Jakie błędy w zawiadomieniu o terminie posiedzenia sądu uniemożliwiają uznanie go za skuteczne?

Wezwanie, z którego treści nie wynika jednoznacznie, jakiej sprawy dotyczy, nie może zostać uznane za skuteczne. W takich sytuacjach nieważność postępowania może wynikać z pozbawienia nieprawidłowo zawiadomionej strony możliwości obrony. Artykuł analizuje konsekwencje nieprawidłowego zawiadomienia o terminie posiedzenia sądu oraz wyjaśnia, dlaczego nieprawidłowości w treści wezwania mogą prowadzić do odroczenia rozprawy. Przytacza również stanowisko SN w sprawie, kiedy brak odroczenia rozprawy może wpłynąć na wynik postępowania.

Tematyka: wezwanie, zawiadomienie, termin posiedzenia, nieważność postępowania, obrona praw, błędy w zawiadomieniu, odroczenie rozprawy, konsekwencje prawne

Wezwanie, z którego treści nie wynika jednoznacznie, jakiej sprawy dotyczy, nie może zostać uznane za
skuteczne. Jeśli w takich okolicznościach sąd nie odroczy rozprawy to należy uznać, że zachodzi
nieważność postępowania na skutek pozbawienia nieprawidłowo zawiadomionej strony możliwości obrony
praw w postępowaniu sądowym.
Stan faktyczny
Miasto W. wystąpiło z pozwem przeciwko M.O. i J.O., domagając się zasądzenia od pozwanych solidarnie ponad 102
tys. zł tytułem opłat za udziały w użytkowaniu wieczystym. Sąd I instancji częściowo uwzględnił powództwo, a Sąd II
instancji oddalił apelację pozwanych. M.O. i J.O. wnieśli skargi kasacyjne, podnosząc zarzut nieważności
postępowania. Dowodzili, że ich pełnomocnik procesowy nie został prawidłowo zawiadomiony o terminie posiedzenia
Sądu II instancji, na skutek czego został pozbawiony możliwości udziału w rozprawie apelacyjnej. Z akt sprawy
wynika, że w wykonaniu zarządzenia o wyznaczeniu terminu rozprawy sporządzono zawiadomienie adresowane do
pełnomocnika M.O. i J.O., obejmujące prawidłowe wskazanie terminu i godziny rozpoczęcia rozprawy w nagłówku.
Jednak w dalszej treści zawiadomienia błędnie wskazano strony i przedmiot sprawy - M.J. przeciwko A.J. o rozwód
oraz inny termin i godzinę rozpoczęcia rozprawy niż ta wskazana w nagłówku. W protokole rozprawy apelacyjnej
stwierdzono jednak, że nieobecny pełnomocnik pozwanych został prawidłowo zawiadomiony.
Treść zawiadomienia o terminie posiedzenia sądu
Zgodnie z art. 149 KPC o posiedzeniach jawnych zawiadamia się strony przez wezwanie lub - w odniesieniu osób
obecnych na posiedzeniu - przez ogłoszenie podczas posiedzenia, które powinno zostać stwierdzone w protokole.
Elementy, które powinna zawierać treść wezwania na posiedzenie, określa art. 150 KPC, zgodnie z którym
w wezwaniu oznacza się: imię, nazwisko i miejsce zamieszkania wezwanego; sąd oraz miejsce i czas posiedzenia;
strony i przedmiot sprawy; cel posiedzenia i skutki niestawiennictwa. Zbliżone wymagania wynikały z obowiązującego
w czasie wydania zaskarżonego wyroku § 76 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 23.12.2015 r.
Regulamin urzędowania sądów powszechnych (Dz.U. z 2015 r. poz. 2316).
Nieprawidłowe doręczenie zawiadomienia powoduje konieczność odroczenia rozprawy
SN uchylił zaskarżony wyrok, zniósł postępowanie od dnia rozprawy apelacyjnej i przekazał sprawę Sądowi II
instancji do ponownego rozpoznania. W uzasadnieniu wskazał, że zgodnie z art. 214 § 1 KPC, jeżeli zawiadomienie
o terminie posiedzenia jawnego powinno nastąpić przez wezwanie, a sąd stwierdzi nieprawidłowość w jego
doręczeniu, rozprawa ulega odroczeniu. Na mocy art. 391 § 1 KPC przepis ten ma odpowiednie zastosowanie
w postępowaniu apelacyjnym. Nieprawidłowość w doręczeniu wezwania może mieć miejsce nie tylko wtedy,
gdy uchybienie dotyczy samego doręczenia, lecz również wówczas, gdy wadliwość dotyczy treści wezwania.
Jak wyjaśniono wymagania określone w art. 150 KPC mają umożliwić podjęcie przez adresata zawiadomienia
decyzji o skorzystaniu z prawa udziału w posiedzeniu jawnym, co zakłada przynajmniej możliwość ustalenia
miejsca i czasu posiedzenia oraz identyfikacji przedmiotu sprawy. Strony postępowania mają prawo aktywnego
uczestniczenia w posiedzeniach jawnych i dokonywania na nich czynności procesowych, niezależnie od możliwości
powoływania twierdzeń i wniosków w pismach procesowych składanych poza rozprawą.
SN podkreślił jednak, że nie każde odstępstwo od elementów wezwania, określonych w art. 150 KPC, pociąga za
sobą konieczność odroczenia rozprawy. Stwierdzając, że adresat nie stawił się na posiedzenie, a wezwanie nie
odpowiadało wymaganiom ustawy, sąd musi zbadać, czy dane uchybienie może w okolicznościach konkretnej
sprawy pozbawiać adresata możliwości wzięcia udziału w posiedzeniu i wpływać na wynik sprawy. Inaczej należy
bowiem oceniać wymóg oznaczenia w wezwaniu miejsca i czasu posiedzenia (zob. wyrok SN z 15.12.2005 r., I PK
122/05,
), a inaczej obowiązek wskazania celu posiedzenia czy też skutków niestawiennictwa (zob. wyrok SN
z 16.4.2014 r., V CSK 285/13,
). W ocenie SN w tej sprawie nieodroczenie rozprawy apelacyjnej było
nieprawidłowe. Wezwanie na rozprawę mogło doprowadzić do wprowadzenia strony w błąd co do tego, jakiej sprawy
dotyczy, jak również co do terminu i godziny rozpoczęcia posiedzenia. Oceny tej nie zmienia wskazanie prawidłowej
sygnatury akt, obowiązek ten jest bowiem niezależny od wymagania wynikającego z art. 150 KPC i nie może go
zastępować.
W uzasadnieniu wyroku stwierdzono, że w sytuacji, w której treść wezwania adresowanego do adwokata lub radcy
prawnego jest myląca, to profesjonalny pełnomocnik procesowy przy użyciu licznych współczesnych sposobów
komunikowania się z sądem powinien podjąć czynności zmierzające do wyjaśnienia treści wezwania. SN podkreślił

