Odrzucenie zażalenia ‎w postępowaniu egzekucyjnym

Zażalenie na postanowienie sądu I instancji w postępowaniu egzekucyjnym może być odrzucane przez sąd w składzie trzech sędziów. Pytanie prawne dotyczy m.in. składu orzekającego w takich sytuacjach oraz interpretacji pojęcia 'rozpoznania zażalenia' zgodnie z art. 7674 § 11 KPC. Sąd Najwyższy analizuje kwestie związane z odrzuceniem zażalenia i składem sądu orzekającego.

Tematyka: odrzucenie zażalenia, postępowanie egzekucyjne, skład sądu, interpretacja przepisów, Sąd Najwyższy, art. 7674 § 11 KPC

Zażalenie na postanowienie sądu I instancji w postępowaniu egzekucyjnym odrzuca sąd, który wydał
zaskarżone postanowienie, w składzie trzech sędziów.
Pytanie prawne
W sprawie ze skargi dłużnika T.U. przy udziale wierzyciela Banku „A.” S.A. na czynność Komornika Sądowego przy
Sądzie Rejonowym w D., przedstawiono Sądowi Najwyższemu pytanie prawne:
1. Czy w postępowaniu egzekucyjnym sąd orzeka o odrzuceniu niedopuszczalnego z mocy ustawy
zażalenia w składzie trzech sędziów, czy w składzie jednego sędziego?
2. Czy w przypadku, gdy w postępowaniu egzekucyjnym postanowienie o odrzuceniu niedopuszczalnego
z mocy ustawy zażalenia wydaje sąd w składzie jednego sędziego, a został już wylosowany skład trzech
sędziów do rozpoznania tego zażalenia, o jego odrzuceniu może orzec wyłącznie sędzia referent, czy
którykolwiek z sędziów wylosowanych do tego składu?
Pojęcie „rozpoznanie zażalenia”
Zażalenie na postanowienie sądu w przedmiocie skargi na czynność komornika, zgodnie z art. 7674 § 11 KPC
rozpoznaje w składzie trzech sędziów sąd, który wydał zaskarżone postanowienie. W uzasadnieniu postanowienia
stwierdzono, że kluczowe jest ustalenie znaczenia użytego w tym przepisie czasownika „rozpoznaje”. Od tego
bowiem, czy obejmuje on jedynie rozstrzygnięcie w przedmiocie zarzutów i wniosków sformułowanych w tym środku
odwoławczym w odniesieniu do zaskarżonego postanowienia, czy także ocenę warunków formalnych zażalenia,
zależy właściwy skład sądu. Sąd wyjaśnił, że co do zasady w postępowaniu cywilnym zwrot „rozpoznawać sprawę”
obejmuje nie tylko analizę merytorycznego aspektu zgłoszonego żądania, ale również zagadnień procesowych, czyli
zarówno rozstrzygnięcie o zasadności żądania pozwu lub wniosku, jak i zakończenie postępowania w inny sposób.
Przyjęcie, że intencją ustawodawcy było nadanie takiego znaczenia wyrażeniu użytemu w art. 7674 § 11 KPC
oznaczałoby, że sąd w składzie trzech sędziów rozstrzyga zażalenie zarówno merytoryczne, jak i załatwia je
formalnie.
Sąd stwierdził jednak, że w ramach regulacji dotyczących postępowania cywilnego ustawodawca w ogóle nie używa
pojęcia rozpoznania „istoty zażalenia”. Dlatego można również przyjąć pogląd odmienny i stwierdzić, że skoro
postanowienie o odrzuceniu zażalenia nie stanowi rozpoznania zażalenia, to art. 767 4 § 11 KPC nie ma do niego
zastosowania.
Skład orzekający
Konsekwencją przyjęcia drugiego stanowiska jest konieczność określenia składu orzekającego w przedmiocie
odrzucenia zażalenia w postępowaniu egzekucyjnym na podstawie art. 13 § 2 KPC, zgodnie z którym należy
zastosować odpowiednio przepisy o procesie. Regulacje te określają jednak jedynie skład sądu rozpoznającego
zażalenie i nie obejmują rozstrzygnięć o charakterze formalnym, w tym również odrzucenia tego środka
odwoławczego. Posiłkując się stosowanymi odpowiednio przepisami o apelacji można przyjąć, że wydanie
orzeczenia o odrzuceniu zażalenia w postępowaniu egzekucyjnym powinno nastąpić w składzie jednoosobowym.
Sąd wskazał, że na podstawie zasady spójności systemu prawnego można wnioskować, iż do czynności sądowych
o jednakowym charakterze i stopniu trudności powinno się ustanawiać taki sam skład. W rezultacie, skoro
o odrzuceniu apelacji orzeka sąd w składzie jednego sędziego na posiedzeniu niejawnym, to sąd w takim składzie
powinien wydawać postanowienie o odrzucenie zażalenia. Jak podkreślono taka interpretacja przepisów zapewnia
szybsze i sprawne podejmowanie decyzji.
W uzasadnieniu pytania prawnego stwierdzono jednak, że skupienie w jednym, czyli trzyosobowym składzie sądu
orzekania co do wszystkich aspektów określonego wniosku proceduralnego albo środka zaskarżenia, również
powoduje przyspieszenie postępowania. Umożliwia ono bowiem ich kompleksową ocenę zarówno pod kątem
formalnym, jak i ich zasadności merytorycznej. Argument ten wskazuje to, że zakres zastosowania art. 767 4 § 11 KPC
obejmuje również postanowienie o odrzuceniu zażalenia.
Losowy przydział spraw
Jeśli zostanie przyjęte, że do odrzucenia zażalenia właściwy jest sąd w składzie jednoosobowym, to kolejne
problemy rodzi system losowego przydziału spraw. Brak jest bowiem regulacji rozstrzygających jak zapewnić
właściwą obsadę osobową sądu orzekającego, jeśli w danej sprawie został już wylosowany skład trzech sędziów

