Zmiana terminu upadku zabezpieczenia

Sąd Najwyższy w uchwale wyjaśnił, że zmiana terminu upadku zabezpieczenia może nastąpić przez zajęcie wierzytelności z rachunku bankowego, jeśli uprawniony złożył wniosek przed upływem miesięcznego terminu od uprawomocnienia się orzeczenia. Zabezpieczenie roszczenia pieniężnego może ulec zmianie w szczególnych przypadkach, jak otwarcie postępowania układowego. Pytanie prawne dotyczy dopuszczalności zmiany terminu upadku zabezpieczenia przez sąd. Terminy upadku zabezpieczenia zależą od rodzaju udzielonego zabezpieczenia, jak zajęcie wierzytelności z rachunku bankowego.

Tematyka: Sąd Najwyższy, termin upadku zabezpieczenia, zabezpieczenie roszczenia, wierzytelność bankowa, postępowanie układowe, KPC

Sąd Najwyższy w uchwale wyjaśnił, że zmiana terminu upadku zabezpieczenia może nastąpić przez zajęcie wierzytelności z rachunku bankowego, jeśli uprawniony złożył wniosek przed upływem miesięcznego terminu od uprawomocnienia się orzeczenia. Zabezpieczenie roszczenia pieniężnego może ulec zmianie w szczególnych przypadkach, jak otwarcie postępowania układowego. Pytanie prawne dotyczy dopuszczalności zmiany terminu upadku zabezpieczenia przez sąd. Terminy upadku zabezpieczenia zależą od rodzaju udzielonego zabezpieczenia, jak zajęcie wierzytelności z rachunku bankowego.

Sąd może zmienić termin upadku zabezpieczenia przez zajęcie wierzytelności z rachunku bankowego jeśli
uprawniony złożył wniosek przed upływem miesięcznego terminu od uprawomocnienia się orzeczenia
uwzględniającego roszczenie – stwierdził w uchwale Sąd Najwyższy.
Zabezpieczenie roszczenia pieniężnego
Sąd wydał nakaz zapłaty, w którym uwzględnił żądanie pozwu. Na jego podstawie, tytułem zabezpieczenia
roszczenia, komornik dokonał zajęcia wierzytelności z rachunku bankowego „R.” sp. z o.o. Na skutek sprzeciwu
właścicielki konta bankowego sprawa została skierowana do zwykłego postępowania. Sąd uwzględnił wniosek
uprawnionego - R.B. o zmianę terminu upadku zabezpieczenia. Jak wyjaśniono, celem zabezpieczenia jest
udzielenie tymczasowej ochrony prawnej powodowi, zanim zostanie osiągnięty cel postępowania w sprawie,
w związku z którym następuje udzielenie zabezpieczenia. Z chwilą prawomocnego rozstrzygnięcia tej sprawy
ochronę prawną zapewnia uprawnionemu prawomocne orzeczenie sądu. Dlatego po upływie miesiąca od
uprawomocnienia się orzeczenia uwzględniającego roszczenie zabezpieczenia upada. W tym okresie uprawniony
powinien podjąć niezbędne czynności zmierzające do realizacji swego prawa podmiotowego, czyli do zaspokojenia
zabezpieczonego wcześniej roszczenia (zob. postanowienie SA w Poznaniu z 9.4.2014 r., I ACz 480/14, 
).
Jednak sąd w szczególnych przypadkach, uzasadnionych sytuacją faktyczną i prawną może wskazać termin upadku
zabezpieczenia inny niż wynikający z art. 7541 § 2 KPC. W ocenie Sądu, w tej sprawie taką szczególną okolicznością
jest fakt otworzenia i prowadzenia postępowania układowego wobec „R.” sp. z o.o.
Pytanie prawne
Sąd II instancji rozpoznając zażalenie dłużniczki uznał, że w sprawie występuje zagadnienie wymagające
rozstrzygnięcia przez Sąd Najwyższy, a mianowicie:
C zy na podstawie art. 7541 § 2 KPC w zw. z art. 7541 § 1 KPC dopuszczalna jest zmiana przez sąd terminu
upadku zabezpieczenia, polegającego na zajęciu wierzytelności obowiązanego z rachunku bankowego (art.
747 pkt 1 KPC), postanowieniem wydanym po upływie miesięcznego terminu od uprawomocnienia się
orzeczenia uwzględniającego roszczenie, jeśli uprawniony złożył wniosek o zmianę tego terminu przed jego
upływem?

