Przedawnienie roszczenia a opłata komornicza
W przypadku przedawnienia roszczenia a odmowy wszczęcia egzekucji przez komornika, wierzyciel może być zobowiązany do poniesienia opłaty komorniczej w wysokości 10% egzekwowanego świadczenia. Istotne jest także rozróżnienie między wszczęciem egzekucji a wszczęciem postępowania egzekucyjnego, gdzie niecelowe wszczęcie egzekucji może skutkować koniecznością uiszczenia opłaty egzekucyjnej przez wierzyciela.
Tematyka: przedawnienie roszczenia, odmowa egzekucji, opłata komornicza, wszczęcie egzekucji, postępowanie egzekucyjne, opłaty egzekucyjne, SN, KosztKomU
W przypadku przedawnienia roszczenia a odmowy wszczęcia egzekucji przez komornika, wierzyciel może być zobowiązany do poniesienia opłaty komorniczej w wysokości 10% egzekwowanego świadczenia. Istotne jest także rozróżnienie między wszczęciem egzekucji a wszczęciem postępowania egzekucyjnego, gdzie niecelowe wszczęcie egzekucji może skutkować koniecznością uiszczenia opłaty egzekucyjnej przez wierzyciela.
W przypadku, gdy z treści tytułu wykonawczego wynika, że termin przedawnienia dochodzonego roszczenia upłynął, komornik odmawia wszczęcia egzekucji. Jeśli wierzyciel nie przedłoży dokumentu, z którego wynika, że doszło do przerwania biegu przedawnienia, jest on zobowiązany do poniesienia opłaty stosunkowej w wysokości 10% egzekwowanego świadczenia. Odmowa wszczęcia egzekucji Fundusz Inwestycyjny wystąpił do komornika o wszczęcie egzekucji świadczeń pieniężnych wobec A.P. Wierzyciel przedłożył tytuł wykonawczy, z którego wynikało, że doszło do upływu terminu przedawnienia dochodzonego roszczenia, a jednocześnie nie było możliwe ustalenie, czy doszło do przerwania biegu przedawnienia roszczenia objętego tym tytułem. Zgodnie z art. 804 KPC organ egzekucyjny nie jest uprawniony do badania zasadności i wymagalności obowiązku objętego tytułem wykonawczym. Jeżeli jednak z treści tytułu wykonawczego wynika, że termin przedawnienia dochodzonego roszczenia upłynął, a wierzyciel nie przedłożył dokumentu, o którym mowa w art. 797 § 11 KPC, organ egzekucyjny odmawia wszczęcia egzekucji. Komornik odmówił więc wszczęcia egzekucji na podstawie art. 804 § 2 KPC. Pytanie prawne Sąd, do którego trafił spór, skierował do SN pytanie prawne: Czy w przypadku odmowy wszczęcia egzekucji na podstawie art. 804 § 2 KPC z uwagi na przedawnienie świadczenia wynikającego z tytułu wykonawczego, zachodzi podstawa do pobrania od wierzyciela opłaty egzekucyjnej, o której mowa w art. 30 ustawy z dnia 28.02.2018 r. o kosztach komorniczych (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 210; dalej: KosztKomU)?. W uzasadnieniu pytania prawnego zaznaczono, że w sprawie kluczowe znaczenie ma analiza pojęcia niecelowego wszczęcia postępowania egzekucyjnego. Należy bowiem odróżnić pojęcie wszczęcia egzekucji od wszczęcia postępowania egzekucyjnego. Postępowanie egzekucyjne należy uznać za celowe wtedy, gdy czynności podejmowane przez komornika w jego toku służą sprawnemu zaspokojeniu uprawnionego wierzyciela zgodnie z treścią prawidłowego tytułu wykonawczego i z przepisami prawa egzekucyjnego. Niecelowość egzekucji zajdzie wtedy, gdy już w chwili wszczęcia postępowania egzekucyjnego czynności komornika nie będą mogły doprowadzić do zrealizowania obowiązku objętego tytułem wykonawczym, zaś