Decyzja nadleśniczego o odszkodowaniu po polowaniu wiąże sąd w sprawie o zapłatę

W sprawach dotyczących odszkodowań za szkody łowieckie sąd jest związany decyzją nadleśniczego ustalającą wysokość odszkodowania, jeśli nie została ona zakwestionowana w terminie. Sąd w Szczecinie zadał pytanie prawne dotyczące możliwości dochodzenia odszkodowania przez poszkodowanego rolnika. Ustalenie wysokości odszkodowania w oparciu o decyzję administracyjną budzi kontrowersje, gdyż sąd może wydać wyrok o innej treści niż decyzja nadleśniczego.

Tematyka: odszkodowanie, szkody łowieckie, decyzja nadleśniczego, sąd cywilny, powództwo, związanie sądu, decyzja administracyjna

W sprawie o zapłatę przez dzierżawcę lub zarządcę obwodu łowieckiego odszkodowania za szkodę łowiecką
sąd jest związany decyzją nadleśniczego ustalającą wysokość odszkodowania, jeśli nie została ona
zakwestionowana w terminie określonym w art. 46e ust. 4 PrŁow.
Pytanie prawne
SO w Szczecinie przedstawił SN pytanie prawne: Czy właścicielowi albo posiadaczowi gruntów rolnych, na których
zostały wyrządzone szkody łowieckie, niekwestionującemu odszkodowania ustalonego w decyzji nadleśniczego,
w sytuacji gdy dzierżawca lub zarządca obwodu łowieckiego nie wniósł powództwa w oparciu o art. 46e ust. 4 ustawy
z 13.10.1995 r. Prawo Łowieckie (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1173; dalej: PrŁow), i jednocześnie nie wypłacił
odszkodowania ustalonego w tej decyzji, przysługuje droga sądowa (art. 2 KPC) w zakresie żądania odszkodowania?
W przypadku odpowiedzi pozytywnej na pierwsze pytanie SO w Szczecinie zwrócił się o rozstrzygnięcie: Czy
rozpoznając powództwo poszkodowanego, który nie otrzymał odszkodowania ustalonego w decyzji
nadleśniczego, ograniczonego do kwoty ustalonej w ostatecznej decyzji, przy jednoczesnym braku
powództwa dzierżawcy lub zarządcy obwodu łowieckiego, wytoczonego w oparciu o regulację art. 46e ust. 4
PrŁow, sąd związany jest decyzją administracyjną w zakresie ustalenia wysokości odszkodowania?
Procedura szacowania szkody łowieckiej
W uzasadnieniu pytania prawnego wskazano, że pierwszym etapem postępowania po złożeniu wniosku przez
poszkodowanego jest szacowanie szkody łowieckiej. Drugi stanowi jednoinstancyjne postępowanie administracyjne
przed nadleśniczym, które toczy się zgodnie z regułami KPA, ale bez prawa do odwołania się do organu wyższego
stopnia. Od decyzji wydanej na podstawie art. 46e ust. 1 PrŁow nie przysługuje skarga do sądu administracyjnego
(zob. postanowienie NSA z 7.9.2021 r., I OSK 133/21,
). Ustawodawca nie wprowadził też tzw. postępowania
hybrydowego, w którym to sąd powszechny rozpatruje odwołania od decyzji administracyjnej, tak jak np.
w postępowaniu ubezpieczeniowym w odniesieniu do decyzji ZUS. Możliwość przeniesienia sprawy z etapu
administracyjnego na etap sądowy zastrzeżono wyłącznie dla podmiotów wskazanych w art. 46e ust. 4 PrŁow, które
mogą w terminie trzech miesięcy od dnia doręczenia decyzji nadleśniczego wnieść powództwo do sądu właściwego
ze względu na miejsce wystąpienia szkody (zob. wyrok SA w Szczecinie z 16.7.2020 r., I ACa 701/19,
).
Domniemanie kompetencji sądu powszechnego do rozpoznania sprawy cywilnej
W ocenie SO w Szczecinie, pomimo braku wyraźnego uregulowania w PrŁow należy przyjąć dopuszczalność drogi
sądowej w sytuacji wskazanej w pytaniu prawnym. Jak podkreślono z regulacji konstytucyjnych wynika, że sądy
powszechne sprawują wymiar sprawiedliwości we wszystkich sprawach z wyjątkiem tych ustawowo zastrzeżonych
do właściwości innych sądów. Wynika z tego, że kompetencja sądu powszechnego do rozpoznania sprawy cywilnej
nie musi wynikać z wyraźnej dyspozycji ustawowej. Wystarczające jest ustalenie, że sprawa określonej kategorii nie
została ustawowo przekazana do rozpoznania innym sądom lub organom. Możliwość dochodzenia roszczeń
cywilnych, mających swoje źródło w ostatecznej decyzji administracyjnej, wynika również z orzecznictwa TK (zob.
wyrok TK z 10.7.2000 r., SK 12/99,
).
Ustalenie wysokości odszkodowania
Dopuszczalność drogi sądowej dla dochodzenia przez poszkodowanego rolnika niewypłaconej części
odszkodowania powoduje konieczność rozważenia, czy sąd cywilny jest związany decyzją administracyjną
nadleśniczego, określającą wysokość odszkodowania. Choć co do zasady związanie sądu decyzją administracyjną
w postępowaniu cywilnym jest powszechnie akceptowane (zob. uchwała SN z 9.10.2007 r., III CZP 46/07,
), to
jego zdaniem w przypadku powództwa opartego na art. 46e ust. 4 PrŁow takie rozwiązanie nie powinno być
stosowane. Z przepisu tego wynika możliwość wydania wyroku o innej treści niż decyzja nadleśniczego, bowiem to
sądowi powszechnemu pozostawiono ostateczne ukształtowanie praw i obowiązków stron. Jeśli bowiem sąd zostałby
pozbawiony możliwości dokonania oceny wszystkich przesłanek, na podstawie których następuje ustalenie
wysokości odszkodowania, powództwo to nie miałoby racji bytu. W rezultacie w przypadku orzeczenia sądu
odmiennego od jej treści sporna decyzja nie będzie rodzić dla stron jakichkolwiek skutków prawnych (zob. wyrok SA
w Szczecinie z 16.7.2020 r., I ACa 701/19,
).
SN: Sąd cywilny jest związany decyzją administracyjną