Zgodnie z art. 7541 § 1 KPC, jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej albo jeżeli sąd inaczej nie postanowi,
zabezpieczenie udzielone według przepisów niniejszego tytułu upada po upływie dwóch miesięcy od
uprawomocnienia się orzeczenia uwzględniającego roszczenie, które podlegało zabezpieczeniu, albo od
uprawomocnienia się postanowienia o odrzuceniu apelacji lub innego środka zaskarżenia wniesionego przez
obowiązanego od orzeczenia uwzględniającego roszczenie, które podlegało zabezpieczeniu, chyba że uprawniony
wniósł o dokonanie czynności egzekucyjnych. Natomiast na mocy art. 754 1 § 2 KPC, w sprawach, w których
udzielono zabezpieczenia przy zastosowaniu art. 747 pkt 1 KPC lub 6 KPC, zabezpieczenie upada, jeżeli uprawniony
w terminie miesiąca od uprawomocnienia się orzeczenia uwzględniającego roszczenie albo od uprawomocnienia się
postanowienia o odrzuceniu apelacji lub innego środka zaskarżenia wniesionego przez obowiązanego od orzeczenia
uwzględniającego roszczenie, które podlegało zabezpieczeniu, nie wniósł o dokonanie dalszych czynności
egzekucyjnych.
Terminy upadku zabezpieczenia
W uzasadnieniu pytania prawnego wskazano, że art. 754 1 § 2 KPC jest przepisem szczególnym wobec z art. 7541 §
1 KPC wprowadzając krótszy, bo miesięczny termin upadku zabezpieczenia zamiast dwóch miesięcy. Wyjątek ten
jest stosowany wówczas gdy zabezpieczenie roszczeń pieniężnych następuje przez zajęcie ruchomości,
wynagrodzenia za pracę, wierzytelności z rachunku bankowego albo innej wierzytelności lub innego prawa
majątkowego, a także poprzez ustanowienie zarządu przymusowego nad przedsiębiorstwem lub gospodarstwem
rolnym obowiązanego, albo zakładem wchodzącym w skład przedsiębiorstwa lub jego częścią albo częścią
gospodarstwa rolnego obowiązanego. W art. 7541 § 2 KPC nie powtórzono wskazanej w art. 7541 § 1 KPC przesłanki
upadku zabezpieczenia w postaci braku postanowienia sądu, w którym inaczej, niż wynika to z regulacji ustawowej,
określono termin upadku zabezpieczenia. W konsekwencji redakcja tego przepisu powoduje wątpliwości co do tego
czy możliwa jest sądowa zmiana miesięcznego terminu.
Zdaniem Sądu II instancji, wykładnia literalna art. 7541 § 2 KPC i związana z nią wykładnia logiczna (a contrario art.
7541 § 1 KPC) prowadzą do wniosku, że w tym przepisie ustawodawca w sposób zamknięty wymienił przesłanki





upadku zabezpieczenia udzielonego na podstawie w art. 747 pkt 1 lub 6 KPC. W konsekwencji sąd nie jest
uprawniony do przedłużenia zabezpieczenia.
Ochrona roszczenia pieniężne uprawnionego
Za przyjęciem odmiennej interpretacji przemawia natomiast fakt, że różnicowanie dopuszczalności sądowej
modyfikacji terminu upadku zabezpieczenia, w zależności od jego sposobu, może zostać uznane za naruszenie art.
64 ust. 1 w zw. art. 31 ust. 3 oraz art. 45 ust. 1 Konstytucji RP, gwarantujących ochronę praw majątkowych i prawo
do sądu. Sąd podkreślił, że w każdym z przypadków zabezpieczenia wskazanych w art. 747 KPC prowizorycznej
ochronie podlega to samo dobro prawne, czyli roszczenie pieniężne uprawnionego. Zasadne byłoby zatem przyjęcie,
że dobro to podlega podobnej ochronie niezależnie od sposobu zabezpieczenia. W ocenie Sądu łączne stosowanie
art. 7541 § 2 i art. 7541 § 1 KPC pozwalałoby na uznanie, że określenie przez sąd w postanowieniu innego niż
miesięczny termin upadku zabezpieczenia wskazanego w art. 747 pkt 1 KPC możliwe jest również po upływie tego
terminu, ale tylko wówczas gdyby uprawniony złożył wniosek o zmianę tego terminu przed jego upływem.
Wstrzymanie upadku zabezpieczenia
W uzasadnieniu pytania prawnego za niedopuszczalną uznano natomiast możliwość określenia przez sąd dłuższego
terminu upadku zabezpieczenia, na skutek wniosku złożonego po upływie terminu miesięcznego. Wykładnia art. 754 1
§ 1 KPC w zw. z art. 7541 § 2 KPC nie może zostać przeprowadzona w oderwaniu od innych przepisów regulujących
postępowanie zabezpieczające. Kluczowe znaczenie ma fakt, że ustawodawca daje wierzycielowi możliwość
powstrzymania skutków wiążących się z upadkiem zabezpieczenia jedynie poprzez wniesienie o podjęcie dalszych
czynności egzekucyjnych. Samo złożenie przez uprawnionego wniosku o zmianę terminu upadku zabezpieczenia nie
powoduje takiego skutku. Gdyby sąd zdecydował się na wydanie postanowienia o określeniu dłuższego terminu już
po upadku zabezpieczenia, mogłoby to prowadzić do ingerencji sferę praw i obowiązków uczestników postępowania
zabezpieczającego. Natomiast gdyby obowiązany obciążył lub rozporządził przedmiotem majątkowym, na którym
dokonano zabezpieczenia, wówczas to postanowienie mogłoby wkraczać w sferę prawną osób trzecich.
Stanowisko SN
Sąd Najwyższy podjął uchwałę, w której wyjaśnił, że zmiana terminu upadku zabezpieczenia postanowieniem
sądu wydanym na skutek uwzględnienia wniosku uprawnionego, jest możliwa nie tylko w przypadku
zabezpieczenia roszczenia w jeden ze sposobów wskazanych w art. 747 pkt 2-5 KPC. Postanowienie takie
może zostać wydane w razie z abezpieczenia przez zajęcie wierzytelności z rachunku bankowego, po upływie
miesięcznego terminu od uprawomocnienia się orzeczenia uwzględniającego roszczenie również wówczas,
gdy uprawniony złożył wniosek o zmianę terminu przed jego upływem.
Uchwała SN z 13.1.2022 r., III CZP 65/22, 








Sąd Najwyższy potwierdził możliwość zmiany terminu upadku zabezpieczenia na podstawie wniosku uprawnionego przed upływem miesięcznego terminu od uprawomocnienia się orzeczenia. Istotne jest zrozumienie przepisów KPC dotyczących zabezpieczeń roszczeń pieniężnych i konsekwencji ich upadku. Konieczna jest ostrożność przy interpretacji przepisów, aby uniknąć naruszenia praw majątkowych i prawa do sądu.