Sprawca pomówienia w internecie ponosi odpowiedzialność karną i cywilną

Skazanie prawomocnym wyrokiem sądu karnego za pomówienie wiąże sąd cywilny orzekujący w sprawie o ochronę dóbr osobistych. E.G. zamieszczała liczne wpisy pomawiające B.R. w Internecie, co skutkowało skazaniem za pomawianie oraz wniesieniem powództwa o ochronę dóbr osobistych. Sąd I i II instancji uznały naruszenie dóbr osobistych powódki, zasądzając zadośćuczynienie oraz obowiązując do przeprosin.

Tematyka: pomówienie, odpowiedzialność karna, odpowiedzialność cywilna, skarga kasacyjna, ochrona dóbr osobistych

Skazanie prawomocnym wyrokiem sądu karnego za pomówienie wiąże sąd cywilny orzekający w sprawie
o ochronę dóbr osobistych – wynika z postanowienia Sądu Najwyższego.
Postępowanie karne
E.G. przez kilka miesięcy zamieszczała na portalach internetowych i w opiniach Google liczne wpisy na temat B.R.
twierdząc, że wykonywała ona badania ultrasonograficzne bez wymaganych uprawnień i certyfikatów oraz że
doprowadziła do śmierci jej płodu. W postępowaniu karnym sąd uznał, że E.G. działała z premedytacją i skazał ją za
to, że za pomocą środków masowego komunikowania pomawiała B.R. o takie postępowanie i właściwości, które
mogły ją nie tylko poniżyć w opinii publicznej, ale również narazić na utratę zaufania potrzebnego dla wykonywania
zawodu lekarza o specjalizacji ginekolog – położnik (art. 212 § 1 KK w zw. z art. 212 § 2 KK w zw. z art. 12 KK).
Powództwo o ochronę dóbr osobistych
R.B. zdecydowała się także na pozwanie E.G. w postępowaniu cywilnym wnosząc powództwo o ochronę dóbr
osobistych. Powódka twierdziła, że informacje zamieszczane w Internecie przez pozwaną nie tylko doprowadziły do
naruszenia jej dobrego imienia, ale również podważyły jej wiarygodność i zaufanie na gruncie osobistym
i zawodowym. Sądy I i II instancji uznały, że doszło do naruszenia dóbr osobistych powódki na skutek bezprawnego
zamieszczania przez E.G. nieprawdziwych i zniesławiających wpisów w Internecie. Sąd I instancji zasądził od
pozwanej na rzecz powódki 20 tys. zł. wraz z odsetkami tytułem zadośćuczynienia oraz zobowiązał E.G. do złożenia
w placówkach medycznych, w których pracowała R.B., oświadczeń zawierających przeprosiny za bezprawne
działania. Sąd II instancji utrzymał zaskarżone orzeczenie w mocy.
Zarzuty skargi kasacyjnej
E.G. wniosła skargę kasacyjną twierdząc, że jest ona oczywiście uzasadniona ze względu na rażące naruszenie
i błędną wykładnię przez Sąd II instancji art. 23 KC w zw. z art. 24 KC oraz art. 10 ust. 1 i 2 Konwencji o ochronie
praw człowieka i podstawowych wolności, sporządzonej w Rzymie 4.11.1950 r., zmienionej następnie Protokołami nr
3, 5 i 8 oraz uzupełnionej Protokołem nr 2 (Dz.U. z 1993 r. Nr 61 poz. 284), a także art. 60 KC i art. 61 § 1 KC w zw.
z art. 9 ust. 1 i 2 oraz art. 16 i art. 17 ust. 1 ustawy z 6.11.2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta (t.j.
Dz.U. z 2020 r. poz. 849). W skardze kasacyjnej stwierdzono, że Sądy I i II instancji nieprawidłowo ustaliły zakres
związania prawomocnym wyrokiem skazującym sądu karnego. Skarżąca dowodziła, że jej opinie odnosiły się do
zdarzeń rzeczywistych a w swoich wypowiedziach dokonała jedynie wartościującego osądu postępowania powódki.
Zdaniem E.G. istniała podstawa dla wypowiedzi, które wkraczały w sferę dóbr osobistych powódki, zaś stopień tej
ingerencji była proporcjonalny do wagi zaistniałych zdarzeń. Skarżąca dodatkowo twierdziła, że internetowe wpisy
miały na celu ochronę istotnego interesu społecznego.
Warunki przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania
Sąd Najwyższy odmówił przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania. Podkreślając nadzwyczajny charakter
tego środka zaskarżenia, SN wyjaśnił, że przyjmuje skargę kasacyjną do rozpoznania w razie wykazania
przez stronę, iż w sprawie występuje istotne zagadnienie prawne, istnieje potrzeba wykładni przepisów
prawnych budzących poważne wątpliwości lub wywołujących rozbieżności w orzecznictwie sądów, zachodzi
nieważność postępowania lub skarga kasacyjna jest oczywiście uzasadniona. Ponieważ skarżąca oparła
wniosek o przyjęcie skargi kasacyjnej do rozpoznania na jej oczywistej zasadności miała obowiązek wykazać
istnienie kwalifikowanej postaci naruszenia konkretnych przepisów prawa materialnego lub procesowego.
Należy przez to rozumieć naruszenie dostrzegalne przy wykorzystaniu podstawowej wiedzy prawniczej, bez potrzeby
zagłębiania się w szczegóły sprawy lub dokonywania jej poszerzonej analizy. O przyjęciu skargi kasacyjnej do
rozpoznania nie decyduje nawet oczywiste naruszenie konkretnego przepisu, lecz jego skutek polegający na wydaniu
oczywiście nieprawidłowego orzeczenia, które nie może się ostać (zob. postanowienie SSN z 7.1.2003 r., I PK
227/02,
).
Związanie sądu cywilnego karnym wyrokiem skazującym
W ocenie SN brak jest podstaw do przyjęcia, że zaskarżone orzeczenie jest oczywiście wadliwe wskutek błędnego
określenia zakresu związania wydanym w postępowaniu karnym prawomocnym wyrokiem skazującym. Zgodnie
z art. 11 KPC, ustalenia zawarte w wydanym w postępowaniu karnym prawomocnym wyroku skazującym za
popełnienie przestępstwa wiążą sąd w postępowaniu cywilnym co do faktu popełnienia przestępstwa. Sąd
rozpoznający sprawę cywilną jest związany zarówno ustaleniami faktycznymi, jak i ocenami prawnymi sądu
karnego, które w sprawie cywilnej nie mogą być obalone ani pominięte (zob. wyrok SN z 23.6.2017 r., I CSK