SN uznał, że decyzja Nadleśniczego Państwowego Gospodarstwa Leśnego Lasy Państwowe, ustalająca
wysokość odszkodowania za szkody powstałe podczas polowania, wiąże sąd cywilny w sprawie o zapłatę
odszkodowania, chyba że któryś z podmiotów uprawnionych, czyli właściciel lub posiadacz gruntów rolnych,
na których zostały wyrządzone szkody, ewentualnie dzierżawca albo zarządca obwodu łowieckiego, wnieśli
powództwo do sądu właściwego ze względu na miejsce wystąpienia szkody w terminie trzech miesięcy od
dnia doręczenia tej decyzji. Ostateczna decyzja administracyjna, mająca wpływ na stosunki cywilnoprawne,
wydana przez uprawniony do tego przez ustawę organ administracji publicznej, wiąże sąd w postępowaniu
cywilnym (zob. wyrok SN z 16.2.2017 r., I CSK 139/16,
). W konsekwencji Sąd nie jest uprawniony do
dokonania odmiennej oceny konsekwencji prawnych określonych faktów, stanowiących podstawę decyzji (zob. wyrok
SN z 27.2.2019 r., I NSK 17/18,
).
Choć przepisy KPC nie zawierają wprost uregulowania dotyczącego związania sądu decyzją administracyjną, to
wynikająca z art. 16 KPA zasada trwałości decyzji administracyjnej oznacza, że jej uchylenie lub zmiana,
stwierdzenie jej nieważności oraz wznowienie postępowania mogą nastąpić tylko w przypadkach wskazanych
w przepisach KPA lub w ustawach szczególnych. Dopóki to nie nastąpi, sądy powszechne są związane treścią
osnowy decyzji administracyjnej (zob. wyrok SA w Katowicach z 8.2.2019 r., V ACa 725/17,
). Sąd cywilny
nie jest związany jedynie decyzją bezwzględnie nieważną, co nie jest równoznaczne z nieważnością decyzji
w rozumieniu art. 156 KPA. Za decyzję bezwzględnie nieważną, która nie wiąże sądu w postępowaniu
cywilnym, uważa się tylko decyzję dotkniętą taką wadą, która dyskwalifikuje ją jako akt administracyjny. Taką
decyzją jest ta wydana przez organ oczywiście niewłaściwy lub bez zachowania jakiejkolwiek procedury (zob. wyrok
SN z 19.6.2019 r., II CSK 288/18,
).
Uchwała SN z 29.4.2022 r., III CZP 62/22,

Sąd cywilny jest związany decyzją administracyjną ustalającą wysokość odszkodowania za szkody łowieckie, chyba że podmioty uprawnione złożą powództwo do sądu w określonym terminie. Przepisy KPC nie zawierają wprost uregulowania związania sądu decyzją administracyjną, ale zasada trwałości decyzji administracyjnej oznacza, że sąd jest związany treścią osnowy decyzji administracyjnej.