Odszkodowanie od LOT-u

Tematyka: Odszkodowanie, LOT Polish Airlines, TSUE, przewoźnik lotniczy, powództwo, opóźnienie lotu, jurysdykcja, umowa przewozu lotniczego, rozporządzenie 261/2004/WE

Trybunał orzekł, że powództwo odszkodowawcze przeciwko przewoźnikowi lotniczemu, takiemu jak LOT
Polish Airlines, obsługującemu pierwszy lot częściowy, który był opóźniony, powinno zostać wytoczone
przed sądem właściwym ze względu na miejsce odlotu tego pierwszego lotu częściowego, czyli przed
polskim sądem. Zdaniem TSUE do rozpoznania tego sporu nie są uprawnione sądy właściwe dla miejsca
przylotu tego lotu częściowego.
Stan faktyczny
Powodowie w postępowaniu głównym dokonali jednej rezerwacji u przewoźnika lotniczego Lufthansa AG na lot
z Warszawy do Malé (Malediwy) z przesiadką we Frankfurcie nad Menem. Pierwszy lot częściowy, łączący
Warszawę z Frankfurtem nad Menem, był obsługiwany przez LOT Polish Airlines (dalej jako: LOT). Z powodu
opóźnionego odlotu powodowie wylądowali także z opóźnieniem we Frankfurcie nad Menem i nie zdążyli na lot do
Malé, obsługiwany przez Lufthansę. Dotarli do miejsca docelowego z opóźnieniem, wynoszącym ponad 4 godziny,
i wnieśli do sądu we Frankfurcie nad Menem o zasądzenie od LOT odszkodowania w wysokości 600 euro na rzecz
każdego z nich oraz o zwrot kosztów zastępstwa procesowego, na podstawie rozporządzenia (WE) Nr 261/2004
Parlamentu Europejskiego i Rady z 11.2.2004 r. ustanawiającego wspólne zasady odszkodowania i pomocy dla
pasażerów w przypadku odmowy przyjęcia na pokład albo odwołania lub dużego opóźnienia lotów, uchylającego
rozporządzenie (EWG) Nr 295/91 (Dz.Urz. UE L z 2004 r. Nr 46, s. 1). Sąd odrzucił to żądanie jako niedopuszczalne,
uznając, że w świetle przepisów rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) Nr 1215/2012 z 12.12.2012
r. w sprawie jurysdykcji i uznawania orzeczeń sądowych oraz ich wykonywania w sprawach cywilnych i handlowych
(Dz.Urz. UE L z 2012 r. Nr 351, s. 1) nie jest on właściwy do rozpoznania sporu.
Stanowisko TSUE
TSUE wyjaśnił, że powództwo wytoczone w postępowaniu głównym jest objęte zakresem pojęcia „spraw
dotyczących umowy” w rozumieniu art. 7 pkt 1 lit. a) rozporządzenia 1215/2012/UE. Z orzecznictwa TSUE wynika,
że pojęcie „umowy lub roszczenia wynikającego z umowy” obejmuje roszczenie odszkodowawcze pasażerów
lotniczych z tytułu dużego opóźnienia lotu łączonego, na podstawie rozporządzenia 261/2004/WE skierowane
przeciwko obsługującemu lot przewoźnikowi lotniczemu, który nie jest kontrahentem danego pasażera, takim jak LOT
- wyrok TSUE z 7.3.2018 r., flightright i in., C-274/16, C‑ 447/16 i C‑ 448/16, pkt 65 (sprawy połączone),
.
Zgodnie z treścią art. 7 pkt. 1 lit. a) rozporządzenia 1215/2012/UE w sprawach dotyczących umowy osoba, która ma
miejsce zamieszkania lub siedzibę na terytorium państwa członkowskiego, może być pozwana w innym państwie
członkowskim przed sąd miejsca wykonania zobowiązania, leżącego u podstawy powództwa. Do celów
stosowania tego przepisu art. 7 pkt. 1 lit. b) tiret drugie rozporządzenia 1215/2012/UE uściśla, że o ile nie uzgodniono
inaczej, w odniesieniu do świadczenia usług miejscem tym jest miejsce w państwie członkowskim, w którym usługi
były świadczone albo miały być świadczone zgodnie z umową.
Z orzecznictwa TSUE wynika, że w przypadku wielości miejsc świadczenia usług, znajdujących się w różnych
państwach członkowskich, przez „miejsce wykonania” należy zasadniczo rozumieć miejsce, które wykazuje
najściślejszy związek pomiędzy umową a właściwym sądem - taki najściślejszy związek wykazuje co do zasady
miejsce głównego świadczenia. Trybunał wskazał, że określenie tego miejsca należy wywieść w miarę możliwości
z postanowień samej umowy (C-274/16, C‑ 447/16 i C‑ 448/16, pkt 67).
W odniesieniu do bezpośredniego lotu pomiędzy dwoma państwami członkowskimi, obsługiwanego przez
przewoźnika lotniczego będącego kontrahentem danego pasażera, TSUE stwierdził, że zarówno miejsce odlotu,
jak i miejsce przylotu samolotu muszą być uznane za miejsca głównego świadczenia usług, stanowiących
przedmiot umowy przewozu lotniczego. Zatem sądem właściwym na podstawie art. 7 pkt. 1 lit. b) rozporządzenia
1215/2012/UE do rozpoznawania powództwa o odszkodowanie, opartego na umowie i na rozporządzeniu
261/2004/WE jest według wyboru powoda sąd, w obszarze właściwości którego znajduje się miejsce odlotu, albo
sąd, w obszarze właściwości którego znajduje się miejsce przylotu samolotu. Miejsca te zostały uzgodnione
w umowie (wyrok TSUE z 9.7.2009 r., Rehder, C-204/08, pkt 43, 47,
). Powyższe stanowisko zostało
następnie zastosowane przez TSUE do lotu łączonego, który charakteryzuje istnienie jednej potwierdzonej
rezerwacji dla całej trasy, obejmującej kilka odcinków lotu, na których przewóz jest wykonywany przez dwóch
różnych przewoźników lotniczych. Trybunał uznał również, że „miejsce wykonania” w rozumieniu tego przepisu może
stanowić zarówno miejsce odlotu pierwszego lotu częściowego (postanowienie TSUE z 13.2.2020 r., flightright, C-
606/19, pkt 36,
), jak i miejsce przylotu drugiego lotu częściowego (C-274/16, C‑ 447/16 i C‑ 448/16, pkt 73).
Nie zależy od okoliczności, czy powództwo odszkodowawcze, wniesione na podstawie rozporządzenia