614/16,
). W konsekwencji Sąd II instancji słusznie powołał się na wiążącą w postępowaniu cywilnym moc
wyroków Sądu Rejonowego w W. i Sądu Okręgowego w W. co do faktu popełnienia przestępstwa i jego kwalifikacji.
SN stwierdził, że w świetle ustaleń wyroków sądów karnych oraz wiążących w postępowaniu kasacyjnym ustaleń
faktycznych poczynionych w sprawie, skarżąca nie wykazała, iż skarga jest oczywiście uzasadniona. Treść
komentarzy publikowanych przez E.G., zarówno w okresie objętym wyrokami karnymi, jak i poza nim, była co do
zasady tożsama. E.G. twierdziła, że powódka wykonywała badania ultrasonograficzne bez uprawnień i certyfikatów,
zarzucała jej też, iż spowodowała śmierć zarodka pozwanej. W ocenie SN zaprezentowana przez skarżącą
argumentacja nie pozwala na obalenie oceny Sądów orzekających, że jej działania ze względu na formę,
częstotliwość oraz intensywność godziły w dobra osobiste powódki ponieważ wykraczały poza ramy dozwolonej
i rzeczowej krytyki. W uzasadnieniu postanowienia podkreślono, że działania te wbrew twierdzeniom skarżącej nie
zostały podjęte w celu ochrony uzasadnionego interesu społecznego, lecz stanowiły przejaw szykany a ich celem
było zdyskredytowanie powódki jako lekarza.
Postanowienie SN z 21.1.2022 r., I CSK 912/22,

Sąd Najwyższy odmówił przyjęcia skargi kasacyjnej E.G., uznając brak istotnego zagadnienia prawnego. SN podkreślił, że wyrok karny wiąże sąd cywilny w sprawach o ochronę dóbr osobistych. Opinie E.G. zostały uznane za naruszające dobra osobiste powódki, bez uzasadnienia ochrony interesu społecznego.