i dopiero ten skład stwierdził, że zażalenie podlega odrzuceniu. W ocenie Sądu przedstawiającego pytanie prawne
kluczowe znaczenie ma tu fakt, że w sprawie może orzekać tylko sędzia, który został do niej przydzielony losowo.
Dlatego za racjonalne w tym przypadku należy uznać wydanie orzeczenia o odrzuceniu zażalenia przez
wylosowanego już sędziego. Należałoby jednak rozstrzygnąć, czy może to uczynić wyłącznie sędzia referent, czy też
każdy członek wylosowanego składu. Możliwe jest przyjęcie, że na skutek wylosowania składu trzech sędziów do
rozpoznania zażalenia dochodzi jednocześnie do wyznaczenia składu jednoosobowego. Wówczas to sędzia referent
byłby uprawniony do wydawania w ramach postępowania zażaleniowego orzeczeń, dla których ustawodawca
przewidział rozpoznanie w składzie jednoosobowym. Drugie stanowisko opiera się na założeniu, że zasada
niezmienności składu odnosi się tylko do składu wylosowanego do rozpoznania sprawy, a nie do zakresu uprawnień
poszczególnych członków tego składu. Prowadzi to do wniosku, że każdy z członków trzyosobowego składu,
wyznaczonego do rozpoznania zażalenia, może orzekać w przedmiocie odrzucenia zażalenia. Brak jest jednak
przepisów, które regulowałyby ustalenie, który z już wylosowanych sędziów miałby orzekać w danym przypadku.
Stanowisko SN
Z uchwały Sądu Najwyższego wynika, że do wydania orzeczenia o odrzuceniu zażalenia na postanowienie sądu
I instancji w postępowaniu egzekucyjnym właściwy jest sąd, który wydał zaskarżone postanowienie. Zgodnie z art.
7674 § 11 KPC sąd ten orzeka w składzie trzech sędziów.
Uchwała SN z 7.12.2021 r., III CZP 87/20,

Uchwała Sądu Najwyższego wskazuje, że do wydania orzeczenia o odrzuceniu zażalenia na postanowienie sądu I instancji w postępowaniu egzekucyjnym właściwy jest sąd, który wydał zaskarżone postanowienie, orzekający w składzie trzech sędziów. Decyzja ta ma istotne znaczenie dla ustalenia procedury odrzucenia zażalenia w postępowaniu egzekucyjnym.