261/2004/WE, zostało skierowane przeciwko przewoźnikowi lotniczemu obsługującemu sporny lot częściowy, czy też
przeciwko kontrahentowi poszkodowanego pasażera, niebędącemu tym przewoźnikiem.
TSUE przypomniał, że w przypadku wielości miejsc świadczenia usług, znajdujących się w różnych państwach
członkowskich, miejscem, które zapewnia najściślejszy związek pomiędzy umową a sądem właściwym, jest
w szczególności takie, gdzie zgodnie z umową ma nastąpić główne świadczenie usług (C-204/08, pkt 38). Trybunał
podkreślił, że z użycia słowa „w szczególności” wynika, iż główne miejsca świadczenia usług, zidentyfikowane
jednocześnie jako pierwsze miejsce odlotu i ostateczne miejsce docelowe, stanowią jedynie niewyczerpujące
przykłady miejsc, w których taki łącznik jurysdykcyjny mógłby się skonkretyzować. Zdaniem TSUE nie można
bowiem z góry wykluczyć, że ze względu na szczególną treść postanowień umowy przewozu lotniczego, usługi inne
niż te świadczone w pierwszym miejscu odlotu i w ostatecznym miejscu docelowym lotu, mogą w danym przypadku
uzasadniać jurysdykcję sądów innych niż te, w których obszarze właściwości miejsca te się znajdują, a mianowicie
sądów właściwych ze względu na miejsce przesiadki, w kontekście rozpoznania powództwa odszkodowawczego
wniesionego na podstawie rozporządzenia 261/2004/WE.
W niniejszej sprawie sąd odsyłający nie wskazuje elementów umowy, które mogłyby uzasadniać istnienie
wystarczająco bliskiego związku między okolicznościami faktycznymi sporu a jego jurysdykcją dla celów efektywnej
organizacji postępowania. Wobec braku takiego wskazania „miejscem wykonania” w rozumieniu art. 7 pkt. 1 lit. b)
tiret drugie rozporządzenia 1215/2012/UE może zatem być miejsce odlotu pierwszego lotu częściowego, jako jedno
z miejsc głównego świadczenia usług będących przedmiotem rozpatrywanej umowy przewozu lotniczego. Zdaniem
TSUE ten wniosek jest zgodny z celami bliskości geograficznej i prawidłowego administrowania wymiarem
sprawiedliwości, o których mowa w art. 16 rozporządzenia 1215/2012/UE. Z orzecznictwa TSUE wynika, że
w przypadku lotu łączonego, który charakteryzuje istnienie jednej potwierdzonej rezerwacji dla całej trasy obejmującej
kilka odcinków lotu, miejsce odlotu pierwszego lotu częściowego zapewnia wymagany przez przepisy jurysdykcji
szczególnej, zawarte w art. 7 pkt. 1 rozporządzenia 1215/2012/UE uzasadnia ścisły związek pomiędzy umową
przewozu lotniczego a właściwym sądem (C-606/19, pkt. 31).
Trybunał orzekł, że art. 7 pkt 1 lit. b) tiret drugie rozporządzenia 1215/2012/UE należy interpretować w ten
sposób, iż miejsce przylotu tego lotu częściowego nie może być uznawane za „miejsce wykonania”
w rozumieniu przywołanego przepisu. Mowa tu o locie, który charakteryzuje istnienie jednej potwierdzonej
rezerwacji dla całej trasy, obejmującej co najmniej dwa odcinki lotu obsługiwane przez różnych
przewoźników lotniczych, w sytuacji gdy powództwo odszkodowawcze wniesione na podstawie
rozporządzenia 261/2004/WE jest związane jedynie z opóźnieniem pierwszego lotu częściowego,
wynikającym z opóźnionego odlotu, i jest skierowane przeciwko przewoźnikowi lotniczemu obsługującemu
ten pierwszy lot częściowy.