jednak, że niepodjęcie takich działań przez pełnomocnika procesowego nie zwalnia sądu od obowiązku odroczenia
rozprawy, jeżeli wezwanie było nieprawidłowe. Powinność kontroli prawidłowości wezwania na posiedzenie
obciąża przede wszystkim sąd i nie można przerzucać na stronę skutków wadliwego działania. W razie
wątpliwości co do tego, czy błędnie zredagowane wezwanie pozwoliło stronie na uzyskanie informacji
o przedmiocie i czasie posiedzenia, sąd powinien podjąć próbę sanowania nieprawidłowości przez wezwanie
na posiedzenie w sposób przewidziany w art. 1491 KPC, a w braku takiej możliwości - odroczyć rozprawę.
Skutki zaniechania odroczenia rozprawy
SN uznał, że uchybienie polegające na zaniechaniu odroczenia rozprawy mogło in casu mieć istotny wpływ
na wynik sprawy, adresatem wezwania był bowiem pełnomocnik strony apelującej, który został w ten sposób
pozbawiony prawa uczestnictwa w jedynym posiedzeniu przeznaczonym na rozprawę w postępowaniu przed
Sądem II instancji. Na posiedzeniu tym doszło bowiem do zamknięcia rozprawy, a następnie do ogłoszenia wyroku.
W konsekwencji strona powodowa została pozbawiona możliwości ustnego powołania ewentualnych dalszych
twierdzeń i wniosków oraz odniesienia się do argumentacji powoda przedstawionej w odpowiedzi na apelację.
Ponieważ na rozprawie była obecna prawidłowo zawiadomiona strona powodowa, pozwani zostali dodatkowo
pozbawieni możliwości doraźnej reakcji na twierdzenia faktyczne i argumentację prawną, zaprezentowaną przez
powoda. W rezultacie SN stwierdził, że na skutek wadliwego wezwania i zaniechania odroczenia rozprawy
apelacyjnej doszło do pozbawienia pozwanych możliwości obrony ich praw w postępowaniu apelacyjnym - art. 379
pkt 5 KPC.
Wyrok SN z 11.3.2022 r., II CSKP 115/22,

SN stwierdził, że nieprawidłowe zawiadomienie o terminie posiedzenia sądu może prowadzić do nieważności postępowania, jeśli pozbawiło stronę możliwości obrony. Brak odroczenia rozprawy w przypadku błędów w treści wezwania może istotnie wpłynąć na wynik sprawy, jak miało to miejsce w omawianym przypadku. Konieczność prawidłowego zawiadomienia stron o terminie posiedzenia jest kluczowa dla zapewnienia równego dostępu do wymiaru sprawiedliwości.