tj. brakiem przedłożenia pozwanemu po kradzieży pojazdu kompletu kluczy służących do otwarcia pojazdu w liczbie podanej we wniosku ubezpieczeniowym, nie pozwalały na przyjęcie odpowiedzialności pozwanego za zaistniałe zdarzenie. Dodatkowo, z ogólnych warunków umowy ubezpieczenia wynika, że w przypadku niedopełnienia przez ubezpieczonego z winy umyślnej lub rażącego niedbalstwa obowiązków (m.in. zwrotu kompletu kluczy służących do otwarcia pojazdu w liczbie nie mniejszej niż podana we wniosku ubezpieczeniowym) ubezpieczyciel odmawia wypłaty odszkodowania w całości lub w odpowiedniej części w zależności od tego w jakim stopniu niedopełnienie tych obowiązków miało wpływ na ustalenie przyczyny wypadku, okoliczności wypadku, rozmiaru szkody lub wysokości odszkodowania. W dniu zawierania umowy ubezpieczenia we wniosku ubezpieczeniowym powód deklarował, że posiada dwa komplety oryginalnych klucz, niezależnie od klucza serwisowego. Po kradzieży powód przedłożył trzy klucze – jeden serwisowy, drugi podrobiony nie pozwalający na uruchomienie pojazdu, trzeci – oryginalny, lecz nieużywany w okresie od produkcji pojazdu do jego kradzieży. Logiczny zatem jest wniosek, że powód, który jak sam zeznał użytkował przedmiotowy pojazd po jego sprowadzeniu z zagranicy, musiał dysponować jeszcze jednym kluczem oryginalnym umożliwiającym uruchomienie pojazdu, którego nie przedłożył pozwanemu po kradzieży, pomimo spoczywającego na nim obowiązku ubezpieczeniowego. Już z tych względów ziściły się warunki przewidziane w OWU, uzasadniające odmowę wypłaty odszkodowania w całości przez ubezpieczyciela. W dalszej kolejności Sąd II instancji podzielił zarzut naruszenia przepisu art. 815 § 1 KC. Skoro powód, jak twierdzi, nie miał wiedzy, że jeden z kluczy jest podrobiony, a mimo tego we wniosku oświadczył, że ma dwa klucze oryginalne, to istnieją wszelkie podstawy do przyjęcia, że umyślnie naruszył obowiązek zadeklarowania jedynie tych okoliczności, które są mu znane, co wskazuje na winę umyślną przy udzieleniu informacji. Ten rodzaj winy, chociażby w postaci zamiaru ewentualnego, zgodnie z treścią art. 815 § 3 zd. 2 KC uzasadnia skorzystanie z domniemania ustawowego, że wypadek przewidziany w umowie jest skutkiem tych okoliczności, co w realiach rozpoznawanej sprawy oznacza utratę samochodu przez kradzież wobec braku oryginalnych kluczy służących do uruchomienia tego samochodu. Nieskontrolowanie przez powoda przy nabyciu pojazdu, czy wszystkie klucze pozwalają na otwarcie pojazdu stanowi nadto wyraz rażącego niedbalstwa, o którym mowa w art. 827 § 1 KC przepisami OWU, uzasadniającego zwolnienie ubezpieczyciela od odpowiedzialności. W świetle powyższego, Sąd II instancji oddalił powództwo w całości oraz rozsądził o kosztach procesu. Komentarz Omawiane orzeczenie jest pozytywnym efektem dociekliwości dowodowej strony pozwanej, jak i Sądu, które skutkowało ustaleniem okoliczności pozwalających na stwierdzenie, że powód nie jest uprawniony do otrzymania ubezpieczenia. Pomimo, iż postępowanie karne zakończyło się umorzeniem z powodu niewykrycia sprawcy, wynik badania poligraficznego wzbudzał wątpliwości co do wersji zdarzeń przedstawianej przez powoda. Zasadnie wątpliwości budziły przedłożone klucze – jeden serwisowy, jeden oryginalny, lecz nieużywany i jeden podrobiony, lecz nie pozwalający na uruchomienie samochodu. Odpowiednie mechanizmy zabezpieczające ubezpieczyciela w takiej sytuacji wynikały z ogólnych warunków umowy ubezpieczenia, jaką zawarł powód. Orzeczenie ocenić należy jako słuszne i odpowiadające prawu, a także poczuciu sprawiedliwości. Wyrok SA w Poznaniu z 27.5.2022 r., I ACa 572/21,
Sąd II instancji oddalił powództwo w całości, uwzględniając fakt, że powód nie dostarczył wszystkich oryginalnych kluczy służących do uruchomienia pojazdu po kradzieży. Orzeczenie zostało uznane za słuszne i zgodne z prawem oraz poczuciem sprawiedliwości.