Komentarz
W niniejszym wyroku rozstrzygnięto kwestię, czy miejsce przylotu pierwszego lotu częściowego może uzasadnić
jurysdykcję wywodzoną z art. 7 pkt. 1 lit. b) tiret drugie rozporządzenia 1215/2012/UE. Sprawa dotyczy lotu
łączonego, który charakteryzuje istnienie jednej potwierdzonej rezerwacji na lot składający się z kilku częściowych,
obsługiwanych przez dwóch różnych przewoźników lotniczych. TSUE konsekwentnie prezentuje stanowisko, że na
podstawie art. 7 pkt. 1 lit. b) rozporządzenia 1215/2012/UE sądem właściwym do rozpoznawania powództwa
o odszkodowanie opartego na umowie i na rozporządzeniu 261/2004/WE jest według wyboru powoda sąd,
w obszarze właściwości którego znajduje się miejsce odlotu, albo sąd, w obszarze właściwości którego znajduje się
miejsce przylotu samolotu. Tę samą wykładnię TSUE stosuje do lotu łączonego. Dodatkowo w prezentowanym
wyroku TSUE doprecyzowuje swoje dotychczasowe stanowisko, uznając, że pierwsze miejsce odlotu i ostateczne
miejsce docelowe nie wyczerpują katalogu miejsc, zapewniających najściślejszy związek pomiędzy umową a sądem.
Jednakże TSUE podkreślił, że przepisy te powinny być interpretowane zgodnie z zasadą przewidywalności
przepisów o jurysdykcji zawartych w rozporządzeniu 1215/2012/UE. Zarówno powód, jak i pozwany powinni móc
zidentyfikować sądy właściwe ze względu na miejsce odlotu pierwszego lotu częściowego, wskazanego w umowie
przewozu lotniczego jako sądów, do których można wnieść powództwo odszkodowawcze na podstawie
rozporządzenia 261/2004/WE.
Z prezentowanego wyroku wynika zatem, że pasażerowie powinni wnieść powództwo odszkodowawcze przed
polskim sądami. Tym samym wyrok TSUE jest dla LOT-u korzystny chociażby z tego powodu, że właściwość
polskich sądów oznacza niższe koszty obsługi prawnej. Stanowi też czynnik zniechęcający zagranicznych pasażerów
do dochodzenia swoich praw.

Wyrok TSUE z 3.2.2022 r., LOT Polish Airlines, C-20/21,

Wyrok TSUE z 3.2.2022 r. stanowi, że pasażerowie powinni wnieść powództwo odszkodowawcze przed polskimi sądami, co dla LOT-u oznacza niższe koszty obsługi prawnej i działa zniechęcająco na zagranicznych pasażerów do dochodzenia swoich praw.