wierzyciel jeszcze przed złożeniem wniosku egzekucyjnego mógł się o tym z łatwością dowiedzieć i nie złożyć wniosku (zob. uchwała SN z 8.3.2013 r., III CZP 109/12, ). Sąd wskazał, że w tej sprawie doszło do skutecznego wszczęcia postępowania egzekucyjnego. Wniosek inicjujący postępowanie został bowiem prawidłowo złożony przez uprawniony podmiot, wierzyciel uiścił zaliczkę, a dopiero po zbadaniu treści tytułu organ egzekucyjny stwierdził, że roszczenie objęte tytułem wykonawczym uległo przedawnieniu i odmówił wszczęcia egzekucji. Wierzyciel nie zakwestionował słuszności postępowania komornika, nie przedłożył też żadnego dokumentu, z którego wynikałoby, że doszło do przerwania biegu przedawnienia roszczenia. Oznacza to, że wszczęcie postępowania egzekucyjnego było oczywiście bezcelowe. W uzasadnieniu postanowienia stwierdzono, że komornik pobiera lub ściąga opłaty komornicze, które obejmują m.in. opłaty egzekucyjne za przeprowadzenie postępowania egzekucyjnego, ale tylko w przypadkach określonych w ustawie. Skoro postępowanie egzekucyjne zakończyło się z chwilą wydania postanowienia o odmowie wszczęcia egzekucji, a więc zaraz po złożeniu wniosku inicjującego postępowanie, to nie można twierdzić, że zostało ono przeprowadzone. W ocenie Sądu ustawodawca użył zwrotu „przeprowadzenie”, a nie „prowadzenie”, przyjmując, że opłaty egzekucyjne przysługują komornikowi za ogół czynności związanych z wszczęciem, prowadzeniem i zakończeniem postępowania egzekucyjnego. Trudno jednak uznać za przeprowadzenie postępowania egzekucyjnego czynności, które zostały podjęte w tej sprawie. Komornik jedynie wezwał wierzyciela do uiszczenia zaliczkę, a następnie zakończył postępowanie postanowieniem o odmowie wszczęcia egzekucji. Odmienne stanowisko ma uzasadnienie w fakcie, że co do zasady organ egzekucyjny nie działa pro bono i powinien otrzymać wynagrodzenie. Z uwagi na odmowę wszczęcia egzekucji brak jest podstaw do wydania przez komornika odrębnego postanowienia o umorzeniu postępowania egzekucyjnego. Sąd zwrócił również uwagę na fakt, że gdyby komornik sądowy nie dostrzegł, że roszczenie objęte tytułem egzekucyjnym uległo przedawnieniu, to prowadziłby egzekucję, dokonując zajęć zgodnie z wnioskiem wierzyciela. Dopiero w toku postępowania dłużnik podniósłby zarzut przedawnienia roszczenia, a organ egzekucyjny byłby zobowiązany do umorzenia postępowania egzekucyjnego i wówczas doszłoby do stwierdzenia oczywiście niecelowego wszczęcia postępowania egzekucyjnego i obciążenia wierzyciela opłatą. Stanowisko SN SN stwierdził, że w przypadku odmowy wszczęcia egzekucji na podstawie art. 804 § 2 KPC, z uwagi na oczywisty upływ terminu przedawnienia roszczenia wynikającego z tytułu wykonawczego, gdy wierzyciel nie przedłożył dokumentu, o którym mowa w art. 797 § 11 KPC, komornik wydaje postanowienie o pobraniu od wierzyciela opłaty stosunkowej w wysokości 10% egzekwowanego świadczenia na podstawie art. 30 zd. pierwsze KosztKomU. Uchwała SN z 26.4.2022 r., III CZP 91/22,
W przypadku odmowy wszczęcia egzekucji z powodu przedawnienia roszczenia, komornik może pobierać opłatę komorniczą w wysokości 10% egzekwowanego świadczenia. Decyzja SN potwierdza, że brak przedstawienia dokumentu o przerwaniu biegu przedawnienia skutkuje koniecznością uiszczenia opłaty stosunkowej przez wierzyciela.